«زن افغانستان هنوز مادر فرزندش نیست، پرستار فرزندش است. در تذکره یا در هیچ اسنادی نام مادر به عنوان شجره خانوادگی یاد نمی‌شود. هیچ مادری صلاحیت گرفتن اسناد رسمی فرزندان خودش را ندارد. هیچ مادری صلاحیت آزادانه به سفر بردن فرزندانش را ندارد. طلاق یک طرفه است. ازوداج یک طرفه است. مهر زنان داده نمی‌شود. آزادی‌های مدنی زنان زیر سوال است. زنان به البسه اجباری، مخصوصاً حجاب اجباری و به نوع تفکر اجباری محکوم هستند. به مذهب اجباری و ارزشهای اجباری محکوم هستند.»
هشت مارچ روز دادن چادر و گل نیست
ویدا ساغری: هشت مارچ دو بحث دارد. یکی اینکه به هیچ عنوان برای مبارکی و تبریک گفتن به همدیگر نیست. روز دادن گل و گیاه به همدیگر نیست. روز دادن چادر و 500 افغانی به همدیگر نیست. روز برگزاری‌های مفرح و برگزاری گزاف و پرهزینه در فلان دفتر و هوتل نیست. روز به آغوش کشیدن‌ها نیست. روز نوشتن پست‌های میان‌تهی فیس‌بوکی نیست.
هشت مارچ روز اعتراض است؛ اعتراض صدها زن کارگر که کودکان‌شان را با خوراندن مواد مخدر می‌خواباندند تا بتوانند در خطوط ریل کار کنند و برای کودکان‌شان نان تهیه کنند، زنانی که زیر شکنجه مردان می‌مردند، زنانی که حق حضانت فرزندان‌شان را نداشتند، زنانی که حجاب و پوشش اجباری جامعه را به دوش می‌کشیدند، زنانی که حق مالکیت نداشتند، زنانی که هویت نداشتند، زنانی که در اسناد رسمی به عنوان شهروند به رسمیت شناخته نمی‌شدند و زنانی که مادری‌شان مورد سوال بود و پرستاری‌شان هیچ پاداشی نداشت. این زنان اعتراض کردند و روزی به نام هشت مارچ را ساختند. از این منظر، زنان افغانستان هنوز هیچ‌کدام از این حقوق را به دست نیاورده‌اند.
زن افغانستان هنوز مادر فرزندش نیست، پرستار فرزندش است. در تذکره یا در هیچ اسنادی نام مادر به عنوان شجره خانوادگی یاد نمی‌شود. هیچ مادری صلاحیت گرفتن اسناد رسمی فرزندان خودش را ندارد. هیچ مادری صلاحیت آزادانه به سفر بردن فرزندانش را ندارد. طلاق یک طرفه است. ازوداج یک طرفه است. مهر زنان داده نمی‌شود. آزادی‌های مدنی زنان زیر سوال است. زنان به البسه اجباری، مخصوصاً حجاب اجباری و به نوع تفکر اجباری محکوم هستند. به مذهب اجباری و ارزشهای اجباری محکوم هستند. از این نگاه زنان حتا در فیصدی بسیار کم از آزادی‌های مدنی و حقوقی و حقیقی‌شان برخوردار نیستند. لذا یاد مان باشد که هشت مارچ روز اعتراض است. روز اعتراض سراسری برای همه زنان. زنانی که در خانه هستند و زنانی که شاغل هستند.
رخ دیگر هشت مارچ این است که ما تبریکی بدهیم به آن زنان که به موفقیت رسیده‌اند. البته نمی‌گویم فقط زنان غرب. بخاطر که هنوز هم مشکلات فراوان فرا راه زنان در سراسر دنیا وجود دارد. مثل مشکلات سایبری، مثل سواستفاده‌ی جنسی، سطح تجاوزها، حقوق نابرابر کار، نداشتن حق مالکیت و سهیم نبودن مساوی به سرمایه. هنوز پانزده درصد زنان در سرمایه شریک هستند. از این نگاه هشت مارچ، روز تبریک گفتن نیست بلکه روز اعتراض است؛ اعتراض سراسری زنان در مقابل بی‌عدالتی‌های جنسیتی.
هشت مارچ و نگرانی زنان برای صلح
نبیله مصلح: تقریباً یک سال است که موارد مهم بحث صلح آغاز شده و زنان افغانستان از یک سال بدینسو در تشویش هستند که مبادا شاهد قربانی شدن دستاوردهای‌شان در نتیجه صلح و مذاکره با طالبان باشند. این تشویش و نگرانی‌ها بسیار جدی است. اما تعهد و تلاش دولت و همکاران بین‌المللی بر این است که زنان افغانستان بتوانند دستاوردهای‌شان را حفظ کنند.
