اشاره: برای اولین بار نسلی از زنان جوانی که در دو دهه اخیر امکان تحصیل و پیشرفت در نهادهای دموکراتیک داشتند، دور از مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی و بدون واسطه نهادهای دیگر با طالبان در مورد حقوق و آزادی‌هایشان به طور مستقیم بحث کردند. طالبان پیش از این با تنها گروهی که بر سر یک میز نشست نماینده‌های سیاسی گزینش‌شده از سوی حکومت بود اما در این جلسه که در شبکه اجتماعی کلاب هاوس در هفته گذشته برگزار شد، چه اتفاقاتی است، موضوعی است که در این مطلب پرداخته‌ایم.
زنان؛ قدرت مدنی برای ابطال روایت تحجر
پس از آنکه در شماری از ولایت‌ها مردم در مقابل طالبان دست به خیزش و دفاع خودی زدند دو اتفاق جالب و قابل تامل رقم خورد. اول سرعت پیش‌روی ماشین جنگی طالب با مانع مردمی مواجه شد. دوم طالبان برای تبلیغات، پروپاگاندا و شاید هم برای گفتگو با مردم در شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی انترنیت وارد کلاب‌هاوس شدند.
از آنجا که کلاب‌هاوس فضای گفتگوی مستقیم، گروهی و همزمان را فراهم کرده است، طالبان با آمدن به این فضا، برای اولین بار بحث متقابل با شماری از شهروندان کشور را تجربه کردند.
اینکه طالبان نزد خود، از گفتگوی مستقیم به شهروندان در کلاب‌هاوس به چه دریافت رسیده‌اند، باشد بجای خودش. مهم این است که طالبان در دو سه روز اول حضور در کلاب هاوس چند مورد مهم را به یکبار دیگر به اثبات رساندند.
فقدان ظرفیت برای گفتگوی و تحمل آزادی بیان
طالبان که برای تبلیغات و گفتگو در فضای کلاب‌هاوس آمده بودند از همان آغاز، وقتی با موجی از پرسش‌های جدی شهروندان کشور طرف شدند، با خاموش کردن مایک، حذف کاربران از اتاق گفتگو تلاش کردند، صدای مخالف را خاموش کنند. طالبان در هیچ مورد نتوانستند به پرسش‌های شهروندان باورمند به نظام جمهوری، پاسخ درست و منطقی ارایه کنند. بلکه بجای ارایه پاسخ، فرافکنی کردند و سراغ برجسته‌سازی ضعف، کاستی و پرونده‌های فساد در حکومت آقای اشرف‌غنی رفتند.
مخالفت با انتخابات و حقوق مدنی_سیاسی مردم
وقتی از طالبان پرسیده شد که در صورت به نتیجه رسیدن گفتگوهای صلح، شما در حکومت پسا صلح به چه میکانیزم حقوق برای مشروعیت بخشی به نظام و حکومت آینده باور دارید؟ آیا آماده رقابت دموکراتیک و توسل به انتخابات هستید؟
پاسخ طالبان این بود که انتخابات یک پدیده غربی است و گروه طالبان از اساس با انتخابات مشکل دارند. بلکه آن‌ها در پی این است که حکومت پساصلح باید توسط یک امیر اداره شود. امیری که از سوی یک شورایی از علمای کشور بطور مادام‌العمر انتخاب خواهد شد. مردم عادی صلاحت انتخاب امیر را ندارد.
اعلام دشمنی آشکار با حقوق انسانی زنان
جالب‌ترین بخش گفتگوی طالبان در کلاب‌هاوس مواجه شدن این گروه با شمار از زنان جوان تحصیل کرده کشور بود. زنان و دخترانی که در 20 ساال اخیر درس خوانده‌اند و امروز هر کدام صاحب دیدگاه و جایگاه اجتماعی هستند.
