جنگ و زیربنای فکری جنگ(تفکر افراطی) در افغانستان هنر را تکفیر و زن را از هنر بر حذر داشته بود. حضور زن در اجتماع تابو بود. از نمایش چهره‌ی زن با ابزار تکنولوژیک سد بزرگ و مجازات سنگین ممانعت می‌کرد. 53 سال قبل دولت افغانستان با تأسیس افغان فلم خواست هنر سینما را به گونه‌ی رسمی وارد جامعه کند. نخستین گویندگان زن در تلویزیون و نخستین زنانی که روی صحنه‌ی تیاتر و پرده‌ی نمایش سینما رفتند هرکدام از هفت خوان رستم گذشتند. در دهه‌ی پنجاه و شصت خورشیدی سینما و موسیقی در افغانستان در حال رشد بود و داشت تبدیل به صنعت هنری می‌شد. اما ظهور جنگ و تشدید ناامنی، رشد گروه‌های افراطگرا و قدرت‌گیری دشمنان هنر، همه چیز را به حاشیه راند و جز جنگ دیگر هیچ نماند. چهار دهه از عصر بالندگی افغان فلم و هنر در افغانستان می‌گذرد؛ اما جنگ همچنان جاریست. با وجود همه نابسامانی‌ها، پس از سقوط رژیم امارت اسلامی طالبان و بازتر شدن فضای اجتماعی در افغانستان؛ زنان و هنرمندان دوباره برگشتند در ستدیوهای تلویزیون و سینما و روی ستیج‌های تیاتر و موسیقی. امروز در افغانستان ده‌ها زن هنرمند موسیقی و سینما فعالیت دارند. مردان بسیاری هم‌چون صدیق برمک، سعید اورکزی، علی محمدی کیان و.. برای احیای مجدد سینما کار کرده‌اند؛ ولی نقش اساسی در هویت هنری-سینمایی افغانستان در سطح بین‌الملل در دست زنان است.
رویا سادات به عنوان نخستین زن فلم‌ساز پس از سقوط رژیم امارت اسلامی طالبان «خانه فلم رویا» را تأسیس کرد و جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات را به راه انداخت. امسال برای ششمین دور، جشنواره‌ی جهانی فلم زنان هرات برگزار شد که نشان‌دهنده‌ی یک تجربه‌ی موفق سینمایی بود. خانم سادات با فلم‌های «نامه‌ای به رییس جمهور» و مجموعه‌ی سینمایی «خط سوم» شهره شد و جایگاه زنان در عرصه سینمای نوین افغانستان را تثبیت کرد. صحرا مانی با فلم مستند واقعی «هزار و یک زن چون من» رنج بزرگ زنانگی و خشونت علیه زن در افغانستان را به تصویر کشید و در بزرگ‌ترین فستیوال‌های جهانی پرچم افغانستان را به اهتزاز درآورد. صحرا کریمی برای نخستین بار از طریق رقابت آزاد براساس تخصص و مهارت‌های مسلکی خود عهده‌دار ریاست افغان فلم شد و از یک نهاد مرده، یک اداره‌ی پویا و متحرک ساخت. صحرا کریمی با فلم «حوا، مریم، عایشه» از جشنواره‌ی ونیز تا نامزدی اسکار راه پیمود و در بیش از هفتاد جشنواره و سینمای جهان نام افغانستان را زنده کرد. الکا سادات، لینا علم، صحرا موسوی، حسیبا ابراهیمی، شهربانو ابراهیمی، مارینا گل‌بهاری، صغرا ستایش و سامره رضایی؛ کسانی استند که چهره‌ی سینمای افغانستان را دگرگون کردند.
