گفت‌وگو: امان میرزایی
گفت‌وگو با هدا خموش نماینده زنان افغانستان در نشست اسلو
هراس زیادی دارم که به من صدمه وارد کنند اما نمی‌خواهم کمر مبارزات به خاطر نرفتن من بشکند و این‌جا به خاطر خودم نیامده‌ام، آمده‌ایم تا صدای ۱۸ میلیون زن افغانستان باشیم.
نیمرخ: از آخرین اخبار نشست چی دارید برای ما بگویید؟
پاسخ: آخرین نشستی که ما داشتیم با سران حکومت‌ها بود، وزیران و وکلای کشورهای مختلف اروپایی، ایتالیا، انگلستان، فرانسه، آلمان و قطر. آن‌چه را که ما در میان گفتگوها انجام دادیم با طالبان و ایشان، خواسته‌های مشروعی بود که می‌توانیم برای آبادی افغانستان، برای صلح افغانستان گفتگو کنیم و به نتیجه برسیم.
نیمرخ: امروز قرار است بر سر چه موضوعاتی بحث شود آیا قرار است شما نیز سخنرانی داشته باشید؟
پاسخ: امروز تنها نتیجۀ دو روز گذشته مشخص می‌گردد و همه شاید برگردند.
نه! ما دو نشست مهم داشتیم که برگزار شد و صحبت‌های‌مان را انجام دادیم و نتیجۀ آخری که باید گرفته شود برمیگردد به کشور نروژ که میزبان ما می‌باشد و تصمیم‌گیری خواهد کرد.
نیمرخ: بسیاری از معترضین در کابل معتقدند بانوان حاضر در نشست نمی‌توانند تمام و کمال، نمایندۀ آنها باشند. شما با این صحبت‌ها موافقید؟
عده‌ای شاید. اما تلاش زیاد نماینده‌ها برای آزادی زنان افغانستان، حق و حقوق آنها و صدایی که بلند کردند برای حق‌خواهی زنان افغانستان قابل قدر است. توجه جدی جامعۀ جهانی و سران حکوت‌ها را به مردم خواستند.
نیمرخ: عدّه‌ای می‌گویند: حضور در اسلو و نشستن بر سر یک میز به منزلۀ رسمیت دادن به طالبان است، نظر شما چیست؟
پاسخ: گر‌چه به ما گفتند: که این نشست‌ها باعث نمی‌شود ما طالبان را به رسمیت بشناسیم. هنوز هشدارهایی که ما به طالبان داده بودیم عملی نشده، بناءً این‌که در نفس این جلسه و پشت پردۀ این جلسه چه اتفاقاتی می‌افتد، این برمیگردد به پایان این نشست و پایانی که ما بتوانیم نتیجۀ مثبت بگیریم و نه نتیجۀ نامطلوب.
نیمرخ: به نظر شما آمریکا و اروپا در این نشست به دنبال چه هستند؟ چه مطالباتی از طالبان و نماینده‌ها دارند؟
پاسخ: این مذاکره را من فکر نمی‌کنم با به رسمیت شناختن طالبان تمام شود، چون کشورهایی که در این‌جا حضور دارند به نمایندگی در این نشست، قبل از آن‌که سخن‌هایشان را شروع بکنند به این پرداختند که به رسمیت شناختن طالبان از طرف ما زمان بسیار طولانی می‌خواهد تا طالبان اعتماد ما را جلب کنند تا به رسمیت شناختن شکل بگیرد.
نیمرخ: در حاشیۀ این نشست، برای شما کدام رفتار مثبت یا منفی را در برداشته؟
پاسخ: برای من که هنوز نه! چون اولین درخواستی که از سران حکومت‌ها داشتم توجه جدی برای زنان افغانستان و خواستی که از طالبان داشتم آزادی دخترانی که در بند اسارت آنها به‌سر می‌برند. هنوز نتیجۀ مطلوبی نگرفتیم تا بتوانیم باور کنیم این نشست یا آمدن به این‌جا، نتیجۀ مثبتی برای ما و کسان دیگری که در این‌جا حضور داشته‌اند؛ داشته باشد.
نیمرخ: آیا کنش یا واکنشی از سوی مردم و یا افراد خاصی در هوتل یا سالن کنفرانس با شما بوده؟ چرا که اعتراضات مردم پشت درهای بسته ادامه دارد؟
پاسخ: نه! هیچ واکنشی نبوده و نیست، این را به شما اطمینان می‌دهم اما بعد چه اتفاقی خواهد افتاد معلوم نیست ولی تا الآن هیچ مشکلی ندیدیم. ما توانستیم به میزبانی نروژ نشست خوبی را رو در رو داشته باشیم اما بعدها چه نتیجه‌ای خواهد داشت، نمی‌دانم.
