نویسنده: مریم شاهی | چاپ‌شده در شماره‌ی اول هفته‌نامه نیمرخ 14 سنبله 1396 خورشیدی
مـردان در روز سـیزدهم سـنبله 1396 خورشیدی بـرای یـک روز جای شـان را بـا زنـان تغییـر دادنـد. ایـن حرکـت را تعـدادی از مدافعـان حقـوق زنـان و فمینیسـت‌هـا بـرای کاربـران فارسـی‌زبـان در شـبکه‌ی اجتماعـی توییتر راه‌انـدازی کردنـد کـه بـا اسـتقبال گسترده‌ی کاربـران زن و مـرد مواجـه شـد. ایـن حرکـت بـا هشـتگ #کلیشـه_ برعکـس شـناخته مـی‌شـود. رسـانه‌هـا گـزارش دادنـد توییـت بـا هشـتگ #کلیشـه_ برعکـس از مـرز بیسـت هـزار توییـت فراتـر رفـت. کاربـران بـا اسـتفاده از هشـتگ یادشـده، بیشتر در مـورد تبعیـض‌ها علیـه زنـان در محاکـم حقوقـی، اجتماع، باورهـای عرفـی اعتراض کردنـد. نکتـه‌ی قابـل تأمـل ایـن اسـت کـه واکنش بـه کلیشـه‌هـای جنسـیتی پـا را فراتـر از توییتر گذاشـت و وارد فیسـبوک هـم شـد. هـر چنـد کـه بررسـی‌هـای مـا در شـبکه‌هـای اجتماعـی نشـان می‌دهد کـه بیشتر کاربران ایرانـی از ایـن حرکـت اسـتقبال کردنـد اما در بیـن کاربران افغانسـتان هـم بـا واکنـش‌هایـی روبه‌رو بـوده اسـت. در ذیـل بـه یکی از این واکنش‌‌ها به قلـم تهمینه Tahmina Tomyris اشـاره می‌کنیم: مسـأله‌ی اساسـی ایـن کلیشـه و اکثر مبـارزه‌های زنـان در کشـورهای ایـران و افغانسـتان جنسـیت اسـت. زنـان چـه نقشـی در اهمیـت هـرچـه بیشتر و پررنـگ‌تـر سـاختن مقولـهی جنسـیت دارنـد؟ زنـان در پایـداری و مانـدگاری ایـن مناسـبات، چـه نقـش عمـده‌ای را ایفـا می‌کننـد؟ ایـن پرسش‌ها و پرسش‌های زیر سـاده‌تریـن و پیش پاافتـاده‌ترین کارهایـی اسـت که شـکاف‌هـای جنسـیتی در اجتماع را بـه وجـود مـی‌آورد و توسـعه مـی‌دهد.
– روزانـه چنـد زن حاضرند پنج سـاعت در آرایشـگاه اتلاف وقـت کننـد تـا رنـگ موهای‌شـان بلونـد شـود؟
– ماهانـه چنـد زن نوبـت آرایشـگاه بـرای اصلاح صـورت و ابـرو دارنـد؟
– روزانه چند سـاعت وقت کشـیدن خط چشـم و سایه چشـم و میکاپ می‌کنید؟
– قدتان 155 سانتی متر اسـت و انواع و اقسـام کفش‌های ده سـانتی و پاشـنه‌بلنـد می‌خریـد تا قدتـان مطلوب‌تر شـود، آن‌طور که جامعه‌ی مردسـالار سرمایه‌دار می‌خواهد؟
– در جمـع‌هـای زنانـه آیـا موضوعـات اساسـی و اولیـه‌ی صحبـت‌های‌تـان، فلسـفه و اقتصـاد و سیاسـت اسـت؟
– آیـا بـه ایـن فکـر کـرده‌اید کـه آن‌قدر کار کنیـد و پـول جمـع کنیـد تـا خـرج تـالار و سرویـس طلا و جواهـر همسرتان را بدهیـد؟
– آیـا وقتـی قـرار عاشـقانه داریـد بـا خودتـان پـول کافـی می‌برید تـا غذای شـام را حسـاب کنیـد؟
– می‌ترسید از اینکـه توانایـی مـادر شـدن نداشـته باشـید و شـوهرتان قیدتـان را بزنـد؟
