حدود چهار ماه قبل، هفته نامه نیمرخ بحث درج نام مادر در اسناد معارف را مطرح کرد که وزارت معارف و وزارت امور زنان وعده داده بودند این موضوع را به گونه جدی پیگیری کنند.
لینک گزارش: https://nimrokh.af/6263/the-absent-identity-of-women-in-afghanistan-education-sector-documents/
در 24 عقرب 1399 خورشیدی در شماره 117 هفته نامه نیمرخ گزارشی با عنوان «در معارف افغانستان پسر کاکا و پسر ماما اقارب نزدیکتر از مادر هستند» منتشر شد که بر اساس اسناد این گزارش، نام مادر در هیچ یک از اسناد وزارت معارف وجود ندارد.
حسینه صافی، سرپرست وزارت امور زنان، در گفت‌وگو با نیمرخ وعده داده بود که این موضوع را به صورت رسمی با وزارت معارف در میان گذاشته، برای هویت زنان دادخواهی می‌کند.
لیلا سامانی، رئیس نشرات و عبدالصبور غفرانی، آمر مطبوعات وزارت معارف نیز گفتند که این موضوع را در آجندای رسمی وزارت معارف شامل می‌سازند تا از طریق بورد رهبری وزارت تصمیم‌گیری شود.
اما روند تصمیم‌گیری هر دو وزارت بسیار طول کشید. چهارونیم ماه گذشته ولی تا هنوز وزارت امور زنان این موضوع را پیگیری نکرده است، البته در اسناد معارف هنوز هم جایی برای نام مادر ندارد؛ یعنی وزارت معارف نیز کاری نکرده است.
رویا دادرس، سخنگوی وزارت امور زنان به نیمرخ گفت: «هفته جدید بخیر گپ می‌زنیم.»
نجیبه آرین، سخنگوی وزارت معارف نیز تأیید کرد که این وزارت تاکنون پیشنهادی مبنی بر درج نام مادر در اسناد معارف بخاطر ثبت هویت زنان از سوی وزارت امور زنان دریافت نکرده است.
او افزود که این موضوع از طرف بخش نشراتی وزارت معارف مطرح شده و در داخل وزارت این بحث به صورت ابتدایی و غیررسمی وجود دارد.
سخنگوی وزارت معارف تصریح کرد که این وزارت از هویت زنان حمایت می‌کند اما تغییر فارمت اسناد نیاز به یک برنامه‌ریزی و طرح مسوده‌ی تازه دارد تا روی آن رایزنی شود و در صورت توافق در نام مادر در کنار دیگر اجزای هویت دانش‌آموزان و کارمندان معارف اضافه شود.
معلوم نیست که این پالیسی چه زمانی طرح و تدوین خواهد شد، ولی زنانی هستند که در افغانستان برای هویت خودشان کار کرده و منتظر وزارت‌های معارف و امور زنان ننشسته‌اند.
کتایون سلطانی، آموزگار یک مکتب خصوصی در شهر کابل است. او سال گذشته در فیسبوکش نوشته بود که هویت زنان در جامعه‌ی ما ننگ پنداشته می‌شود، از همین رو برای نخستین بار زمانی که نام مادر دانش‌آموزانم را ثبت حاضری کردم و یا به جای نام پدر، نام مادر شان را صدا می‌کنم، خجالت می‌کشند.
او به نیمرخ گفته بود که درج نام مادر دانش‌آموزانش در جدول حاضری باعث شد که این کودکان دیگر از نام مادرشان ننگ نکنند.
این حرکت ادامه یافت و به تازگی لینا حیدری، یک آموزگاز از ولایت هرات اطلاع‌نامه‌های دانش‌آموزانش را با نام مادرشان ترتیب کرده است.
خانم لینا حیدری که در لیسه پسرانه‌ی عبدالله هاتفی در شهر هرات مدرس است، به نیمرخ گفت: «هویت زنان تنها با دادخواهی در فضای مجازی و راه‌اندازی هشتگ ممکن نیست، ما این کار را هم کردیم، هشتگ #نامم_کجاست؟ از سوی زنان هرات راه‌اندازی شد و ما توانستیم از این طریق درج نام مادر در تذکره را قانونی بسازیم. ولی تا زمانی که جامعه نام مادر را ننگ بپندارد، مردم نام مادرشان را در تذکره هم درج نخواهد کرد.»
او افزود که راه حل تثبیت هویت زنان، تغییر رویکرد معارف است: «تبعیض باید از سیستم معارف برداشته شود. کودکان باید از خردسالی آموزش ببینند که شناخته شدن با نام مادر ننگ نیست.»
خانم لینا که نگران صنف نهم این مکتب است، اطلاع‌نامه/نتیجه امتحان دانش‌آموزانش را با نام، نام مادر و نام پدر ترتیب کرده است که برخی از مادران این دانش‌آموزان هنگام تحویل‌گیری نتایج فرزندان شان متعجب شده و ابراز خرسندی کرده‌اند.
به گفته‌ی او، این طرح از سوی دانش‌آموزان و آمریت مکتب عبدالله هاتفی به گرمی استقبال شده است، اما مکتب‌های دولتی این اجازه را ندارند که فارمت اسناد معارف را بدون حکم رسمی وزارت تغییر دهند و نام مادر را در حاضری تمامی صنف‌ها و نتایج دانش‌آموزان درج کنند.
درج نام مادر در اسناد رسمی شهروندان یکی از تلاش‌های جدی زنان در دو دهه اخیر در راستای هویت زنان بوده، اما اداره ملی احصائیه که براساس قانون مکلف شده شناسنامه‌های الکترونیک را با نام مادر صادر کند، تاکنون این طرح قانونی را عملی نکرده است.