نیمرخ: صحبت‌های شما را در دو روز اول شنیدیم، طالبان در مورد صحبت‌هایتان چه واکنشی داشتند؟
پاسخ: این‌که آنها قبول بکنند یا نکنند، هیچ اعتمادی به طالب‌ها ندارم. چون طالبان برای به رسمیت شناختن و گرفتن پول، بله‌های زیادی می‌گوید. اگر طالبان واقعاً صدای زنان افغانستان را می‌شنیدند در خود کابل می‌شنیدند و واکنش تند در قبال اعتراضات نمی‌داشتند. این‌جا که قبول می‌کنند و بله می‌گویند من نمی‌توانم به حرف‌هایشان اعتماد کنم.
نیمرخ: می‌شود شما تحلیل خود را از شرایط اکنون کشور و طالبان بگویید؟
پاسخ: نمی‌توانم پیش‌بینی بکنم چون اعتماد زیادی ندارم به کسانی که در آنجا قدرت را در دست دارد ظلم بیشتری بر مردم افغانستان نکنند و بتوانند با مردم افغانستان مخصوصاً آزادی بیان، زنان، حقوق زنان و حق آموزش با آنها کنار بیایند. اگر کنار نیایند به یک فاجعه‌ای مبدل می‌شود که آنها صدمۀ خودشان را به مردم خواهند رساند.
نیمرخ: شما سال‌ها کار ادبیات کرده و به عنوان فعال حقوق زنان فعالیت داشتید، روند ادامۀ مبارزات زنان را چگونه می‌بینید؟
پاسخ: بله، نمی‌توانم بگویم که با این مبارزه‌ها به موفقیت می‌رسیم و زنان افغانستان دست پیدا می‌کنند به آن چیزی که گرفته شده از پیش‌شان، اما آیندۀ زنان افغانستان رو به بن‌بست است. آیندۀ زنان افغانستان رو به تاریکی است که روزنۀ روشن‌شان همین مبارزات است که همه روزه سرکوب می‌شود.
نیمرخ: اعتراضات مردم در پیش سفارت‌های نروژ در سراسر دنیا، اعلان حمایت از حقوق زنان افغانستان است و درخواست‌شان به رسمیت نشناختن طالبان، نظر شما چیست؟
پاسخ: می‌تواند هم‌زمان با اعتراضات افغانستان هم‌خوانی داشته باشد و صدای ما نه‌تنها در افغانستان بلکه در اروپا و دیگر کشورها بپیچد تا بتوانیم به نتیجۀ مطلوبی برسیم. این حمایت‌ها را استقبال می‌کنم از طرف خود و تشکر می‌کنم از آنها که با ما هم‌صدا هستند.
نیمرخ: به نظر شما نگاه آمریکا و اروپا نسبت به اتفاقات جدید افغانستان چگونه است؟
پاسخ: آنها فکر می‌کنند که افغانستان بعد از ترقّی و بعد از دموکراسی با آمدن طالبان به یک فاجعه کشیده شده، البته از نگاه شخصی من.
نیمرخ: آنها که فهمیده‌اند فاجعه اتفاق افتاده، آیا پلان و برنامه‌ای برای آیندۀ افغانستان دارند؟ پاسخ: ما خودمان تأکید داشتیم بر این‌که فشار مستقیم بر طالبان بیاوریم و از این‌ها بخواهیم که برای آیندۀ افغانستان فکر بکنند و حق همه شمولی برای مردم و جوانان افغانستان داشته باشند.
نیمرخ: صحبت‌های شما برای زنان افغانستان چی هست؟
پاسخ: دست از مبارزه نکشید، ادامه بدهید، ما به نتیجه خواهیم رسید. دنیا اگر این اعتراضات را نبیند به چشم افغانستان خاک پاشیده و ما تا به حق‌مان نرسیم با هر صدمه و با هر سرکوبی ایستادگی می‌کنیم تا بتوانیم به حق‌مان برسیم. مرگ تدریجی که ما به خانه بنشینیم بدتر از مرگی است که ما از حق و آرزوهای خود گرفته بشویم.
نیمرخ: شما با شجاعت گپ‌هایتان را به آقای متّقی زدید، ایشان در پاسخ شما گفتند: به کابل بیایید تا دربارۀ آن صحبت کنیم، آیا برگشت شما به کابل با این شرایط صحیح است؟
پاسخ:هراس زیادی دارم که به من صدمه وارد کنند اما نمی‌خواهم کمر مبارزات به خاطر نرفتن من بشکند و این‌جا به خاطر خودم نیامده‌ام، آمده‌ایم تا صدای ۱۸ میلیون زن افغانستان باشیم.
