دکتور مریم برمک
هفته‌ی پیش مقاله‌ای تحت عنوان «زنان در دوره قاعدگی نیاز به رخصتی دارند» از هفته‌نامه‌ی نیمرخ نشر شده بود که اتفاقن موضوع خیلی خوبی بود. زیرا این مشکل جدی زنان تا حالا نه تنها مورد بحث قرار نگرفته که شرم هم پنداشته می‌شود، چه رسد که رخصتی پریود در قانون گنجانیده شود و حق قانونی زنان محسوب شود. این مقاله به تأیید و ادامه‌ی آن گزارش نوشته شده و کوشش کرده است که به چالش‌ها و محدودیتهای موضوع بپردازد. زیرا اگر اقدام عملی صورت گیرد، این چالش‌ها و محدودیت‌ها نیز از نظر انداخته نشود.
پریود تنها متعلق به زنان کارمند اعم از معلم، مامور و… نه، بلکه مشکل تمامی دختران و زنان متعلم، دانشجو و خانم خانه نیز است. بنابراین؛ اگر قانونی وضع شود یا رخصتی داده شود، باید تمامی قشر زنان را شامل شود؛ نه تنها برای کارمندان. این موضوع در پیوند تنگاتنگ با موضوع‌های دیگر قرار دارد که هرکدام شماره‌وار مورد بحث قرار خواهد گرفت:
1. از کار در دولت که بگذریم با این شرایط که هر زن حداقل دو روز در ماه را به خاطر قاعدگی رخصتی داشته باشد، هیچ نهاد خصوصی حاضر نمی‌شود که زنان را استخدام کند. زیرا استخدام زنان باعث ضایع شدن ساعت‌های کاری می‌شود که این خود باعث مردانه شدن اداره‌ها و جلوگیری از حضور زنان در اداره‌های دولتی و خصوصی می‌شود و هیچ اداره‌ای حاضر نمی‌شود که زن را استخدام کند. به طور مثال اگر در هر اداره دو زن کار کند و هرکدام در ماه دو روز رخصتی ویژه به خاطر پریود داشته باشد، چهار روز کاری در هر ماه ضایع می‌شود. حالا اگر این زن معلم باشد، ساعت‌های درسی شاگردان چگونه جبران خواهد شد؟ و یا هم اگر مأمور باشد، کارهای مراجعان اداره چطور خواهد شد؟ اگر از طریق استخدام نیروی بیشتر در سطح مأمور و معلم این مشکل حل شود، زنانی که در کرسی‌های پارلمانی و یا ریاست و وزارت هستند، عدم حضور شان چگونه جبران خواهد شد؟
2. قسمی که پیش‌تر ذکر شد، این مشکل تنها مربوط به زنان کارمند نه، بلکه مشکل دختران متعلم و محصل نیز هست. اگر در هر ماه دو روز دختران از مکتب و یا دانشگاه غیرحاضری کنند از برنامه‌های درسی کاملن عقب می‌مانند. پس این مشکل چگونه جبران خواهد شد؟
3. به راحتی این موضوع باعث استفاده‌جویی یک تعداد از زنان و دختران خواهد شد که ممکن هرکدام به بهانه‌ی پریود بودن از رفتن سرِ کار و یا مکتب خودداری کنند؛ چنانچه در مورد رخصتی پس از زایمان می‌بینیم که مورد استفاده‌جویی بسیاری خانم‌ها قرار گرفته است.
4. افغانستان فعلن از لحاظ اقتصادی در سطح پایینی قرار دارد. غایب بودن و غیرحاضری زنان در اداره‌های دولتی و یا هم خصوصی باید به شکلی جبران شود؛ یا با استخدام کارمند بیشتر و یا از هر طریقی دیگری که در حال حاضر برنامه‌ی جبرانی و امکان آن فراهم نیست.
5. شرایط اجتماعی: آیا شرایط اجتماعی افغانستان ایجاب چنین رخصتی را میکند یا نه؟ اکثر زنان خود شان از شرایط و محدودیتهای جسمی و روانی خود در دوران قاعدگی آگاهی ندارند. نه تنها آگاهی ندارند که شرم هم می‌دانند. چه رسد که ذهنیت مردان آماده‌ی پذیرفتن چنین امری باشد. بخصوص در جامعه‌ی ما که صدای بلندتر و قدرت تصمیم‌گیر مردانند. تجربه‌ی شخصی نویسنده نشان داده است که بسیاری از مردان با رخصتی پس از زایمان نیز مشکل دارند و آن را حق زنان نمی‌دانند.
6. از تمامی موارد فوق که بگذریم و فرض کنیم که رخصتی دوران قاعدگی پذیرفته شود، آیا در داخل خانه امکان استراحت برای زن فراهم است؟ زنان در این دوره سنگین‌ترین کارهای خانه را انجام می‌دهند ولی گفته نمی‌توانند که من پریودم. اگر به طور مثال بگویند، آیا مردان خانواده اعم از برادر، پدر شوهر و برادر شوهر، شرایط او را درک کرده می‌توانند. از همه که بگذریم، کم‌تر شوهری در این زمان همسر خود را درک کرده و با او همدردی میکند. چنانچه دیده شده است، بسیاری از جار و جنجال‌های خانواد‌گی از زمان پریود نشأت گرفته، چون زنان به دلیل تغییرات هورمونی، شرایط روانی مناسبی ندارند و مردان کم‌تر در این مورد آگاهی دارند، بنابراین مشکلات زیادی در خانواده به بار می‌آید.
اگرچه این مشکل فقط سرِ زبان آمده و در قانون گنجانیده نشده ولی با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه‌ی ما هنوز اسباب چنین کاری فراهم نیست و مشکل‌های فراوانی را در قبال خواهد داشت و شاید زنان مجبور شوند، سال‌ها به‌خاطر تبعات آن مبارزه کنند چه بسا که باعث خانه‌نشینی زنان و مردانه شدن محیط‌های کاری شود.
در دولت‌هایی که این قانون پذیرفته شده است، جوامع شان از لحاظ اقتصادی و اجتماعی آماده‌ی پذیرفتن همچون موضوعاتی است، اما در افغانستان در شرایط فعلی باعث استثمار هرچه بیشتر زنان خواهد شد.
برنامه‌های آگاهی‌دهی و گنجانیدن این موضوع‌ها در کتاب‌های درسی، در این زمینه مفیدتر خواهد بود. تا این واقعیت در ذهن دختران و پسران پذیرفته شود و حداقل زن با خیال راحت به همکار خود گفته بتواند که من پریود شده‌ام و همکارش درک کند که در حال حاضر شرایط او خاص است. چنانچه در بسیاری کشورها فعلن همینطور است؛ دختر و زنی که پریود باشد به راحتی در محیط کار به دوستان و همکاران خود اعلام میکند و آنان با او همکاری و مراعات می‌کنند.
