«زنان به‌خاطر نگاه منفی جامعه نسبت به مراکز حمایوی و خانه‌های امن، ترجیح می‌دهند که خشونت را تحمل کنند، اما صدای شان را در برابر خشونت و بی‌عدالتی بلند نکنند و به این مراکز نروند.»
گفت‌وگو با انیسه سروری، رییس امور زنان ولایت هرات
بانو انیسه سروری دوره‌های مکتب را در لیسه عالی نسوان امیرعلی شیرنوایی در سال ۱۳۸۹ خورشیدی به پایان رسانده است. او پس از سپری نمودن امتحان کانکور به دانشکده‌ی شرعیات دانشگاه هرات راه یافته و تحصیلات لیسانس خود را در آن‌جا به درجه کادری به پایان رسانیده است. بانو سروری در جریان تحصیل و بعد از تحصیل نیز کورس‌های مدیریت و رهبری، مهارت‌های کلینیک حقوقی در زمینه‌های مصاحبه با موکلین، وکالت دفاع، تحقیقات دفاعی، مطالعه دوسیه‌ها و تحلیل و تجزیه قضایا فامیلی و جزایی، تحلیل مواد قانونی و تحریر انواع دفاعیه‌ها و مهارت‌های مسلکی حقوقی را به صورت عملی و نظری فرا گرفته است. بانو سروری در سال ۲۰۱۴ الی ۲۰۱۵ میلادی به عنوان مدیر برنامه‌ی «پروژه نید» در شبکه زنان افغان شروع به فعالیت نموده و به مدت یک‌سال در قسمت توان‌مندسازی، آگاهی‌دهی و حل قضایای حقوقی زنان ولسوالی‌های ادرسکن، کشک رباط سنگی و ولسوالی انجیل ولایت هرات کار کرده است. ایشان از سال ۲۰۱۵ الی ۲۰۱۸ میلادی به عنوان آمر منابع و تحقیق در پروژه «گام‌ها به سوی توان‌مند سازی زنان» در عرصه دادخواهی پیرامون مصونیت حقوقی و اجتماعی زنان، مشارکت سیاسی زنان و نقش زنان در آوردن صلح و امنیت نیز فعالیت داشته است. هم‌چنین، بانو سروری در جریان سال‌های کاری خویش عضویت کمیته‌های فرعی سمپوزیم زنان هرات ( زنان پیام آوران صلح ) کمیته مبارزه با فساداداری شبکه نهادهای مدنی، کمیته جندر دفتر اویک، کمیته انسجام و هماهنگی ریاست امور زنان و کمیته اتحادیه معلمین ولایت هرات را به عنوان نماینده‌ی شبکه زنان افغان به عهده داشته
و به تازه‌گی به حیث رییس امور زنان ولایت هرات مقرر شده است.
با در نظرداشت کارکردهای موفق و مسوولیت کنونی بانو انیسه سروری در مقام ریاست امور زنان ولایت هرات، هفته‌نامه نیمرخ با ایشان در رابطه با وضعیت زنان در ولایت هرات گفت‌وگویی انجام داده است.
بانو سروری در قدم نخست تشکر و سپاس از این‌که برای مان وقت گذاشتید. می‌شود در ابتدا به صورت کلی بفرمایید که وضعیت زنان در ولایت هرات چگونه است و بیش‌تر خشونت‌هایی که علیه زنان در هرات وجود دارد چه نوع خشونت است؟
تشکر از شما و هم‌کاران خوب تان در هفته نامه نیمرخ. ولایت هرات یک شهر فرهنگی است که توقع می‌رود کم‌ترین آمار خشونت علیه زنان را داشته باشد؛ اما متاسفانه چنین نیست. بیش‌ترین نوع خشونت علیه زنان در هرات، خشونت‌های خانواده‌گی از قبیل لت‌وکوب، آزار و اذیت جنسی، ازدواج‌های اجباری و زیر سن، بد دادن، طلاق‌های اجباری و همچنان ندادن میراث زنان است. بیش‌ترین عامل اعمال خشونت‌ها نیز بی‌کاری، فقر اقتصادی و اعتیاد مردان به مواد مخدر است. همچنان عدم آگاهی مردان از حقوق زنان و دست‌رسی نداشتن زنان به نهادهای عدلی و قضایی نیز باعث شده است تا این خشونت ادامه یابد و وضعیت زنده‌گی را برای شمار زیادی از زنان در ولایت هرات با چالش‌ها و مشکلات زیادی مواجه سازد.
