خانم بازیدوال، در نخست باید بگویم که هفته‌نامه نیمرخ یک بخش ویژه‌ی گفت‌وگو دارد؛ در هر هفته ما با یکی از مسوولین دولتی که باید در مورد کارکردهای اداره‌شان در امور زنان پاسخ‌گو باشد یا کارشناسان و فعالان حقوق زن که امور زنان را تحلیل و بررسی می‌کنند ویا بانوانی که براساس تلاش و توانایی خودشان به جایی رسیده‌اند و می‌شود آنان را منحیث یک زن موفق الگو قلم‌داد کرد، گفت‌وگو می‌کنیم. از فرصتی که برای این گفت‌وگو مهیا کردید، سپاس‌گزاریم. می‌خواهیم ابتدا در مورد تحصیلات و کارکردهای تان بگویید.
جهان سپاس از شما و همکاران تان در هفته‌نامه نیمرخ. من، نادیه بازیدوال هستم. بعد از سقوط رژیم طالبان فضای کار کردن برای زنان کم کم مهیا می‌شد، من تازه از مکتب فارغ شده بودم و دقیقن در سال ۲۰۰۳ میلادی، آغاز به کارم کردم. با نهادهای دولتی و غیر دولتی کار کرده‌ام. اولین کارم با «کمیته سویدن برای افغانستان» بود. در پروژه‌های اداره انکشافی ایالات متحده امریکا(USAID)، کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی، وزارت تجارت و صنایع کار کردم. مدت پنج سال در «بنیاد آسیا» در بخش تعلیم و تربیه به ویژه در بخش ارتقای ظرفیت بانوان کار کردم. حالا هم در «ستاره درخشان افغانستان» به حیث مشاور وظیفه اجرا می کنم؛ کارهای ما در این نهاد عرضه خدمات آموزشی برای بانوان در ولایات مختلف کشور است. اما در عین زمان که با نهادهای مختلف کار می‌کردم، به تحصیلاتم نیز ادامه دادم. از دانشگاه کاردان مدرک کارشناسی(لیسانس) اداره و تجارت گرفتم. دوره کارشناسی ارشد(ماستری) را در کشور مالیزیا نیز در بخش اداره و تجارت به اتمام رساندم. در ضمن، یک ماستری را از بخش پالیسی و اداره عامه از دانشگاه کابل نیز گرفته‌ام. در کنار این کارهای رسمی، به صورت رضاکار با بانک جهانی نیز کار می‌کنم و مدت سه سال است که عضویت رهبری «نهاد شفافیت افغانستان» را نیز کسب کرده‌ام.
وقتی با نهادهای مختلفی کار کرده‌اید پس فضاهای متفاوت کاری را هم تجربه کرده‌اید، طبق برداشت شما، فضای کار و رشد زنان در این نهادها چگونه بود؟
زنان افغانستان با مشکلات زیاد روبه‌رو استند. چالش‌های اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، فساد اداری و فساد اخلاقی مواردی هست که فراروی کار و رشد زنان قرار دارد. از این قبیل موانع متعددی سد راه زنان خلق می‌شود که در نتیجه زنان نمی‌توانند دست‌آورد‌های کلان و دل‌خواه شان را داشته باشند.
گذشتن از این موانع و چالش‌هایی که فراروی زنان سد می‌شود مسلمن کار ساده‌ای نیست و بسیاری‌ها در چنین موقعیتی می‌شکند و ممکن از مبارزه دست بکشد؛ شما از این موانع چگونه گذشتید؟
من باور دارم که زنان بسیار توان‌مند استند. زنان می‌توانند از تمام چالش‌های فراروی شان اعم از سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بگذرند؛ اما به شرط این‌که خودشان بخواهند. اگر زنان بخواهند می‌توانند از این موانع به گونه موفقانه عبور کنند.
من در دوره‌ی کار و فعالیت‌ام تا رسیدن به این‌جا با فساد اداری و فساد اخلاقی روبه‌رو شدم، اما من هیچ وقت تسلیم نشدم. با تمرکز به اهدافم این چالش‌ها را عقب گذاشتم. هدفم این بوده که بتوانم به افغانستان و به ویژه برای دیگر زنان کشورم کار و خدمت کنم. بیشتر کار و فعالیت‌های من در مورد تقویت و حقوق زنان بوده. باورم این است که اگر خود زنان در سطح رهبری نباشند نمی‌توانند مشکلات دیگر زنان را حل کنند؛ چون مردان در این بخش کم‌تر موثر اند و اکثرن قابلیت درک زنان را ندارند.
این روز‌ها خبر‌هایی در مورد فساد اخلاقی و اداری در ارگ ریاست جمهوری افغانستان تیتر رسانه‌های ملی و بین‌المللی شده است. همچنان که شما اشاره کردید، خودتان نیز با فساد مواجه شده‌اید اما تسلیم نشدید. برخورد شما در این مواقع چگونه بود و راه حل شما برای عبور از این موقعیت‌ها چه است؟
آرزو می‌کنم که این خبر‌ها دروغ باشد، واقعیت نداشته باشد و در سطح اتهام باشد؛ اگر این موضوع واقعیت داشته باشد، ضربه‌ی بزرگی به زنان و عزت تمام افغانستان است. این موضوع باید به صورت شفاف بررسی و به آن رسیده‌گی شود؛ زیرا این مساله بر روحیه زنان تاثیرگذار است.
