اگر فکر کنیم که طالبان تغییر کرده، اشتباه کرده‌ایم

مصاحبه با فاطمه جعفری، نویسنده، فعال حقوق زنان و عضو شورای ولایتی هرات به بهانه چاپ مجدد کتاب مشارکت سیاسی زنان در افغانستان از ایشان.

گفتگو: مینا نصر

چه چالش هایی فرا راه زنان وجود دارد و چه راهکارهایی برای این چالش ها پیشنهاد دارید؟ شخصا فکر می‌کنم زمان می‌تواند یک راه حل خوبی باشد برای این چالش‌ها. خانواده‌ها علاقه مندند اولاد دختر را به مکتب ها بفرستند. ناامنی مسلما یک چالش جدی در برابر زنان است. حکومت باید تلاش جدی در حل این مشکل بکند که از اصلی‌ترین ضرورت‌های زنان است، وقتی امنیت باشد مطمینا گپ های دیگر حل می‌شود.

با توجه به سفرهای شما به خارج از کشور، بخصوص امریکا، نگاه و نگرش خارجی‌ها دیدگاه آن‌ها نسبت به وضعیت زنان افغانستان چگونه هست؟ یک نظر واحد بین دوستان خارجی درباره زنان افغانستان وجود ندارد، از این جهت که مردم آن‌جا معلومات کافی درباره این‌جا ندارند و اصلا نمی‌دانند افغانستان در کدام منطقه جغرافیایی است. با این حال سه نظر کلی احساس می‌شود، یک عده خبر ندارند و درباره وضعیت زنان افغانستان کنجکاو نیستند، و یک عده احساس می‌کنند در واقع مالیات آن‌ها در جای دوری به هدر می‌رود، یک عده کمی که اگاه هستند وقتی وضعیت زنان افغانستان را می‎بینند فکر می‌کنند زنان ما در این مبارزه پیروز واقعی هستند.

با توجه به مذاکرات اخیر آمریکا با طالبان، به نظر تان طالبان چه عکس العمل هایی در خصوص فعالیت های زنان در سیاست امروز خواهند داشت؟ فکر می‎کنم طالبان امروز با مجاهدین دهه هفتاد که علیه استعمار شوروی جنگ می‌کردند، تفاوت آشکاری ندارد. آن‌ها می‌خواستند، جهاد کنند، در این راه از ابزارهای نادرست استفاده کردند. مثل کشتارهای کابل و جنگ های داخلی. من فکر می‌کنم طالبان شباهت دارد به دوستان جهادی ما. ولی به هر صورت، وقتی‌که طالبان جذب نظام شوند، اگر تغییراتی در باورهای خود نداشته باشند، کمک ها و حمایت های دوستان بین‌المللی را نخواهند داشت. هر چند ممکن است که ما در روز های اول روزهای سخت‌تری داشته باشیم، اما طالبان مجبور اند دمکراسی، حقوق زنان و آزادی بیان را به رسمیت بشناسند. چون در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که زنان افغانستان امکان ندارد، و تحمل نخواهند کرد وضعیتی را که طالبان حاکمیت داشته باشند. زن امروز افغانستان بعد از چهارده، پانزده سال سر بلند کرده است، خیلی متفاوت است و فکر نمی‌کنم طالبان آن خشونت‌هایی را که در گذشته داشتند، تکرار کنند.

با توجه به چاپ اثر تان در زمینه مشارکت سیاسی زنان چه نقدی بر رویکرد و فعالیت‌های زنان ما در حکومت و جامعه دارید؟ به این باور دارم که اگر ما زنان هم دست روی دست بگذاریم که رفتار و باور طالبان تغییر کردند، کار اشتباهی است. باید ما لابی‌گری های خودمان را در سطح داخل ادامه دهیم و سر خواست ها اشتراک نظری انجام شود و در سطح بیرون و بین‌الملل که آن‌ها برای تحقق حقوق زنان هزینه زیادی متقبل شدند، آن اولویت و برابری جنسیتی را که به آن پابند بودند، از لیست اولویت های افغانستان خط نخورد.

به عنوان یک زن موفق، نویسنده و وکیل شورای ولایتی نقش خانواده تان در پیشرفت شما چگونه بوده است؟  من یک بخش بزرگ از موفقیتم را مدیون خانواده هستم و مدیون مادری که برای ادامه تحصیل ما در دوران مهاجرت با همه در افتاد. تا من و خواهر و برادرم از حق تحصیل محروم نشویم. وقتی ازدواج کردم شوهرم به معنی واقعی کلمه سعی کرد حمایت کند، چه در دوره انتخابات و چه در سفرهایی که مجبور بودم حضور داشته باشم. خیلی وقت ها با وجودی که طفلم خورد بود، همسرم مسوولیت را قبول می‌کردند و به هر شکلی از اشکال حمایت می‌کردند چه با نگه داری بچه ها و چه با تشویق در فعالیت هایی که می باید حضور می‌داشتم. عرصه سیاست برای ما زنان در افغانستان عرصه جدیدی بوده که در طول تاریخ ۵هزار ساله خود کمتر فرصت حضور داشتیم و باید بپذیریم که بی تجربه هستیم و از طرف دیگر بین ما منافع مشترک وجود ندارد، باید بپذیریم که از این جهت نتوانستیم خیلی وقت ها از هم حمایت کنیم. در کشور ما منافع جمعی وجود ندارد و منافع قومی، مذهبی و زبانی وجود دارد. متاسفانه در بین زنان منفعت جمعی نه تعریف شده و نه وجود دارد و خیلی وقت‌ها انسجام و هماهنگی بین زنان کمتر وجود دارد و خیلی از دوستان مدنی ما انتقاد می‎کنند که جنبش سراسری زنان باید به وجود بیاید که منافع مشترک زنان را در نظر بگیرد.