حاصل جمع گفتنی طالبان با زنان در چند گفتگویی که به شدت تنش زا بود و با حذف چندین خانم از اتاق گفتگو توسط طالبان همراه شد، اینگونه بود که طالبان به مساله زنان از همان زاویه‌دید بسته و ایدئولوژیک دیروزیشان نگاه می‌کنند. طالبان با انکار از کلیه حقوق انسانی و حقوق مدنی_سیاسی زنان به صراحت اعلام کردند که با حق‌کار، حق‌تحصیلات عالی، حق سفر و مهمتر از همه با حقوق مدنی_سیاسی زنان مشکل ایدئولوژیک دارند. رای زن، وکالت زن، قضاوت قاضی زن و همین گونه کاندیدا شدن زن برای رقابت به هدف احراز سمت‌های انتخابی را رد کردند و تمام این موارد را فرهنگ وارد شده از غرب عنوان کردند.
خانم عطیه مهربان یکی از فعالین جامعه مدنی و حقوق‌بشر دریافتش از حضور در اتاق گفتگوی طالبان در کلاب‌هاوس را این گونه روی حساب توییتر اش شرح داده است:
«طالبان دیروز در بحثشان در کلاب‌هاوس انتخابات را در هر شرایطی رد کردند و گفتند به نفس انتخابات باور ندارند. زیرا انتخابات یکی از مولفه‌های دموکراسی است و دموکراسی نزد آنان مردود است. با این حال، بحث حکومت موقت دو یا چند ساله و به تعقیب آن انتخابات چگونه عملی می‌شود؟ آیا طالبان در جریان مذاکرات به دروغ خود را موافق انتخابات در صورت شفاف بودن آن نشان دادند و یا اینکه در این روزها به دلیل پیشروی‌های اخیر، خود را پیروز میدان می‌دانند و نظر خود را تغییر داده اند»؟
خانم هانیه ملک، فعال سیاسی جوانی که او نیز در اتاق گفتگوی طالبان حضور داشته، در حساب توییترش نوشته است:
«دیروز طالبان در کلاب‌هاوس، برگزاری انتخابات تحت هر شرایطی را رد کردند. آن‌ها خواستار به بند کشیده شدن زن‌ها و محدود ساختن حقوق بشری اند.
طالبان در حالی این باورها را ابراز می‌کنند که قبلاً در مذاکرات انجام شده، وعده سپرده‌اند که پس از روی کار آمدن حکومت موقت، انتخابات خواهند کرد. آن‌ها همچنان در مذاکرات یادآور شده بودند که آزادی‌های زنان را سلب نخواهند کرد و زنان تحت حاکمیت این گروه، حق تحصیل و کار خواهند داشت.»
طالبان در چند گفتگو در کلاب‌هاوس واضح‌ترین پیام از باورشان در نسبت به آینده کشور و چشم‌انداز سرنوشت ارزش‌ها و فرصت‌های مدنی را اعلام کردند. اینکه آن‌ها به هیچ کدام از ارزش‌های مدنی و دموکراتیک باور و سر سازگاری ندارند.
بانو مینا فرجام یکی دیگر از کاربران کلاب‌هاوس برداشتش از پیام‌های طالبان در کلاب‌هاوس را وحشتناک توصیف کرده است.
«وقتی حرف‌های طالبان را در کلاب هاوس می‌شنوم، موهایم بدنم سیخ می‌شود با این حال چطور می‌شود، با چه انگیزه‌ای باید با این گروه مذاکره کرد و امیدوار هم بود که با اینها به صلح می‌رسیم. بله باور می‌کنید اینها همان‌هایی هستند که #شکریه_تبسم را سر بریدند».
حالا پرسش این است که برخی از سیاسیون دخیل در گفتگوهای صلح، با چه حساب و منطق در نزدیک به یک‌سال گذشته با مردم از تغییر طالبان سخن گفته/می‌گویند؟
سخن دیگر اینکه زنان جوان و تحصیلکرده در همان چند ساعت گفتگو در کلاب‌هاوس به طالبان نشان دادند که طالب در افغانستان فقط با حکومت آقای اشرف غنی طرف نیست، بلکه طرف اصلی و واقعی طالبان، نسل جوان، به ویژه زنان آگاه و تحصیلکرده کشور است. زنانی که نیمی از نفوس کشور را شکل می‌دهند و همچنان گفتمان و روایت ارزشیشان در تقابل با طالبان از حقانیت ملی و بین‌المللی برخوردار است. مهمتر این که ارزش‌های زنان، کالای قابل مذاکره و معامله نیست.
درود بر شما.
فایل صوتی این گفتگو رو دارید؟ اگر دارید ممنون میشم قرارش بدید