– آیـا آمـار دقیـق داریـد کـه تعـداد دانشـجوهای پسر در مقطـع دکترا چنـد برابـر دانشـجوهای دختر اسـت؟
– جلـوی آینـه تـا کنـون سـینه، کپـل و ران‌های تـان را دیـد زده‌ایـد و بـا دسـت تـان همه نقـاط بدن تـان را لمس کرده‌ایـد؟
– از اینکـه سـایز سـینه‌های‌تـان کوچـک اسـت ناراحتید و از اینکـه سـینه‌هـای درشـتی دارید خوشـحال هسـتید؟
– هـراس داریـد کـه هنگام سـکس موهای بدن تان رسـیده باشد؟
– حـاضر هسـتید یـک سـال لـوازم آرایـش نخریـد و پـول آن را مجموعـه‌ی کامـل فلسـفه یـا علـوم طبیعـی قـرن بیسـت را بخریـد و بـه جای آرایشـگاه رفتن و آرایش روزانه دو سـاعت تمام در طـول روز مطالعـه کنید؟
– بـه ایـن فکـر کرده‌ایـد که زنـان قربانیان اصلـی جهان مد و فشـن هسـتند و اتفاقـن از ایـن بابـت هرگـز ابـراز ناراحتـی نمی‌کنند؟
– چـرا زنـان علیـه کارخانـه‌هـای تولیـد لـوازم آرایـش و زیبایـی اعتصـاب نمی‌کننـد تـا خودشـان را از مضحکـه‌ی عروسـک باربـی خلاص کنند؟
– چـرا پیـری و چـروک‌هـای صـورت، دغدغـه‌ی اصلـی زنـان میـان سـال اسـت؟
– چـرا هنـوز جـرات نمی‌کنیـد بـه دوسـت پرس یـا همرس تان بگوییـد قبلن سـکس داشـته‌اید یا دوسـت دارید سـکس با فلان نفـر را تجربـه کنید؟
– چـرا حـاضر هسـتید از دوسـت‌پسر یـا همسرتـان کتـک بخوریـد و در ملاء عـام ادای زنـ مبـارز را در بیاوریـد؟
– بـه عنـوان یـک زن مبـارز، آیـا تـاکنـون از تجربـه‌هـای سـکس مادرتـان پرسـیده‌ایـد و یا سـعی کـرده‌اید بـه او در شـناخت بهتر انـدام‌هـای جنسـی‌اش کمـک کنیـد؟
– در مقایسـه بـا مـردان، آیـا تـاکنـون حسـاب کـرده‌اید که چنـد کتاب فلسـفی و علمـی مطالعـه کـرده‌اید؟
اگـر بنـا بـر مبـارزه علیـه طبقـه‌بنـدی‌هـای جنسـیتی در جامعـه اسـت، زنـان اولیـن کسـانی اند کـه بایـد خودشـان را از بـار مناسـبات جنسـیتی- سرمایـه‌داری مردسـالارانه خلاص کنند و هنگامـی کـه هـر زنـی توانسـت از ایـن مناسـبات رهایـی یابـد می‌توانـد علیـه ذهنیـت‌هـای مردسـالار عـام جامعـه مبـارزه کنـد. در کنار ایـن مـوارد، عوامـل روانـی و محیطـی دیگـری هسـتند کـه بـه مناسـبات جنسـیتی دامـن می‌زننـد، مسـأله‌ی جنسـیت ِ حتـا مسأئله‌ی سیاسـی اسـت و بنگاه قـدرت برتـری دارد. امـا مادامـی کـه شما بـه عنـوان یـک زن نتوانیـد در قـدم نخسـت همیـن زنجیـرهـای جنسـیتی کـه قفـل و کلیدش بـه دسـت خودتان اسـت رهایـی یابیـد نمی‌توانیـد معتقد به از بیـن بـردن شـکاف‌های جنسـیتی باشـید. در نتیجه این می‌شـود کـه اکثر مشـاغل و صندلـی‌هـای دانشـگاه‌های فلسـفه و علـوم طبیعـی را مـردان پـر می‌کننـد و در مقابـل زنـان اکثر صندلـی‌هـای آرایشـگاه‌هـا و سـالن‌هـای مد و فروشـگاه‌هـای لبـاس را پـر می‌کننـد.