صحرا کریمی به همکاری مریم جهان‌بین و دیگر بانوانی که منحیث همکاران افغان فلم استند توانستند برای نخستین بار در تاریخ افغانستان جشنواره‌ی ملی فلم را به راه اندازند. لاجورد، نخستین جشنواره‌ی ملی فلم افغانستان است که اول ماه قوس سال جاری گشایش یافت و قرار است مراسم اختتامیه‌ی آن در دهم قوس برگزار شود. جشنواره‌های فلم زنان هرات و لاجورد هردو تجربه‌های موفق هنری-سینمایی است که زنگ امید برای بهبود وضعیت سینما و تلنگری برای سینماگران در کشور تلقی می‌شود. لاجورد یک جشنواره‌ی دولتی و ملی است، فلم زنان هرات یک جشنواره‌ی جهانی و آزاد؛ اما هردو توسط زنانی طرح و تطبیق شده است که به عنوان چهره‌های شاخص سینمای نوین افغانستان به شمار می‌روند.
این تلاش‌های زنان برای احیای مجدد سینمای افغانستان قابل تقدیر است. باوجودی که تاامروز هنوزهم جامعه‌ی ما با هنر و سینما خو نگرفته، ولی تقلای زنان برای بازآفرینی هنرهای تیاتر، سینما، موسیقی و… نتیجه‌ی خوبی داشته است. امروز کل جامعه‌ی ما به مثابه‌ی یک اجتماع جهان‌سومی مصرف‌کننده‌ی تولیدات فرهنگی-هنری به ویژه سینمایی دیگر کشورها عمل می‌کند، اما بخشی از جامعه با تولید آثار فرهنگی-هنری به ویژه سینمایی مشکل دارد. سینما هنوز در افغانستان حمایت قاطع مردمی و بودجه‌ی کافی دولتی را ندارد. هنوزهم در افغانستان تالارهای سینما را به بهانه‌های مختلف تخریب می‌کنند. تاهنوز سکتور خصوصی اشتیاقی برای سرمایه‌گذاری روی هنر و سینما ندارد. اما در این وضعیت، زنان اند که تیم‌های تیاتر، ارکستر موسیقی و خانه فلم می‌سازند و بسیاری‌ها با اندک‌ترین امکانات به صورت آزاد کار می‌کنند.
درخشش زنان در عرصه‌های هنری ضمن دیگر دست‌آوردها یک پیام واضح دارد؛ اینکه زنان با وجود محدودیت‌ها، مخالفت‌ها، چالش‌ها و عدم امکانات بازهم حضور شان را تثبیت می‌کنند و تأثیرگذار واقع می‌شوند. تأثیرگذاری زنان در عرصه سینما طی دو دهه اخیر غیرقابل انکار و مایه‌ی امید برای همه زنان و جامعه‌ی افغانستان است. این نشان رشد ظرفیت و توانمندی زنان است. عصر سنگسار هنوز باقیست، جنگ هنوزهم ادامه دارد، سینما تاکنون با تهدید و تکفیر مواجه است و حمایت قاطع حکومت را با خود ندارد ولی زنانی استند که باوجود تمام این ناملایمات برای رشد سینما در افغانستان کار می‌کنند. نفس این پایداری نشان‌گر تعهد و مسؤولیت‌پذیری زنان است. سکتور خصوصی در افغانستان رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و حمایت‌های قانونی برای رشد در بازار آزاد را نیز برخوردار است، اما سرمایه‌گذاری سکتور خصوصی روی عرصه‌های فرهنگی-هنری بسیار اندک است. از همین رو، اکثریت مطلق هنرمندان در تمامی عرصه‌های هنری به صورت آزاد کار می‌کنند. زنانی که با فلم‌های داستانی و مستند در جشنواره‌های بزرگ دنیا پرچم افغانستان را به اهتزاز درمی‌آورند به صورت مستقل کار کرده‌اند. به نظر می رسد نگرانی‌ها و نابسامانی شرایط دیگر توجیه قانع‌کننده‌ای برای سکوت و شانه‌خالی‌کردن از مسؤولیت نیست؛ به همین خاطر در بدترین شرایط و بدون تسهیلات لازم، رویدادهای بزرگ هنری رقم خورد؛ این تصویر واقعی از توانمندی، تعهد و مسؤولیت‌پذیری زنان است. لاجورد و فلم زنان هرات؛ دو جشنواره‌ی سینمایی بود که در یک هفته در کابل از سوی زنان و با مدیریت زنان برگزار شد.