همچنان در قسمت تقویت دستاوردها و بهبود وضعیت زنان در همه عرصه‌های زندگی کار بیشتر صورت بگیرد. شورای عالی مصالحه ملی در این راستا متعهد است تا در حفظ دستاوردها و تقویت نقش زنان در روند صلح کار کند و همچنان در روند پساصلح زمینه بیشتر برای حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی سیاسی را فراهم کند تا باشد که زنان در مدیریت سیاسی آینده کشور بیشتر از پیش سهیم باشند.
برای جایگاه زنان، خیالبافی نکنیم
سمیرا رسا: نفس تجلیل از یک روز در تقویم سال به نام روز زن در تمام جهان در واقع آگاهی زنان، مبارزه با تبعیض جنسیتی و چیزی مثل ضد جنسیت‌زدگی را شکل می‌دهد. اساس این روز بخاطر مبارزه در برابر دستمزد کم برای زنان کارگر رقم خورده است. یعنی بیشتر محتوای اقتصادی و اجتماعی دارد.
هشتم مارچ در افغانستان در حالی تجلیل می‌شود که هنوز چالش‌های زیادی فراراه زنان افغانستان وجود دارد. بی‌سوادی، وابستگی اقتصادی، جنسیت‌زدگی و خشونت هنوز سد اصلی در راه پویایی، خودکفایی و کلان‌اندیشی زنان در جامعه افغانستان است.
به باور من ایجاب می‌کند که از این روز به عنوان یک فرصت در راستای بررسی و کنکاش هدفمند در خصوص چالش‌ها و مشکلات اساسی زنان افغانستان استفاده صورت بگیرد تا اینکه تنها با برگزاری چند محفل از جایگاه زنان افغانستان خیال‌سازی و خیالبافی شده و خوراک سیاسی ساخته شود. من روز زن را به تمام زنان قهرمان زنان افعانستان تبریک گفته و آرزو می‌کنم روزی برسد که هیچ زنی در افغانستان مورد ستیز، تبعیض و خشونت قرار نگیرد.
مبارزه علیه نابرابری
عارفه پیکار: تجلیل از هشتم مارچ در واقع پیوستن به کاروان جهانی مبارزه علیه نابرابری است. هشتم مارچ یک گفتمان جهانی زنانه است. تجلیل و صحبت از این روز به این معنا است که نابرابری جنسیتی هنوزهم یک چالش بزرگ جهانی است. تا زمانی که تعاملات در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مردانه باشد این روز زنان را به مبارزه علیه نابرابری دعوت می‌کند.
امسال زنان افغانستان در آستانه‌ی مذاکرات صلح از هشتم مارچ تجلیل می‌کند. در واقع زنان افغانستان در یک مبارزه و جنگ چند بعدی قرار دارند. یک قسمت از مبارزه و تلاش ما به این اختصاص دارد که برای حاکمیت و تحقق صلح در افغانستان تلاش کنیم. چون باور داریم که اگر فضای جنگ از افغانستان برچیده شود، مبارزه با ناهنجاری‌های اجتماعی و سیاسی که مانع حضور فعال زنان در تمام عرصه‌ها شده است، آسان خواهد بود.
هشت مارچ در سایه دموکراسی نیم‌بند
عطیه مهربان: مردم افغانستان 20 سال است که زیر چتر یک دموکراسی نیم‌بند زندگی می‌کنند. امروز زنان افغانستان با استفاده از این دموکراسی نیم‌بند و با تمام تلاش و اراده محکم، در عرصه‌های مختلف در سطح منطقه و جهان با زنانی که سال‌هاست از نهادهای حا‌می‌حقوق زنان و از قوانین برابرانه زن و مرد برخوردار هستند رقابت می‌کنند. این تجربه نشان می‌دهد که زنان افغانستان در یک فرصت بسیار کم می‌توانند به جایگاه‌های رفیع در سطح دنیا برسند.
خواست من از زنان افغانستان این است که در آستانه مذاکرات صلح با طالبان و مخالفان حکومت برای تداوم و بهبود وضعیت زنان در حکومت پساصلح، باید باهم تلاش کنیم. بنویسم و گپ بزنیم. تا باشد که جلو عقبگرد ارزش‌ها را بگیریم.
