اولین والی زن در افغانستان زمانی به این سمت گماشته شد که حتا رییس جمهور کشور تصور نمیکرد مردم یک زن را به عنوان والی بپذیرند.
حبیبه سرابی، در سیزدهم حوت 1383 خورشیدی، به عنوان والی ولایت بامیان، در مرکز کشور، تعیین شد و نامش به عنوان اولین والی زن در تاریخ افغانستان ثبت شد.
او در مصاحبهای با روزنامه گاردین گفته است که پیشنهاد سفارت از سوی حامد کرزی، رییس جمهور پیشین را رد کرد تا به عنوان والی تعیین شود.
خانم سرابی در این مصاحبه گفته است که «اولین سوال او [رییس جمهور کرزی] این بود که آیا شما را مردم خواهند پذیرفت؟» و افزوده که من در پاسخ گفتم: «قطعا بله.»
اما تعیین او به عنوان نخستین والی زن در تاریخ افغانستان، بدون چالش نیز نبود و هواداران رحیم علییار، والی پیشین بامیان، چندینبار دست به تظاهرات زدند تا مانع رسیدن او به کرسی این ولایت شوند؛ با وجود این، ورود او به ولایت بامیان با استقبال گستردهی مردم مواجه شد.
حبیبه سرابی در سال 1337 خورشیدی در ولایت بغلان متولد شده، از ولایت بلخ در شمال افغانستان تذکره گرفته اما اصالتا از منطقه سراب در ولسوالی جغتوی ولایت غزنی است.
او تنها دختر خانوادهی خود بود و چهار برادر داشت؛ برادارانی که پیش پدر بیشتر از یگانه دخترش محبوب بودهاند و در یک مصاحبه گفته است که «پدرم هنگامی که دیگران را لتوکوب میکرد، مرا هم میزد؛ بدون اینکه گناهی کرده باشم.»
خانم سرابی دوره ابتدائیه مکتب را در «لیسهی زرینه» ولایت بغلان آغاز کرده، ادامهی آن را در مکتب «نساجی گلبهار» ولایت کاپیسا خوانده و در نهایت از مکتب عایشهی درانی در کابل فارغ شده است.
او در رشتهی هیماتولوژی (خون شناسی) از دانشکدهی فارمسی دانشگاه کابل در سال 1360 خورشیدی لیسانس گرفته و سپس کارش را به عنوان استاد در انستیتوت علوم طبی کابل آغاز کرده است.
زمانی که گروه تروریستی طالبان برای اولینبار در سال 1996 میلادی کابل را اشغال کرد، خانم سرابی مشغول تدریس در انستیتوت علوم طبی کابل بود و مادر دو پسر و یک دختر.
در پی تسلط گروه طالبان، او خانهنشین شد و دخترش ناهید، از رفتن به مکتب محروم. او برای اینکه دخترش بتواند به آموزش خود ادامه دهد، افغانستان را ترک کرد و به پشاور پاکستان رفت.
خانم سرابی پس از رفتن به پاکستان، تلاش برای آموزش دختران را آغاز کرد و به عنوان معلم در کمپهای مهاجران به دختران آموزش میداد و با مکاتبی که به صورت مخفیانه برای آموزش دختران در افغانستان ایجاد شده بود، همکاری داشت.
خانم سرابی گفته که در جریان دور اول سلطه طالبان، سه بار با پوشیدن برقع به افغانستان سفر کرده و از مکتبهایی که برای آموزش دختران به صورت مخفیانه ایجاد شده بود، بازدید و با آنها همکاری کرده است.
او گفته به دلیل اینکه از عینک استفاده میکرد و بدون عینک به خوبی دیده نمیتوانست، در جریان سفر به افغانستان، پوشیدن برقع برایش بسیار دشوار بود و افزوده که «فراموش نمیکنم یک بار در داخل کابل میخواستم به بازار بروم؛ برقع پوشیده بودم و عینک هم نداشتم و چون نمیتوانستم زیر پای خودم را ببینم، زمین خوردم و زانوهایم زخمی شد.»
پس از سقوط گروه طالبان در سال 2001 میلادی، خانم سرابی به افغانستان بازگشت و در کابینهی حکومت انتقالی، به عنوان دومین وزیر امور زنان، در ماه سرطان سال 1381 خورشیدی منصوب شد و تا ماه قوس سال 1383 در این سمت باقی ماند و پس از آن به عنوان والی بامیان تعیین شد.
خانم سرابی در سال 1393 خورشیدی، پس از هشت سال کار در بامیان، به کابل آمد و به عنوان معاون دوم زلمی رسول، نامزد انتخابات ریاست جمهوری، وارد کارزار انتخاباتی شد.
پس از جنجالی شدن انتخابات ریاست جمهوری 1393 خورشیدی و تشکیل «حکومت وحدت ملی»، خانم سرابی به عنوان «مشاور امور زنان و جوانان» عبدالله عبدالله، رییس اجرائیهی حکومت وحدت ملی، تعیین شد و سپس با حفظ این سمت، به عنوان معاون شورای عالی صلح نیز گماشته شد.
در سال 2020 میلادی و همزمان با داغ شدن مسألهی صلح با گروه تروریستی طالبان، دولت افغانستان یک هیأت 21 نفری برای مذاکره با این گروه تعیین کرد که چهار زن نیز عضو آن بودند؛ حبیبه سرابی، فوزیه کوفی، فاطمه گیلانی و شریفه زرمتی.
خانم سرابی در جریان مذاکرات صلح در دوحه قطر بارها رو در روی گروه طالبان نشست و از حقوق زنان دفاع کرد و بارها تأکید کرد که «ذهنیت طالبان نسبت به زنان هیچ تغییری نکرده است.»
اما سرانجام با توافق دولت آمریکا و گروه طالبان، مذاکرات هیأت افغانستان با این گروه بینتیجه ماند و حکومت افغانستان در 24 اسد سال 1400 خورشیدی، سقوط کرد و گروه تروریستی طالبان بار دیگر بر افغانستان مسلط شد.
با تسلط طالبان بر افغانستان، خانم سرابی یک بار دیگر مجبور شد که کشورش را ترک کند و زندگی در مهاجرت را برگزیند.
حبیه سرابی در دورهی فعالیت خود جوایز متعدد و معتبری را نیز به دست آورده است که عمدهترین آن جایزهی «رهبری» بنیاد رامون مگسهسه از فیلپین(1392)، جایزه «صلح جهانی» اداره انکشافی سازمان ملل متحد (1395) و جایزه «سیمون وی» کشور فرانسه در سال 1399 خورشیدی است.
او در سال 2008 میلادی، زمانی که هنوز والی بامیان بود، به دلیل تلاش برای ثبت بند امیر به عنوان «اولین پارک ملی افغانستان» در مجله تایم منحیث «قهرمان محیط زیست» شناخته شد.
خانم سرابی اکنون به عنوان یک زن شناختهشدهی افغانستان در محافل بینالمللی از حقوق زنان و دختران دفاع میکند و از جامعهی جهانی میخواهد که «گروه طالبان را به رسمیت نشناسند.»
