شماری از زنان در ولایت دایکندی که به نحوی دست‌شان از مکتب و دانشگاه کوتاه بوده و بی‌سواد مانده‌اند روزهای خالی و بدون مشغله‌ی شان را با صنایع دستی پر می‌کنند.
در اصل صنایع دستی برای برخی از خانواده‌ها در جمع امور روزمره‌ی شان به حساب می‌آید.
زنان در کنار امور کشاورزی به صنایع دستی مانند سوزن‌دوزی، خامک‌دوزی ،گلیم‌بافی، نمدبافی، لحاف‌دوزی و بافندگی مشغولند.
به تازه‌گی برنامه‌ی ملی «انکشاف اقتصاد روستایی» از سوی وزارت احیا و انکشاف دهات در اکثر ولایات افغانستان به منظور گسترش صنایع دستی، خودکفایی زنان و گسترش تشبثات محلی راه‌اندازی شده که در ولایت دایکندی نیز به یک فرصت تغییر اقتصادی زنان مبدل شده است.
این برنامه صندوق‌های پس‌انداز و قرضه‌دهی را برای بانوان ایجاد کرده است.
زهرا حسینی بانوی میان‌سال باشنده‌ی قریه دشت شهر نیلی است. او از سوی برنامه ملی انکشاف اقتصاد روستایی مورد حمایت قرار گرفته و از صندوق پس‌انداز برای گسترش دوخت و دوز لحاف‌های سنتی پول قرضه گرفته است. زهرا اکنون تولیداتش را برای فروش به شهرک جدید نیلی آورده و مانند دیگر دستفروشان در خیابان به فروش می‌رساند.
زهرا پس از سال‌ها خانه‌نشینی و خانه‌داری، اولین‌بار است که برای تجارت صنایع دستی خود به بازار آمده است.
او به هفته‌نامه نیمرخ می‌گوید که فرزندان قد و نیم‌قدش را در خانه گذاشته و به شهر آمده تا لحاف‌هایش را به فروش برساند: «برای سه ماه مبلغ 4000 افغانی از صندوق پس‌انداز پول قرض گرفتم. به بازار آمدیم و اجناس مورد ضرورت یک لحاف مانند: پنبه، تار مخصوص و پارچه خریدیم و طی دو روز دو لحاف آماده کردیم و آن را به شهر فرستادیم. در ابتدای همان روز لحاف‌ها به پنج هزار افغانی فروخته شد وسپس با پنج هزار افغانی اجناس مورد ضرورت برای دوخت و دوز لحاف بیش‌تر خریدیم و تولید کردیم و قرضه‌ی خود را پیش از موعد آن پرداختیم.»
زهرا در این روزهای سرد زمستان در کنار دیگر دستفروشان لحاف‌های دست‌دوخت خود و دوستانش را در چهارراهی گل بادام-شهرک جدید نیلی کنار سرک پهن می‌کند و یا بالای تارها آویزان می‌کند تا توجه عابرین را جلب کند.
زهرا با وجودی که یک زن خانه‌دار و مادر چندین طفل قد و نیم‌قد است روزهایش به امید یک آینده‌ی بهتر برای کودکانش و رونق صنایع دستی‌اش سپری می‌شود.
همچنان بخوانید
او از روند فروش تولیداتش راضی است اما بعضی‌ها از کنارش پوزخند زده می‌گذرد و زیر لب، او و شغلش را مورد تمسخر قرار می‌دهند.
حتا در این اواخر یکی از لحاف‌هایش گُم شده، شاید کسی دزدیده است. او می‌گوید کالایش در کنار جاده امنیت ندارد ولی توانایی اجاره‌ی دکان را هم ندارد.
زهرا چندین لحاف را سرهم کرده و در پارچه‌ی بزرگتری می‌بندد و در پشت انداخته تا شهر با پای پیاده آن را انتقال می‌دهد.
در کنار زهرا مردان دیگری هم هستند که تولیدات صنایع دستی همسران‌شان را به فروش می‌رسانند.
