وجیهه صدیقی
امروز نقش موثر و مثبت زنان در عرصه‌های مختلف جامعه غیر قابل انکار است. این درحالی‌ست که آن‌ها باید هم در برآورده کردن انتظارها و توقع شغلی و هم انتظارهای خانواده‌گی موفق عمل کنند. این نقش‌های چندگانه به عوامل متعددی مانند زمان، توجه و تمرکز نیاز دارد و همین مسأله، ایجاد تعادل بین کار و زنده‌گی را برای زنان چندین برابر دشوار کرده است.
ایجاد تعادل میان زندگی شخصی و شغلی «زنان شاغل متأهل» تنها به برنامه‌‌ریزی صحیح زنان مربوط نیست بلکه عوامل متعددی مانند زیرساخت‌های اجتماعی، نوع سیستم آموزشی، پرداخت حقوق و مزایای یکسان میان زنان و مردان و فرهنگ‌‌سازی، از عوامل وابسته به این موضوع است.
در افغانستان زنان متأهل که کار می‌کنند با مشکل‌های متعددی مواجه‌اند. آنان هم در خانه نقش زنان خانه‌دار را بازی می‌کنند و هم در اداره کار نقش یک زن شاغل را. در هردو محیط از آدرس‌ها و عوامل متعددی به آنان آسیب می‌رسد؛ آسیب‌های سخت و جبران ناپذیر. متأسفانه قوانین کشور نیز بر مبنای خواست و انتظارهای بانوان نیست. این ناهمخوانی میان انتظار آنان از زیرساخت‌های حقوقی و سیستم اداری با واقعیت جامعه موجب خسته‌گی، عدم تعادل میان زنده‌گی شخصی و شغلی و در نهایت آسیب‌های روانی بر زنان شده است. جامعه و قوانین کاری باید همان مزایایی را که برای مردان در نظر دارد، به زنان نیز اختصاص دهد. در بخش‌هایی که شکاف و تبعیض جنسیتی وجود دارد، به زنان آسیب می‌رسد.
نابرابری و تبعیض جنسیتی از جمله مشکل‌هایی است که زنان به طور جدی با آن مواجه استند. همین موضوع صدمههایی را به بدنه و ساختار خانواده و جامعه نیز وارد کرده است. قوانین مثبت در کشور، نظام عادلانه در خانواده و فرهنگ برابری در جامعه می‌تواند در تعیین تعادل میان زنده‌گی شخصی و زنده‌گی کاری زن و مرد نقش موثری داشته باشد. هم‌چنین موجب شناخت و ارج‌گذاری به نقش‌ها و مسؤولیت‌های افراد در جامعه شود. به طور نمونه، زنی که هم متأهل است و هم شاغل، در واقع دو مسؤولیت سنگین را به عهده دارد. زنان شاغل مکلف هستند برای داشتن زنده‌گی مطلوب همزمان به خود، زنده‌گی خانواده‌گی-اجتماعی، همسر، فرزند، و به شغل خود نیز توجه کنند. اگر در جریان انجام این چندین مسؤولیت به صورت همزمان و روزمره استراحت، آرامش و زنده‌گی مطلوبی نداشته باشند، قوانین حمایتی از حقوق آنان نباشد، مورد تبعیض و نابرابری قرار بگیرند، به طور قطع نتیجه‌ی منفی آن در زنده‌گی و روان آن‌ها مشاهده خواهند شد.
زنان شاغل تا زمانی که مجرد هستند تنها به شغل و علاقه‌مندی‌های خود مشغول استند تا پیشرفت‌های بیش‌تری داشته باشند. اما بعد از ازدواج وضعیت و فرصت‌های‌شان کامل دگرگون می‌شود. زنان شاغل زمانی که متأهل می‌شوند باید به دلیل شرایط متأهلی خود برنامه‌‌ریزی جدید و درستی داشته باشند. در زنده‌گی متأهلی موضوعی که برای زنان ایجاد می‌شود بسیار فراگیر نسبت به مردان است. زنان شاغل به دلیل مسؤولیت‌ها و مکلفیت‌های بیش‌تر، محدودیت‌ها و آسیب زیادتری را تحمل می‌کنند. آن‌ها از ابتدای روز همپای مردان در خارج از خانه کار می‌کنند و بعد از اتمام ساعت کاری همزمان با مرد وارد خانه می‌شوند، اما به دلیل نوع دیدگاهی که به مکلفیت زنان در خانه وجود دارد مسؤولیت‌های متعدد خانه را نیز برعهده دارند. این مسأله موجب شده زنان شاغل به مرور زمان آسیب‌پذیرتر و با مشکل‌های بیش‌تری درگیر باشند. این درحالی‌ست که مردان بعد از ازدواج به اصطلاح سر و سامان می‌گیرند و با استقلالی که پیدا می‌کنند، کیفیت زندگی‌شان بهتر می‌شود و می‌توانند راحت‌تر مشکل‌های کاری خود را برطرف کنند و به تبع پشتیبانی بیش‌تری از سوی خانواده و همکاران خود دارند.
نسل جدید زنان افغانستان سهم بزرگی از دانشگاهیان کشور را تشکیل داده در چند سال گذشته به مشاغل سخت و کارهای بیرون از خانه راه یافته‌اند و توانستند همپای مردان و در برهه‌ای فراتر از مردان فعال باشند. اما هنوزهم در امتیازها، فرصت‌های کار و حقوق کاری، نابرابری میان زنان و مردان براساس جنسیت رقم می‌خورد. با آن‌که توانایی، قدرت اندیشه، خصوصیت‌های روانی و پشتکار این نسل نشان می‌دهد که زنان از توانایی‌ها و قابلیت‌های بالایی برخوردارند و باید برای آن‌ها همانند مردان حقوق و شرایط یکسانی را در نظر گرفت تا بتوانند همانند مردان در زنده‌گی خود آرامش را احساس کنند. اما هنوزهم بار سنگین چندین شغل به صورت همزمان بر دوش زنان سنگینی می‌کند و این مبارزه‌ی چند جبهه‌ای شان در بسیاری مواقع نادیده گرفته می‌شود. به همین خاطر زنان نیاز به زیرساخت‌های حقوقی و قوانین حمایتی نیاز دارند تا در بدل اجرای همزمانی چند نقش و چند مسؤولیت در زنده‌گی، برای آنان امتیاز، فرصت و ارزش‌های برابر در نظر گرفته شود. در جریان یک شبانه‌روز، انجام مکلفیت‌های زن شاغل بودن و اجرای کارهای زن متأهل بودن در این جامعه، بار سنگینی‌ست بر دوش همه زنان شاغل که در بیرون از خانه کار می‌کنند ولی همچنان نادیده گرفته می‌شوند؛ گویا کار زن در بیرون از خانه و اداره یک اشتیاق مدرن در وجود زن است و انجام تمامی کارهای خانه‌داری مکلفیت تاریخی-فرهنگی شان.
