باسط آریانفر
گفت‌وگو و دپلوماسی برای رسیدن به صلح، فرجامین و عقلانی‌ترین ایستگاه مشترک طرف‌های منازعه و درگیری‌ها ویرانگر مسلحانه در تاریخ بشریت است. در تاریخ جنگ‌های جهان؛ همهی جنگ‌های روی میز مذاکره به نتیجه رسیده است نه در میدان‌های نبرد سفره‌ی صلح، سفره‌ی تقسیم لقمه‌های رویایی به منظور رسیدن یا شراکت در قدرت سیاسی است. سفرهای که طرفها، باید بر عادلانه بودن و حفظ دست‌آوردهای ملی به باور مشترک رسیده باشند. قسمت مشکل بحث مصالحه با طالبان همین نقطه است که گروه طالبان با قسمت بزرگ واقعیت جامعه به درک مشترک نرسیده است.
در کشورهای توسعه‌نیافته یا در حال توسعه و مردسالار چون افغانستان، سهم نمایندگی و مشارکت زنان در این چانه‌زنی‌ها همواره یا انکار شده/می‌شود یا دستکم گرفته می‌شود. از آغاز روند گفت‌وگوهای صلح افغانستان، یکی از جدی‌ترین نگرانی‌ها، چیستی و چگونگی سهم فعال و نمایندگی درست از زنان در روند مصالحه و بعد از مصالحه است. در پهلوی زنان؛ شهروندان دیگر، جامعه مدنی؛ نهادها و شخصیت‌های مستقل مدنی تأکید بر حفظ ارزش‌های دموکراتیک و انسانی چون: حق کار، حق آموزش، حق رأی و آزادی زنان است. این موضوعات از موارد اختلافی در میان مذاکره کنندگان است. طالبان بر حقوق زنان مطابق به شریعت اسلامی اصرار دارند. برداشت طالبان از شریعت اسلامی سخت‌گیرانه، تندروانه و قبیله‌محور است که حقوق اساسی زنان را نا دیده می‌گیرد.
به همین مناسبت، چهارشنبه، 16 میزان 1399، با ابتکار و زحمات دکتور عزیز احمد بارز و همکاران شان در لندن و اروپا، بانو زینب همام، عبدل بوستانی؛ باسط آریانفر و ظاهر آریایی (دومین نشست مجازی موفقانه به اشتراک مهمانان هر یک: بانو شهرزاد اکبر، رییس کمسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، بانو ناهید فرید؛ عضو مجلس نمایندگان و رییس کمسیون امور زنان و حقوق بشر شورای ملی، آنلیس دادز، عضو پارلمان و وزیر سایه مالیه بریتانیا، آن.مکتاگارت، قونسل شهر گلسکو و عضو پیشین پارلمان سکاتلند، آلیسون دویدیان، معاون دفتر UN/Women سازمان ملل در کابل و آریانا سعید، آوازخوان و فعال حقوق زنان برگزار گردید.
سخنران‌ها به نوبه‌ی خود موضوع «گفت‌وگوهای صلح افغانستان و حقوق زنان» را به بحث گرفتند. برنامه با سخنرانی بانو شهرزاد اکبر رییس کمسیون مستقل حقوق بشر آغاز شد. خانم اکبر با تأکید به همه‌شمول بودن پروسه‌ی صلح و نقش موثر زنان در این پروسه افزود: طرفین گفت‌وگوها باید متعهد بر شفافیت پروسه‌ی صلح و تقویت جامعه‌ی مدنی باشند، مکانیزم و چارچوب همه‌پذیر و موثری را روی دست گیرند تا همهی جوانب مورد منازعه و مناقشه را تبیین و برای آن راه حلی پیشکش نماید.
ناهید فرید، عضو شورای ملی و رییس کمسیون امور زنان و حقوق بشر مجلس نمایندگان، گفت: افغانستان گواه یکی از مهم‌ترین برهه‌ی تاریخی خود است و توسعه و پیشرفت‌های که در چندین سال غیبت طالبان به ویژه در بخش زنان صورفت گرفته است، قابل معامله و انکار نیست. طالبان نمی‌توانند واقعیت‌های امروزی جامعه‌ی افغانستان را دستکم یا نادیده بگیرند.