در رابطه به فساد اداری در اداره‌های دولتی، باید بگویم که ما در اداره شفافیت افغانستان کار را جدی علیه فساد اداری آغاز کرده‌ایم. در همین سال جدید خودم در یک برنامه‌ای در انگلستان شرکت کردم که نماینده‌گانی از ۱۵ کشور در مورد استراتژی مبارزه علیه فساد اداری بحث و برنامه داشتند. وقتی از این برنامه بازگشتم می‌خواستم اندوخته‌های تیوریک‌ام از این برنامه را در قالب عمل در افغانستان پیاده کنم، اما اساسی‌ترین کار این است که باید علیه فساد سیاسی مبارزه شود. قضایای فساد افشا شود و از ابراز این مسایل ترس نداشته باشیم. ما نباید خاموش بمانیم. صدای خود را بدون سانسور و ترس علیه فساد اداری و فساد اخلاقی بلند کنیم. وجود زورمندان یک نوع فساد است که در صحنه‌ی سیاسی حضور دارند و پول هنگفتی برای آنان به مصرف می‌رسد ولی همواره قانون‌شکنی می‌کنند. نمونه‌ی این افراد آقای گلبدین حکمتیار است.
تهدید وجود دارد، وقتی ما صدای خود را بلند می‌کنیم و علیه این پدیده(فساد) مبارزه می‌کنیم مسلمن بدون واکنش نیست؛ بلکه خودم بارها از طریق تماس و در بیرون از خانه توسط افراد ناشناس به صورت جدی تهدید شده‌ام اما هرگز صدایم را در گلویم خفه نکردم. باید شجاعت خود را حفظ کنیم تا در جایی برسیم. اگر ترسیدیم و به عقب برگشتیم همه‌ی دست‌آورد‌های هجده ساله مان نابود و وضعیت کشور بدتر می‌شود.
شما عضو یک نهاد نظارتی (بنیاد شفافیت افغانستان) اسیتد، آیا این نهاد، بر وضعیت زنان و بر پروژه‌هایی که برای زنان در نظر گرفته می‌شود، نظارت دارد؟ ویا تحقیقی از روند تطبیق و کیفیت این پروژه‌ها کردید؟
تا به حال یک چنین تحقیقی نداشتیم. این نهاد جدید است. یکی از اهداف و برنامه‌های ما همین است که مطابق اسناد قانونی به اطلاعات دست‌رسی داشته باشیم و «کمیسیون دست‌رسی به اطلاعات» نیز اکنون فعالیت می‌کند. بخش مهم کار ما نظارت از تدارکات عامه است و می‌خواهیم نظارت بر پروژه‌های ویژه حوزه‌ی زنان را نیز شامل برنامه بسازیم.
منحیث یک فعال حقوق زنان، نظر تان در مورد کیفیت و موثریت پروژه‌های تطبیق شده در بخش زنان چه است؟
این پروژه‌ها موثریت داشته، اما قسمی که باید برای رشد و توان‌مندسازی زنان استفاده شود، نشده است. پروژه‌ها بیشتر حیف و میل شده، اما کارهایی هم شده است. اگر یک سیستم شفاف و در سطح رهبری کسانی را داشته باشیم که برای زنان دلسوز باشد، مانع از حیف و میل این پروژه‌ها خواهد شد. به طور نمونه، پروژه «پروموت» در این اواخر وقتی که گزارش‌اش را مطالعه کردیم، متاثرکننده است. این وضعیت می‌تواند از سطح رهبری تغییر کند و اصلاح شود. زنان باید در سطح رهبری وجود داشته باشد و تغییر و اصلاح باید از سطح رهبری نظام و سیستم صورت بگیرد؛ اما امروز در افغانستان زنان در سطح پایین و بدون صلاحیت است که گاهی مشوره می‌دهیم ولی موثریت لازم را ندارد.
نظر شما این است که باید سیستم اجرائیوی باید کار کند؟
برای محو فساد، سیستم بی‌طرف و مستقل باید از این کار نظارت کند. اگر سیستم از درون حکومت باشد بازهم نمی‌تواند موثر باشد.
پس شما فکر می‌کنید که اشکال متفاوت فساد در اداره‌ها وجود دارد و همین موضوع سبب بی‌کیفیت شدن پروژه‌هایی ویژه زنان شده است؟
بلی. موافق استم. فساد باید در سطح کلان کاهش پیدا کند، تا در سطح پایین از بین برده شود.
و در آخر اگر حرف و پیامی به خواننده‌گان نیمرخ دارید، بفرمایید؟
تشکر. برای ارتقای زنان و دختران باید کار بنیادی شود. دختران و زنان باید خودشان برای خود و حقوق شان مبارزه کنند. و حقوق شان را به دست بیاورند. تقاضای من از زنان این است که اگر با فساد(چه فساد اخلاقی و چه فساد اداری) روبه‌رو می‌شوند صدای شان را بلند کنند، ایستاده‌گی کنند و الگوی خوبی استقامت و مبارزه به دیگران باشند.
وقتی که شما می‌گویید زنان استقامت کرده و علیه نارسایی‌ها صدای شان را بلند کنند، اما آنان از نبود حمایت نگرانی دارند، نظر شما در این باره چه است؟
خانواده‌ها در اجتماع باید دختران شان را حمایت کنند. مادر، پدر و برادر؛ اعضای خانواده در نقش اول هستند. گام بعدی زنان، حمایت از هم‌دیگر است که زنان باید در جامعه حامی خودشان باشند. اکثریت مردان انگیزه‌ی حمایت از زنان را ندارند.
