جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات؛ نمایش درد و شکُوه زنان جهان در تالارهای سینمای افغانستان

روز دوشنبه، 26 عقرب 1399 خورشیدی، ششمین دور جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات در قصر دارالامان کابل افتتاح شد و تا روز پنج‌شنبه، 29 عقرب ادامه دارد. این جشنواره از سال 2013 میلادی بدینسو به مدت سه سال در شهر هرات و سه سال اخیر در کابل برگزار شده است.

خانه فلم رویا، منحیث برگزارکننده‌ی جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات این جشنواره را فرصت نمایش درد و شکوه زنان جهان در پرده‌ی سینماهای افغانستان می‌داند. در این فلم‌ها موضوع‌هایی همچون حقوق زنان، خشونت‌ علیه زنان، هویت و برابری جنسیتی و مبارزه‌ی زنان بازتاب یافته است.

رویا سادات، رییس و بنیانگذار جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات در گفت‌وگو با هفته‌نامه نیم‌رخ گفت: «این جشنواره هر سال نسبت به سال‌های گذشته باشکوه‌تر شده و از لحاظ کیفی در حد ستندردهای جهانی رسیده است.»

متمایز از دیگر دوره‌ها، امسال جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات در دو بخش سینمای جهان با موضوع آزاد و سینمای زنان متمرکز بر مسایل مرتبط به زنان برگزار شده است.

یکی از اصول کلی این جشنواره، حضور زنان در فلم است. اینکه فلم یا ساخته‌ی زنان باشد و یا در مورد زنان. هیچ فلمی‌ که در مورد زنان و یا توسط زنان ساخته نشده باشد شانس نمایش در پرده‌های سینما و رقابت برای گوشواره‌ی زرین این جشنواره را نخواهد داشت.

به گفته‌ی خانم سادات از میان بیش از سه هزار فلم از 122 کشور که به دبیرخانه‌ی جشنواره رسیده بود 73 فلم از  27 کشور(هند، ایران، فرانسه، بریتانیاُ، یونان، ایتالیا، ایالات متحده آمریکا، مصر، روسیه، کرواسیا، صربیا، مونتیناگرو، آلمان، فلیپین، اسپانیا، بلجیم، پولند، تایوان، قطر، ترکیه، پرتگال، فنلند، آفریقای جنوبی، یمن، مالیزیا، ازبکستان و آرجینتاین) در دو بخش مسابقه و نمایش ویژه راه‌ یافته‌اند.

رییس جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات گفت که ششمین دور این جشنواره با حضور دوازده داور بین‌المللی برگزار شده است. هیأت داوران نیز متشکل از سینماگران و فعالان حقوق زن استند.

قرار است، محمدناصر‌هاشمی، برمک اکرم و سیمع‌الله نبی پور از افغانستان؛ نرگس آبیار از ایران؛ بیجایا جینا از هند؛ شروفت اربووا از تاجیکستان؛ رزلن‌هامس و بستین میرسون از فرانسه؛ سرگئی آناشکن از روسیه؛ پنوس کوتزه تنسیس از یونان؛ گریس جوردانا از اسپانیا و هیدی باش‌هارود از امریکا به عنوان اعضای هیأت داوران تندیس گوشواره‌ی زرین و لوح تقدیر را به بهترین‌های این جشنواره اهدا کنند.

عزیز دلدار، حمیرا قادری، مجیب مهرداد، عقیله رضایی، مسعود اسلامی، عارف بهرام، علی محمد کیان، محمدخادم حیدری و مریم کاکر چهره‌های سینمایی، رسانه‌ای، ادبیات و فعال حقوق زنان (همه اهل افغانستان) استند که به عنوان اعضای کمیته‌ی گزینش جشنواره، فلم‌های منتخب را در پنج بخش زیر دسته‌بندی کرده‌ به هیأت داوران سپرده‌اند.

1. فلم‌های بلند داستانی بخش مسابقه بین‌الملل (با دو بخش فرعی سینمای جهان و سینمای زنان)
2. فلم‌های کوتاه داستانی و انیمیشن بخش مسابقه بین‌الملل
3. فلم‌های مستند کوتاه و بلند بخش مسابقه بین‌الملل
4. فلم‌های بخش مسابقه داخلی
5. فلم‌های خارج از مسابقه (نمایش ویژه)

 فلم‌هایی که امسال در جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات راه ‌یافته‌اند قرار است در پنج ولایت (کابل، هرات، بامیان، ننگرهار و سرپل) به نمایش گذاشته شود.

سینمای آریانا، تالار سینمای دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه کابل، سینما آی خانم و سینمای نمارسانه چهار تالار سینمایی در کابل استند که طی چهار روز از 26 تا 29 عقرب از هواداران جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات با نمایش فلم‌های منتخب این جشنواره پذیرایی می‌کند.

رویا سادات رییس این جشنواره می‌گوید تدویر میزگرد با کارشناسان و فعالان جامعه مدنی، کارگاه‌های آموزش فلم‌سازی با کارشناسان بین‌المللی حوزه‌ی سینما، اجراهای زنده‌ی موسیقی نیز بخشی از این جشنواره است که در این چهار روز در کابل ادامه دارد.