به نظر شما برای کاهش این‌گونه خشونت‌ها اداره‌های محلی چه برنامه‌هایی را باید طرح و تطبیق کند؟
جهت کاهش خشونت علیه زنان در قدم نخست باید برنامه‌های آگاهی‌دهی برای زنان و مردان دایر شود و از حقوق و قوانین که برای محو خشونت علیه زنان در کشور ضمانت اجرایی دارد برای آنان آگاهی داده شود. در قدم دوم، برای خودکفایی اقتصادی زنان باید برنامه‌هایی بنیادین محو خشونت و مبارزه برای نابودی عوامل خشونت روی دست گرفته شود. همچنان تلاش بر این باشد تا قضایای خشونت آسیب‌شناسی شود که اگر فقر و بی‌کاری عامل آن است باید برای مردان کار فراهم شود تا از این طریق بتوانیم سطح خشونت‌ها را کاهش بدهیم.
در ولایت هرات، میزان دست‌رسی زنان به ارگان‌های عدلی و قضایی، مراکز حمایوی و همچنان پولیس و دیگر منابع چگونه است؟
با وجود کارهای زیادی که برای افزایش و سهولت دست‌رسی زنان به عدالت صورت گرفته، اما بازهم میزان دست‌رسی زنان به ارگان‌های مربوطه زیاد نیست. جای خوش‌بینی این‌جا است که اکنون زنان تا اندازه‌ای به آگاهی نسبی رسیده و یا حد اقل انگیزه‌ای برای مهار خشونت در وجود شان پیدا شده است که باید علیه خشونت مبارزه کنند. هیچ یک از این موارد نه تنها بسنده نیست، بلکه بسیار اندک است و هنوز آغاز یک فرایند تغییر است که باید میزان دست‌رسی زنان قربانی خشونت به ارگان‌های ذی‌ربط بیش‌تر شود و تلاش شود تا اعتمادسازی صورت بگیرد و ارگان‌های مربوطه بدون کدام چشم‌داشتی مسوولانه به قضایا رسیده‌گی کنند.
به کدام دلیل زنان نمی‌توانند به مراکز حمایوی و خانه‌های امن دست‌رسی پیدا کنند؟
هرچند این سهولت برای زنان فراهم شده است، اما متاسفانه مراکز حمایوی که برای زنان آسیب دیده خدمات ارایه می‌کنند به جای این‌که پناه‌گاه امن و مطمئن برای زنان باشد، ولی در جامعه تصویر دگرگونه‌ای از آن منتشر شده است. یعنی این مراکز مکان‌هایی برای طرد شدن از جامعه و خانواده است. زنان که به هر دلیلی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، در هیچ صورت حاضر به ترک خانه و خانواده شان نیستند؛ زیرا نسبت به مراکز حمایوی یک نگاه کاملن منفی در سطح جامعه وجود دارد. بنابر همین نگاه منفی جامعه نسبت به مراکز حمایوی و خانه‌های امن زنان، آنان ترجیح می‌دهند که خشونت را تحمل کنند، اما صدای شان را در برابر خشونت و بی‌عدالتی بلند نکنند و به این مراکز نروند.
راه حل چیست تا این اعتماد که هیچ وجود نداشته به وجود بیاید ویا اگر این اعتماد شکسته، ترمیم شود؛ یعنی چی باید کرد تا زنان به خاطر مراجعه به مراجع حمایوی دولتی و قانونی اعتماد کنند؟
برای جلب اعتماد مردم به خصوص زنان که همیشه قشر آسیب‌پذیر این جامعه کاملن سنتی است در قدم نخست باید این اعتمادسازی از جانب خود دولت با ارایه خدمات شایسته صورت بگیرد. ارگان‌های مربوطه باید مسوولانه کار کنند و از طریق کارگاه‌های آموزشی کوتاه مدت، برنامه‌های رسانه‌ای برای زنان آگاهی‌دهی صورت بگیرد.