خانم فرید افزود: بر زنان است تا در تبانی و هماهنگی مدون و مستمر از موقف و موقعیت خویش در آینده‌ی افغانستان، در دولتی‌که طالبان بخشی از آن باشند، دفاع کنند. آزدی بیان، حقوق بشر، حقوق اقلیت‌ها و مواردی از این دست از جمله‌ی مهم‌ترین مسایلی قابل بحث و دفاع در گفت‌وگوهای صلح استند. خانم فرید معتقد است که توافق سیاسی و صلحی که در آن مردم‌سالاری، حقوق و نقش زنان اغماض و انکار شود، .پایدار نخواهد بود.
آن.مکتاگارت گفت: زنان باید نقش مهم در روند صلح و هر روندی دیگری داشته باشند. آنان نیمه‌ی مهم جامعه استند. زنان می‌توانند خانواده‌ها و جامعه را انسجام بخشند و به پایداری صلح کمک نمایند. زنان ظرفیت‌های بالایی در پیش‌برد گفت‌وگوهای صلح دارند و باید تلاش شود تا از این ظرفیت‌ها در مذاکرات استفاده شود.
آریانا سعید نیز در این برنامه گفت: زنان در چند سال گذشته پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند و طالبان این توانایی را ندارند که مانند گذشته آنان را سرکوب کنند. وقت آن رسیده است که تمام زنان در تبانی و هماهنگی مستمر و هدفمند، از دست‌آوردهای دو دههی اخیر حفاظت کنند. او با استناد به شرایط زنان در سعودی و خوانش اعتدالی اسلام در سرزمین ظهور و طلوع این دین، گفت: تفسیر طالبان از اسلام، بسیار سخت‌گیرانه و افراطی است. بانو سعید افزود: اسلام عربستان تا حد زیادی با حقوق زنان، سرگرمی و آوازخوانی و مسایلی از این دست مشکلی ندارد. از خانم آریانا سعید پرسیده شد که حاضر است به قطر برود و با طالبان روبه‌رو شود و یا برای آنها کنسرت اجرا کند؟ پاسخ داد: از روبه‌رو شنیدن با طالبان هراس ندارد. بحیث هنرمند و فعال حقوق زنان، حاضر است به قطر برود؛ در صورت که طالبان آماده پذیرش باشند کنسرت اجرا کند.
خانم دویدیان گفت: توافق احتمالی صلح افغانستان باید تابوشکنانه باشد و حقوق زنان در آن به روشنی تعریف و تسجیل شود. وی بیان کرد که بخش زنان سازمان ملل تلاش می‌کند تا جامعه‌ی مدنی و فعالان حقوق زنان را در این روند ترغیب و یاری نماید. او افزود: نه تنها در گفت‌وگوهای صلح، بلکه موضوع حقوق زنان باید در نشست جهانی ژنیو نیز مطرح شود. اگر طالبان در آینده بخشی از حکومت باشند، باید معیارهای جهانی را بپذیرند و حقوق زنان را لحاظ کنند.
عزیز احمد بارز برگزار کننده و حامی برنامه با تشکر از سخنرانان، اشتراک کنندگان و رسانه‌های که در پوشش این برنامه سهم گرفتند، چون: تلويزيون هستي لندن، راديو نوروز مربوط به دفتر مطالعات استراتيژيك افغانستان_هرات، راديو و تلويزيون خاور كابل و راديو شبنم كندز، تلويون پامير و راديوهاي بانوان و درخشان بدخشان و راديوي ماه نو تخار که برنامه را به طور زنده نشر کردند نیز سپاس‌گزاری کرد. قسمت پایانی برنامه به پرسش و پاسخ مخاطبان از مهمانان به پایان رسید.