فلم زنان  هرات، نخستین جشنواره‌ی جهانی فلم در منطقه است که بر پایه‌ی موضوع زنان برگزار می‌شود. از همین رو سینماگران از سراسر جهان به ‌این جشنواره فلم می‌فرستند. فرصت مناسبی که درد و شکوه بازتاب یافته‌ی زنان افغانستان از طریق سینما در سطح جهان بازتاب یابد و زنان افغانستان نیز واقعیت زنده‌گی زنان دیگر کشورها را در قالب مستندهای کوتاه و بلند به تماشا بنشینند.

 از رویا سادات، رییس و بنیانگذار این جشنواره پرسیدیم که چرا «جشنواره‌ی فلم زنان هرات»؟  او گفت که در سال 2013 میلادی خانه فلم رویا تصمیم گرفته بود یک جشنواره‌ برگزار کند و از این طریق گفتمان فرهنگی-هنری در سطح منطقه و جهان بر محور افغانستان ایجاد شود. در همان سال، ولایت هرات که روزگاری مهد فرهنگ، هنر و تمدن بود، تبدیل به خبرسازترین منطقه‌ی افغانستان شده بود. هر روز رسانه‌ها گزارش می‌دادند که در هرات خشونت‌ها علیه زنان افزایش یافته، آمار خودسوزی و اقدام به خودکشی زنان به طرز وحشتناکی بالا رفته بود. در همان سال ما خواستیم تصویر دیگری از هرات و افغانستان برای افغان‌ها و جهانیان به نمایش بگذاریم و امید تازه‌ای به زنان داده شود. سینمای شهر هرات که در عصر طالبان به خاکستر تبدیل شده بود، فقط نامی از آن با عنوان «چوک سینما» بر سر زبان‌ها باقی مانده بود و بس. اما خانه فلم رویا به همکاری و تسهیلاتی که از سوی نهادهای مختلف دولتی و رسانه‌ها صورت گرفت برای نخستین بار یک جشنواره‌ی جهانی را در این شهر برگزار کرد. هرات دیگر تنها تنور خودسوزی زنان نبود؛ بلکه میزبان یک جشنواره‌ی جهانی بود و تبدیل به شهری شد که‌ یگانه جشنواره‌ی بین‌المللی فلم با موضوع زنان در سطح منطقه در این شهر برگزار می‌شد تا واقعیت‌های زنده‌گی زنان افغانستان و جهان را به نمایش بگذارد.

پس از برگزاری موفقانه‌ی اولین دور جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات، قرار شده بود تا این جشنواره هر سه سال تغییر مکان دهد. به علت مشکل‌های اقتصادی خانه فلم رویا برگزاری دو دوره‌ی این جشنواره به تعویق افتاد و بازهم در سال‌های 2016 و 2017 میلادی شهر هرات میزبان دومین و سومین دور جشنواره‌ی بین‌المللی فلم زنان هرات بود. پس از آن قرار شد سه دوره‌ی دیگر این جشنواره در بامیان برگزار شود. اما به علت ناامنی مسیر این ولایت و مشکلات ترانسپورتی این برنامه لغو شد. در سال‌های 2018، 2019 و 2020 دوره‌های چهارم، پنجم و ششم جشنواره‌ی بین‌المللی فلم زنان هرات در کابل برگزار شد و اکنون زنگ امیدی برای تداوم این جشنواره نواخته شده و بازخورد خوبی در سطح منطقه و جهان نیز داشته است. مشهورترین داوران بین‌المللی که فلم‌های مورد نظر شان را به اسکار می‌فرستند در این جشنواره به عنوان عضو هیأت داوران حضور یافته اند.

این درحالی‌ست که سینما و تیاتر منحیث پرطرفدارترین رشته‌های نمایش هنری در افغانستان با ظهور گروه طالبان به قهقرا رفت و پس از سقوط رژیم امارت اسلامی ‌این گروه هنوزهم دوباره جان نگرفته است. در کشوری مثل افغانستان که فرهنگ و هنر کم‌ترین بودجه‎‌ی دولتی و اندک‌ترین توجه سکتور خصوصی را نصیب شده، با فعالیت سینماگران و هنرمندان آزاد دوباره در حال پا گرفتن است که برگزاری جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات؛ برگزاری جشنواره‌ی بین‌المللی فلم مهرگان و امسال برای نخستین بار برگزاری جشنواره‌ی ملی فلم افغانستان-لاجورد نمونه‌هایی از رویدادهای سینمایی در کشور است. قرار است به زودی در یک رویداد سینمایی دیگر در کابل از تاریخ اول تا دهم ماه قوس، 55 فلم ساخته‌ی هنرمندان افغانستان در جشنواره‌ی لاجورد-نخستین جشنواره‌ی ملی فلم افغانستان که از سوی افغان فلم–اداره‌ی سینمایی دولتی برگزار می‌شود به نمایش درآیند و برای کسب تندیس لاجوردی به رقابت بپردازند.