زنان چگونه با مشکلات از قبیل تقاضای‌های نادرست افراد که در مراکز حمایوی هستند مبارزه کنند و جواب بدهند؟
متاسفانه در خانواده‌های افغانستان سیستم به گونه‌ای است که فرزندان پسر همیشه مورد تشویق قرار می‌گیرد و به خاطر این‌که پسر است و مرد بیرون گاهن حتا عمل‌کرد‌های بد شان نیز نادیده گرفته می‌شود بر عکس فرزندان دختر که همیشه به خاطر جنسیت شان سرزنش می‌شوند. در فرهنگ اجتماعی افغانستان همواره برای زنان گفته می‌شود که چون شما دختر هستید نباید صدای تان را بلند کنید و خانواده‌ها بیش‌تر سعی می‌کنند که دختران شان را کم حرف، از خود گذر و سر به زیر به بار بیاورند. همین‌گونه است که مردان به خودشان حق می‌دهند که هر عملی را انجام بدهند حتا اگر اشتباه باشند و ذهنیت که برای شان خلق می‌شود این است که زنان و دختران که خوب و نجیب باشند از خانه بیرون نمی‌روند و این‌هایی که از خانه بیرون می‌روند و از خشونت‌ها شکایت می‌کنند، زنان بداخلاق هستند و به خودشان اجازه می‌دهند که خواسته‌های غیر اخلاقی کنند. همین‌طور زنانی که همیشه حس اعتماد به نفس شان یرکوچ شده و نادیده گرفته شده جرات دفاع از حق شان را نمی‌داشته باشند و فکر می‌کنند که مشکل در خود شان است. برای زدودن این مشکل ما باید راه حل منطقی و بنیادی پیدا کنیم و در دوران بزرگ شدن فرزندان پسر و دختر مان بین آنان فرق قاییل نشویم و به پسران مان یاد بدهیم که برخورد و نگاه شان انسانی باشند مخصوصن همراه افراد آسیب‌دیده و همچنان به دختران مان اعتماد به نفس و با حمایت مان توانایی مبارزه با چنین خواسته‌ها را ایجاد کنیم. آنان باید یاد بگیرند که در مقابل بی‌عدالتی‌ها و نارسایی‌ها جسورانه ایستاده‌گی کنند و صدای عدالت‌خواهی شان را بلند کنند
برای دست‌رسی زنان قربانی به عدالت، جامعه مدنی و نهادهای مدافع حقوق زن برای زنان که مورد خشونت قرار گرفته چی کار کرده می‌توانند؟
جامعه مدنی و نهادهای مدافع حقوق زن می‌توانند برای زنان دادخواهی کنند و زنان که مورد خشونت قرار گرفته را در نهادهای عدلی و قضایی حمایت نمایند. همچنان هدف‌مند و با برنامه برای محو خشونت علیه زنان کار کنند.
برای زنان که مورد خشونت قرار می‌گیرند، اما به خاطر نام و نشان قوم و خانوداه‌ی خود صدای اعتراض‌اش را بلند نمی‌کند، دولت و جامعه مدنی چی کار برای رفع این مشکل انجام دهد؟
زنان نباید خشونت را تحمل کنند بحث مهم این است که جامعه مدنی، نهادهای مدافع حقوق زن و سایر ارگان‌های ذی‌ربط برنامه‌های آگاهی‌دهی و حمایت از زنان را به خصوص زنان آسیب‌دیده را روی دست بگیرند. متاسفانه اکثریت زنان افغانستان به خصوص زنان در ولایت هرات همیشه قربانی رسم و رواج ناپسند و از ترس طرد شدن از خانواده و فامیل خشونت و ستم را تحمل کرده و خاموش مانده اند و هیچ اعتراضی هم نکرده اند. جامعه مدنی فقط صلاحیت نظارت و دادخواهی را دارد این دولت است که برای رهایی زنان از قید سنت‌های ناپسند برنامه‌های آگاهی‌دهی را هم برای زنان و مردان در سطح قریه‌جات و ولسوالی‌ها دایر نماید.
ممنون از شما و در پایان اگر حرفی از خودتان داشته باشید بفرمایید.
ما سعی می‌کنیم که فعالیت‌های دوام‌دار و هدف‌مند را در راستای تغییر وضعیت زنان در ولایت هرات روی دست بگیریم و بتوانیم میزان خشونت را با برنامه‌های مدون و بنیادین کاهش بدهیم. این کار نیاز به همکاری همه اداره‌های دولتی و نهادهای مدنی دارد. به ویژه زنان باید خودشان برای تامین حقوق شان ما را همکاری کنند و صدای شان را در مقابل خشونت و جنایت بلند نمایند و ما تعهد می‌سپاریم که از زنان حمایت می‌کنیم.
