یکی از دستآوردهای نزده سال پسین حکومت افغانستان حضوریابی زنان در نیروهای ملی دفاعی و امنیتی است. نیروی پولیس و اردو در این سالها حضور شماری از زنان را داراست که آموزشهای نظامی میبینند؛ در حالی که در گذشته به شدت جای خالی شان حس میشد.
اردوی ملی افغانستان شاخهای از نیروهای مسلح کشور است که به گونهی تخصصی به عملیات زمینی و هوایی میپردازد. این نیرو در سال ۲۰۰۲ و با کمک متخصصان نظامی افغانستان و ناتو تأسیس و آموزش داده شدهاست. این نیرو زیر فرمان وزارت دفاع افغانستان است و زنان نیز در ساختار اردوی ملی حصور دارند. با آنکه محدودیتهای اجتماعی از جمله عاملهای بازدارندهی حضور شان است که از این رو شمار شان در این بخش خیلی کمتر از آقایان است.
با این همه، مسؤولان میگویند این وزارت توانسته دستآوردهای قابل ملاحظهای در این بخش داشته باشد. زیرا در وزارت دفاع ملی حضور زنان را در سطح رهبری و دیگر بخشها داراست. پس از گماشته شدن حسنا جلیل در سال ۱۳۹۸ به عنوان معین پالیسی و استراتیژی وزارت داخله، منیره یوسفزاده در اوج اعتراضها و بیباوریها به توانمندی زنان به عنوان معاون تعلیماتی وزارت دفاع ملی به کار گماشته شد.
فواد امان، معاون سخنگوی وزارت دفاع در گفتوگو با هفتهنامه نیمرخ گفت: «اکنون از میان دوصدهزار نیروی اردوی ملی، نزدیک به سه هزار آنان زنان استند که این رقم هرروز در حال افزایش است.»
به گفتهی معاون سخنگوی این وزارت، نیاز به حضور زنان در ارتش ملی این است که وزارت دفاع ملی منحیث یک ارگان در حکومت افغانستان ممثل یک ارگان برابریخواه است و زنان را از سطح رهبری و مدیریت گرفته تا جگرنها و جنرالان و بریدمنها در کنار خود دارد. همینگونه بخش مهمی از مسؤولیت انجام عملیاتهای شبانه و تلاشی در خانهها به دوش خانمهاست که از لحاظ فرهنگی و عرفی مردم ما، آقایان در برخی از موردها در خانهها به راحتی در عملیاتها شرکت کرده نمیتوانند.
خانم سهیلا(اسم مستعار) زنی است که در رتبهی جگرنی رسیده است و از وضع موجود زنان در ارتش ابراز خرسندی میکند.
به گفتهی او، معاون تعلیمات پرسنل ما یک خانم است که با توانایی کامل در این بخش به فعالیت میپردازد و در این اواخر ریاست حقوق بشر و انسجام جندر ایجاد شده که بسیاری از نیازها و مشکلات زنان در این بخش را رفع میکند.
سهیلا میگوید «یکی از دیگر دستآوردهای وزارت دفاع ملی این است که برای زنان آکادمی ویژهای ساخته شده و آموزشدهندگان آن نیز زنان استند. زنان در داخل و بیرون از کشور(هند و ترکیه) آموزش نظامی میبینند. همچنان کورسهای کوتاهمدت و درازمدت به تقویهی مسلک و ظرفیتسازی زنان فعالیت دارد. پوهنتون مارشال فهیم نیز یکی از مکانهای مهم در آموزش این زنان است.»
او افزود که هماکنون «زنان در اردوی ملی از حالت نمادین بیرون آمده و به گونهی عملی در عملیاتها دخیل استند و در عملیاتهای شبانه بیشتر زنان در تلاشی خانهها فعالیت میکنند.»
خانم شازیه ظفری از سربازان تازهنفس ارتش است و سه ماه از ورود او در نیروی ارتش ملی میگذرد و از فضای کاریاش خشنود است.
شازیه به هفتهنامه نیمرخ گفت:«خلاف باور مردم، من در این محیط با آرامش خاطر آموزش نظامی میبینم و از کارم کاملن راضی استم.»
او هیچ مانعی را فراروی زنان در ارتش کشور نمیبیند؛ زیرا «استادان و همکاران شان بیشتر خانمهاست و هیچکسی در کار شان دخالت ندارد و هیچ عامل آزاردهندهای را نمیبیند. خانمها به عین تجهیزاتی دسترسی دارند که آقایان نیز دارند.»
اما واقعیت امر این است که پس از هرچند وقت گزارشهای متأثرکنندهای در مورد این زنان نشر میشود. از تجاوزهای جنسی شروع تا آزار و اذیت و محدودیتهای اجتماعی.
به گفتهی این اعضای ارتش، هرچند این زنان در جنگ از خط مقدم نبرد تا مسؤولیت بازرسیها در عملیات را پیش میبرند اما خطر همیشه همراه شان است. آنها در جریان عملیات شبانه در مناطق خطرناک فعالیت مىکنند. یکی از مشکلاتی که ارتش افغانستان در سالهای گذشته با آن روبهرو بوده، بازرسی خانهها و بازرسی بدنی زنان است، کاری که در نظر نگرفتن آن حساسیت شدید جامعه سنتی افغانستان را به دنبال دارد. شرایط امنیتی سبب شده این کماندوها چهره شان را پنهان کنند و حتا گاهی در افشای اسم شان دچار دودلی میشوند. حتا در این گزارش به آسانی زنان آماده برای مصاحبه نشدند و یکی از اسمهای ذکرشده مستعار است که نشان میدهد زنان در ارتش هنوز از افشای هویت شان هراس دارند.
این در حالی است که وزارت دفاع ملی میگوید دید جامعه نسبت به کار و فعالیت زنان در ارتش در حال دگرگونی است. خانوادهها اندک اندک دختران شان را برای آموزش و کار به ارتش میفرستند و باورمند میشوند که در عملیاتهای نظامی حضور زنان ضروری است. با این حال صحنهی نظامی کشور هنوز به بازیگران زن ماهر و کارکشته در این بخش نیاز دارد.