علی‌رضا یکی از این جمله مردان است.
او به هفته‌نامه نیمرخ می‌گوید که خودش یک کارگر ساده بود ولی امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا نتوانسته است کار کند. وقتی همسرش از صندوق پس‌انداز پول قرض گرفته و پوش بالشت، دست پاک و پرده دوخته است وی آنان را برای فروش به خیابان آورده است.
علی‌رضا می‌گوید: «امسال حتا یک روز هم نتوانستم کار کنم. خرج خانواده هشت نفری ما به سادگی قابل پوره کردن نبود. ناچار شدم صنایع دستی همسرم را که با پول قرضه دوخته است برای فروش به خیابان آوردم.»
خدیجه زنی جوان دیگریست که تولیدات سوزن‌دوزی و بافندگی‌اش را در کنار زهرا می‌فروشد. او می‌گوید که فروش تولیدات سوزن‌دوزی کم‌تر است اما امیدوارم با فروش این تولیدات حداقل مصارف مکتب فرزندانم تامین شود.»
یکی از علت‌هایی که صنایع دستی و گلدوزی در دایکندی کم‌تر به فروش می‌رسد این است که تولید صنایع دستی به عنوان یک هنر و فرهنگ محلی در هر خانه رسم است.
امان‌الله امان، مسؤول برنامه ملی میثاق شهروندی در دایکندی می‌گوید که برنامه ملی انکشاف اقتصاد روستایی از اوایل سال ۲۰۲۰ در دایکندی آغاز به فعالیت نموده و در دو ولسوالی(کیتی و نیلی) فعالیت‌های این برنامه شامل ایجاد صندوق‌های پس‌انداز و قرضه‌دهی جریان دارد.
به گفته آقای امان این برنامه تاکنون نزدیک به ده هزار تن را تحت پوشش قرار داده است که هشتاد فیصد آنان را بانوان تشکیل می‌دهند.
آقای امان افزود که ۴۱ شورا در ولسوالی کیتی و ۶۲ شورا در ولسوالی نیلی از این برنامه مستفید شده و قرار است تا پنج سال آینده ولسوالی‌های دیگر نیز تحت پوشش قرار بگیرد.
برنامه ملی انکشاف اقتصاد روستایی در دایکندی تاکنون نتیجه‌ی قابل توجهی را در پی داشته است تا جایی که زهرا با قرض گرفتن چهار هزار افغانی در ظرف یک ماه چهل هزار افغانی عاید داشته است و به همین ترتیب زنان دیگر نیز از صفر شروع کردند و در یک هفته پانزده هزار افغانی عاید کسب کرده‌اند.
به گفته‌ی امان در آینده‌های نزدیک زمینه‌ی بازاریابی برای فرآورده‌ها و تولیدات صنایع دستی زنان نیز مساعد می‌شود.
فاطمه اکبری معاون امور اقتصادی و اجتماعی ولایت دایکندی مشکلات زنان متشبث و زراعت پیشه در امور بازاریابی را می‌پذیرد و می‌گوید قرار است در سال ۱۴۰۰ خورشیدی یک مارکیت زنانه در شهر نیلی برای زنان تجارت‌پیشه ساخته شودکه در آن صنایع دستی، محصولات زراعتی و لبنیات تولید شده توسط زنان به فروش برسد.
این در حالیست که اکنون نبود مکان مناسب برای فروش تولیدات صنایع دستی زنان یکی از چالش‌های عمده سد راه زنان تجارت‌پیشه در دایکندی است.
شماری از زنان تجارت‌پیشه که مشغول خیاطی، آرایش‌گری و یا لباس‌فروشی استند از اجاره‌ی بلند دکان‌ها و مارکیت در شهر نیلی شاکی‌اند. آنان می‌گویند گاهی اوقات اجاره‌ی دکان از عواید فروش محصولات‌شان بیش‌تر می‌شود.
