زنان مدرن دنیا چگونه نگاه کنند، عمل کنند و لباس بپوشند؟
این جمله از ماندگارترین سخن‌ها و جدی‌ترین پرسش‌های افسانه‌ی مد جهان از زنان مدرن است. زنی که بیش از نیم قرن سردمدار دنیای مد در غرب بود. حتا پس از مرگش برندهای او همچنان پرطرفدار و پیشگام باقی مانده است.
شاید نامش برایتان آشنا باشد: «کوکو شنل». کوکو شنل زنی بود که بخاطر ابتکارهای منحصر به فردش در دنیای مد و طراحی، لقب «افسانه‌ی مد» را گرفت. اما داستان زندگی او چیزی شبیه افسانه است.
ماجرای زندگی او در سه دوره بررسی می‌شود؛ کودکیش را در یتیم‌خانه گذراند، نوجوانیش را در کاباره‌ها آوازخوانی کرد و جوانی تا پیری را پیشگام جهان مد بود.
او در 19 اگست 1883 در سامیور فرانسه متولد شد، نام کاملش گابریل بونور شنل (Gabrielle Bonheur Chanel) بود. در خانواده‌ای فقیری متولد شد که مادرش خدمتکار رختشویی بود، آنقدر چرک لباس مردم شهر را شست و رفت کرد که مرض سل گرفت و مرد. پدرش خانه را ترک کرد و او را تنها گذاشت. کوکو شنل در سن 12 سالگی به یتیم‌خانه رفت و همان‌جا از پرستاران و راهبه‌ها خیاطی آموخت.
نوجوانیش را در بارها و کافه‌نشینی می‌گذراند و گاهی با خواهرش آواز می‌خواند. شنل فکر کرد این کار، شغل مناسبی برای او نیست. دست به تجارت زد و به همکاری یک دوستش نخستین فروشگاه لباس خود را در سال 1910 میلادی افتتاح کرد. تنها لباسی که او می‌فروخت کلاه بود.
هرچیز لوکسی باید راحت باشد وگرنه لوکس نیست
ورود شنل در دنیای مد یک اتفاق بود. صبح سردی که شنل در داویل فرانسه از لباس کشباف قدیمی یک لباس گرم و راحتی دوخت، بسیاری‌ها پرسیدند: «از کجا خریدی؟» شنل گفت: «اگر بخواهید برایتان می‌سازم» او به اشتیاق زنان به لباس راحت پی برد و اینگونه ایده‌ی نگاه جدید را تبدیل به انقلاب جهان مد کرد. رنگ مشکی تا آن روزها لباس مخصوص مراسم خاکسپاری بود. بلوز و دامن‌های مشکی تولید شنل، نخستین قدم انقلابی در زیبایی زنان بود. او تنها رنگ لباس زنان فرانسه را تغییر نداد، بلکه بسیاری از زنان اروپا را از دام لباس‌هایی نجات داد که راحتی را از زنان گرفته بود. در این مورد معروفترین سخنش در دنیای مد را بیان کرد: «هرچیز لوکسی باید راحت هم باشد وگرنه لوکس نیست». او شلوار بلند را یک پوشش اضافی و دست‌وپاگیر برای زنان می‌دانست. از چادر-سربند و عباهای کلانی که زنان در کارخانه‌ها می‌پوشیدند، نفرت داشت.
در تمامی طرح‌های شنل، راحتی و زیبایی دو اصل اساسی بود. شنل باور داشت نباید طرح‌ها و مدل‌هایی را رایج کرد که صرفا مردان خوش دارند، زنان را در آن پوشش ببینند، بلکه زن باید در داخل لباس احساس راحتی کند. او تنها یک طراح و صاحب کارگاه نبود که لباس‌های منحصر به فردی تولید می‌کرد بلکه الگو بود. او نه تنها کاپی‌برداری از طرح‌هایش را انحصاری نکرده بود بلکه در نمایشگاه‌ها اعلام می‌کرد که همه خیاط‌ها و مدسراها عین طرح‌های شنل تولید کنید تا زنان بیشتری احساس راحتی کنند.
برند شنل تاکنون نشانه‌های خاص کوکو را حفظ کرده است. ولی زندگی شانل تنها به طراحی لباس راحت خلاصه نمی‌شد. زوایای جالبتری از زندگی او هم هست.
اصل، خودِ زن است
کوکو شنل ازدواج نکرد و در دفتر خاطراتش نوشت: «ترجیح می‌دهم یک معشوقه باشم تا همسر!» ولی همیشه روابط عاشقانه داشت که از هیچ‌یک بچه‌دار نشد.
زمانی که شنل به تعطیلات رفته بود و کنار دریا آفتاب سوخته و پوستش برنزه شده بود؛ مجله ووگ از او عکس گرفت، اینگونه بود که یک اتفاق تبدیل به انقلاب برنزه‌سازی جلد سلبریتی‌ها شد. شنل هم از سلبریتی‌ها استفاده کرد. برای اولین بار ایده‌ی تبلیغ تولیدات از طریق سلبریتی‌ها را برند شنل رایج کرد. بسیاری کوکو شنل را هم یک سلبریتی می‌دانستند ولی او درگیر دنیای خودش بود. دنیای او به مرزهای فرانسه محدود نمی‌شد، بلکه یک تجارت جهانی بود و یک ایده‌ی ناب برای همه زنان جهان؛ تا زیبایی و راحتی را همزمان تجربه کنند. شنل گفته بود «بدن زن نباید ابزاری باشد که هرکسی طرح و مد مورد علاقه‌اش را در آن آزمایش کند و نمایش دهد.»
او در واقع در این راه مبارزه می‌کرد تا زنان را حاکم جهان مد بسازد. ولی اوضاعی که در اروپای نیمه‌ی نخست قرن بیست حاکم بود پای هرکسی را به سیاست و جنگ دخیل می‌کرد. کوکو شنل که دیگر به طبقه فقیر جامعه تعلق نداشت 37 سال از زندگیش را در یک سوئیت لوکس اشرافی در رتیز هوتل پاریس زندگی کرد. در زمان جنگ جهانی دوم بخاطر رفت‌وآمد نظامیان ارتش هتلر، شنل به همکاری با نازی‌ها متهم شد. شاید هم بی‌ربط نبوده؛ در سال 1943 پیش‌نویس صلح آلمان‌ها را شنل به ونستون چرچیل، نخست وزیر انگلستان برد.
در سال 1939 که فرانسه به آلمان اعلام جنگ کرد شنل کارخانه‌هایش را تعطیل کرد و به سوئیس رفت ولی پس از ختم جنگ جهانی دوم دوباره به پاریس برگشت. اینبار قوی‌تر از پیش آغاز کرد. براساس اطلاعات مجله «دنیای مد» هم‌اکنون در هر سی ثانیه یک شیشه عطر از برند مخصوص او در جهان خریداری می‌شود، سرمایه‌اش از یک میلیارد دالر گذشته و 20 هزار شغل ایجاد کرده، بزرگترین مدسراهای دنیا تلاش دارند پا جای پای او بگذارند تا بتوانند با او رقابت کنند. کوکو شنل در 1971 در سن 87 سالگی در همان سوئیت لوکس ریتز هوتل روی تختش به خواب همیشگی رفت. ولی سرزندگی برند شنل در عرصه تولید لباس، کیف، گردنبند و زیورات هنوز سر زبان لاکچری‌های جهان است و بوی عطر شنل-5 از محبوب‌ترین عطرهاییست که از 1921 بدینسو از خیابان‌های پاریس به تمام جهان صادر می‌شود.
