علی شاه مصباح ماستر رشته مدیریت و رییس کمیسیون مستقل انتخابات ولایت بامیان است. در گفت‌وگو با وی روی مشارکت سیاسی زنان در این ولایت صحبت کرده‌ایم.
آقای مصباح تشکر از این‌که وقت گذاشتید. در آغاز می‌توانید از مشارکت سیاسی زنان در ولایت بامیان برای ما بگویید؟
مشکلات متعددی سر راه مشارکت سیاسی زنان در کشور وجود دارد و بامیان از این امر مستثنا نیست. اما اگر به صورت مقایسه‌ای بررسی کنیم، حضور زنان در عرصه سیاست و دیگر موارد، در ولایت بامیان پررنگ و امیدوار کننده است. از سال ۱۳۸۳ به این طرف که انتخابات به صورت درست آن برگزار شده است، حضور زنان به عنوان رای دهنده، رای گیرنده، کارمند و ناظران انتخاباتی فوق‌العاده بوده. در انتخابات گذشته پایین‌ترین میزان مشارکت ۴۳/۵ ٪ و بالاترین تا ۴۹ / ۵ ٪ بود. خوش‌بختانه در انتخابات ۱۳۹۷ در پروسه ثبت نام بالای ۵۰ ٪ زنان ثبت کرده‌اند که این نشان دهنده حساسیت‌شان در قبال آینده، تعیین سرنوشت و استفاده از حق سیاسی‌شان است.
همچنان در کاندیداتوری از چهل و سه نفر یازده نفر خانم‌ها هستند. در شورای ولسوالی، در هر ولسوالی کاندیدای زن داریم. حضور زنان در سطح مدیریتی در همه‌ی ادارات خوب است. به خصوص در ریاست امور انتخابات بامیان. اکنون بیش‌تر از ۵۰ / ۵ ٪ کارمندان این کمیسیون را خانم‌ها تشکیل می‌دهند. این نشان دهنده‌ی فراهم بودن زمینه برای حضور زنان در چهارچوب‌ها و ادارات دولتی در بامیان است.
میزان ثبت نام زنان، در مرکز بیش‌تر است یا در ولسوالی‌ها؟
در مرکز و ولسوالی‌ها حضور زنان بیش‌تر از حضور مردان است. ما اندک نگرانی در مورد ولسوالی‌های کهمرد و امثال آن داشتیم، اما خوش‌بختانه در همان ولسوالی‌ها هم حضور زنان بسیار پررنگ است. تا چند روزی‌که از پروسه ثبت نام باقی مانده ممکن است تغییراتی در بخش آمار به وجود بیاید. ولی ما امیدوار هستیم و تلاش می‌کنیم که آمار زنان همچنان بیش‌تر شود.
در اکثر ولایات افغانستان ناامنی یکی از چالش‌های بزرگ در برابر ثبت‌نام کننده‌گان است. اما در بامیان مشکل امنیتی وجود ندارد. بنابراین؛ به نظر شما جدی‌ترین چالش در برابر مشارکت سیاسی زنان در بامیان چیست؟
بحث ناامنی می‌تواند چالشی بزرگی در برابر زنان و مردان باشد. من فکر می‌کنم عوامل که ممکن در روند انتخابات تاثیر جدی‌تری داشته باشند و حتا در ساحات امن باعث شود تا زنان نتوانند مشارکت مؤثر داشته باشند، چالش فرهنگی و مسئله سواد است. در ساحاتی که میزان زنان با سواد بیش‌تر بوده، مشارکت در آن‌جا بهتر است. همین‌طور بحث رسم و رواج‌ها و برخورد متنفذین، خوانین و علما، خوش‌بختانه در ولایت بامیان تقریبن حل شده است. بحث رفتن دختران به مکتب، دانشگاه، داشتن شغل و حضور مؤثر و با کیفیت زنان در اجتماع، کاملن موضوع پذیرفته شده به شمار میرود.
به نظر شما، با توجه به میزان ثبت نام بانوان در ولایت بامیان، وضعیت زنان پس از انتخابات چگونه خواهد بود و با این میزان ثبت نام چه تغییری در وضعیت آنان خواهد آمد؟
جامعه‌ی ما در حالت گذار به دموکراسی و مردم‌سالاری است. مسئله‌ی زنان و حضور کیفی زنان با یک چالشی روبه‌رو است. از لحظ کمیت نگرانی وجود ندارد اما از لحاظ کیفیت رای زنان نگرانی‌هایی وجود دارد. به طور نمونه ممکن مرد خانواده نگذارد که خانم صاحب رای خود باشد و اصرار شود که به کاندیدای مورد حمایت مرد خانواده رای بدهد. این موضوع کیفیت رای خانم‌ها را پایین می‌آورد. اما این بدین معنا نیست که روند را متوقف کند. بلکه ما در حالت مبارزه قرار داریم و تلاش کنیم که کیفیت حضور زنان را در انتخابات و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی بلند ببریم. در این مورد نیاز است که در چند بخش بسیار جدی کار کنند.
یک: زنان تحصیل کرده‌ای جامعه باید وارد میدان کار شوند و برای آگاهی زنان کار کنند. نمونه‌ی همین موضوع کارمندان نیمرخ می‌تواند باشد. زنان باید خودشان وارد میدان شوند و برای بلند بردن ظرفیت و کیفیت حضور زنان کار کنند.
دوم: زنان تحصیل کرده‌ی جامعه باید مردان جامعه را نیز آگاهی بدهند. یک چالش عمده که در بامیان احساس می‌شود. پروژه‌ها و برنامه‌های فرهنگی را همیشه مختص به زنان قرار می‌دهند. شاید زن خانواده از حقوق خود با خبر شود اما آن مرد بی‌سوادی که در خانه تسلط و حاکمیت دارد از حقوق انسانی زن چیزی نمی‌داند. در این‌جا ما مقصر هستیم چون به او آگاهی نداده‌ایم.
بنابراین نیاز است که ما با بلند بردن سطح آگاهی زنان و مردان جامعه درک و آگاهی آنان را نسبت به اهمیت مشارکت و حضور آن‌ها افزایش دهیم تا به وضعیت مطلوبی در جامعه‌ی خود مان برسیم.
