کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان با تدویر کنفرانسی بر مشارکت قربانیان جنگ در پروسه صلح و برقراری آتش‌بس تأکید ورزید.
روز جهانی حقوق بشر و روز ملی یادبود قربانیان جنگ امروز(چهارشنبه، 19 قوس 1399 خورشیدی) با پیام «احیای بهتر» در کمیسیون مستقل حقوق بشر گرامی‌داشت شد.
شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر در این برنامه، تأمین صلح پایدار در کشور را نیازمند ختم خشونت‌ها و مشارکت قربانیان جنگ در گفت‌وگوهای صلح دانست.
خانم اکبر گفت: «از دید کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نخستین‌گام باید ختم خشونت‌ها و توافق روی آتش‌بس باشد. در گام بعدی، حضور معنادار قربانیان در روند صلح و گنجاندن حقوق آنان در آجندا برای دستیابی به صلح عادلانه و پایدار، ضروری است.»
او افزود که دسترسی به حقیقت، عدالت و پرداخت غرامت کافی و به‌موقع و ضمانت برای عدم تکرار، حقوق بشری قربانیان جنگ است که طرف‌های درگیر جنگ باید جدی در نظر بگیرند و عاملان نقض این حقوق انسانی شهروندان باید قانونی پیگیری و مجازات شوند.
اما رییس کمیسیون مستقل حقوق ابراز نگرانی کرد که در افغاسنتان پیگیرد عاملان ارتکاب نقض حقوق بشری افراد به‌ندرت رخ می‌دهد و خانواده‌ها اغلب از نتیجه تحقیقات بی‌خبر می‌مانند.
به گفته‌ی او، «دسترسی به عدالت برای بیشتر قربانیان جنگ در افغانستان، رؤیاست. مکانیزم حمایتی حکومت از آن‌ها و خانواده‌هاشان ناکافی است. معنای دوام جنگ این است که گاه یک فرد/خانواده چندبار قربانی شود.»
خانم اکبر تأکید ورزید که باید صدای قربانیان شنیده شده و به خواست‌ها و نیازهای‌شان رسیدگی شود.
داکتر سیما سمر، وزیر دولت در امور حقوق بشر و روابط بین‌الملل نیز در این برنامه گفت که حقوق بشر یک امر همه‌شمول است، ارزش‌های مطرح‌شده در اعلامیه حقوق بشر غیرقابل گذشت است و باید در تمام حالات این ارزش‌ها رعایت شود.
اما خانم سمر وجود فرهنگ معافیت را از مسایلی دانست که حقوق بشری افراد و حقوق قربانیان جنگ را در نظر نمی‌گیرد.
این وزیر دولت گفت: «متأسفانه نقض حقوق بشر در کشور با فرهنگ معافیت از مجازات عجین شده است. پس از طالبان وضعیت حقوق بشر بهتر شد اما تا دسترسی به عدالت در مورد قربانیان راه دراز در پیش است.
او افزود که اشتراک قربانیان در روندها و مکانیزمی که زخم‌های‌شان التیام یابد در نظر گرفته نشده است.
به گفته‌ی خانم سمر طرف‌های درگیر جنگ در افغانستان به بهانه وضعیت جنگی و اضطرار، خلاف قوانین بین‌المللی جنگ و حقوق بشردوستانه‌ی بین‌الملل، به کشتار افراد ملکی ادامه می‌دهند.
وزیر دولت در امور حقوق بشر تأکید ورزید که حکومت مکلف است اصول جنگ را رعایت کند چون به کنوانسیون‌های بین‌المللی پیوسته است، طالبان نیز مکلف هستند که از کشتار افراد ملکی جلوگیری کنند.
مشارکت قربانیان جنگ در پروسه‌ی صلح از ضرورت‌هایی دانسته شد که جوانب دخیل در این روند باید بپذیرند.
خانم سیما سمر گفت: «قربانیان جنگ نه‌تنها در میز مذاکرات بلکه در تمام تصمیم‌گیری‌ها شریک شوند. در غیر آن به صلح واقعی و صلح اجتماعی دست نمی‌یابیم.»
سیما سمر تأمین حقوق زنان از زیربناهای صلح اجتماعی و یک ضرورت برای کاهش خشونت در جامعه می‌داند.
او تأکید کرد که «خشونت خشونت خانواگی یکی از نقض‌های مهم کشور است. برای پایان دادن به خشونت عمومی باید به خشونت خانوادگی پایان دهیم. برای این مهم باید در جهت تأمین حقوق زن دادخواهی کنیم.»
نعیم نظری، کمیشنر و معاون کمیسیون مستقل حقوق بشر نیز در این برنامه گفت: طالبان اماکن عامه و افراد ملکی را هدف قرار می‌دهند، حکومت نیز در اثر ضعف مدیریت سردچار نقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی شده است. سه اصل حقوق بشردوستانه بین‌المللی که شامل تفکیک، احتیاط و تناسب می‌شود صورت نمی‌گیرد. جرایم بین‌المللی همچون قتل عام، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی صورت می‌گیرد. نیروهای خارجی مناطقی و مراکزی را هدف قرار داده‌اند که افراد ملکی، زنان و کودکان و کار می‌کردند اما منبع تمویل جنگ تلقی می‌شد؛ در حالی که آنان از روی فقر و یا با جبر به منبع تمویل جنگ کمک می‌کردند. از همین رو برای تأمین صلح پایدار ضمن شامل‌سازی زنان و قربانیان جنگ باید زمینه‌های جنگ از بین برده شود.
آقای نظری تأکید کرد که در ابتدا باید موضع ما در قبال صلح مشخص شود: «مهم این است که در دیدگاه ما صلح چیست؟ آیا نبود جنگ می‌خواهیم؟ این یعنی آتش‌بس و این کافی نیست. هر آن امکان شعله‌ورشدن جنگ وجود دارد. رویکرد ما به صلح باید بنیادی و ریشه‌ای و با درنظرداشت زمینه‌های جنگ باشد. در غیر آن صلح ناپایدار خواهد بود.»
او افزود که افغانستان دومین کشور پر خطر برای افراد ملکی در جهان است. در یازده سال اخیر 95 هزار فرد ملکی و در یک سال اخیر هفت هزار و 700 فرد ملکی قربانی جنگ شده‌اند.
به گفته‌ی او، روایت طرف‌های درگیر جنگ همسو با روایت‌های قربانیان جنگ نیست. جوانب دخیل در پروسه صلح تفکر «پیروزی در جنگ» را دارند و به سواستفاده از روند صلح می‌پردازند در حالی که باید برای «پیروزی بر جنگ» مذاکره کنند و این گفت‌وگوها باید همه‌شمول و شهروندپسند باشد.
فهیم کریم، مدیر مسؤول مجله‌ی انسان بر زمینه‌های فرهنگی توافق صلح تأکید کرد و گفت که برای دستیابی به صلح، افزون بر کوشش‌ها و تلاش‌هایی که می‌شود، باید نمادهایی از نقض حقوق بشری برای تقویت فرهنگ صلح به وجود آید تا این نمادها اهمیت حقوق بشر و صلح را نشان دهد.
خانم بنفشه یعقوبی، کمیشنر کمیسیون مستقل حقوق بشر گفت اگر قربانیان جنگ به خاطر اهمیت صلح می‌توانند ناقضان حقوق بشر را ببخشند، باید نهاد و مرجعی وجود داشته باشد که به قربانیان پاسخگو باشد.
به گفته‌ی او، درنظرگیری حق قربانیان در روند گفت‌وگوهای صلح، یک هدیه نیست؛ بلکه این یک حق بشری و به نفع این روند و مشروعیت‌بخش آن است و هرچه صدای آن‌ها بیشتر شنیده شود، امکان موفقیت روند صلح را بهتر فراهم می‌کند.
او افزود که کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان برای تأمین صلح واقعی، خواهان نقش معنادار جامعه مدنی، قربانیان جنگ، زنان کشور و خواست واقعی مردم در روند گفت‌وگوهای صلح است.
دهم دسامبر که مصادف است با سالروز تصویب کنوانسیون حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، همه ساله با پیام خاصی از سوی کشورهای عضو ملل متحد بزرگداشت می‌شود.
امسال روز جهانی حقوق بشر با پیام «احیای بهتر» گرامی‌داشت شد. پیام احیای بهتر این است که رعایت حقوق بشر کلید غلبه بر بحران‌های جهانی چون کوید-۱۹ است که در افغانستان اهمیت ویژه دارد؛ زیرا همزمان با بحران کووید-۱۹، کمک‌های بین‌المللی کاهش می‌یابد و نیاز ما به حسابدهی، شفافیت حکومت و توزیع عادلانه منابع و بودجه بیشتر می‌شود.
