فرح (مستعار) دختر جوانی است که با برادرش برای تفریح به یکی از پارکهای کابل از خانه بیرون میشود. در مسیر راه با یکی از ایستهای بازرسی طالبان مواجه میشوند. از اینکه او در موتر با برادرش تنها هست، طالبان را کنجکاو میسازد و موترشان را وسط جادۀ عمومی متوقف میکنند. جنگجوی طالب با چهرۀ حق به جانب میپرسد: چه نسبتی با هم دارید؟ برادر “فرح” میگوید: با هم خواهر و برادر هستیم!
اما این پاسخ برای جنگجوی طالب قناعتبخش نیست. او دنبال مدارک بیشتر است. اینبار “فرح” را مخاطب قرار داده و میپرسد: «تذکره خود را نشان بده که ثابت شود برادرت است». “فرح” به قول معروف، علاج واقعه را قبل از وقوع کرده است. او چون از پرسوجوی طالبان هراس دارد، هر موقع از خانه بیرون میشود شناسنامه/تذکرهاش را با خود میگیرد تا مبادا در ارائۀ سند کم بیاورد. برادر “فرح” به طور اتفاقی کاپی تذکرهاش را با خود دارد. جنگجوی طالب پس از بررسی شناسنامه/تذکرهها، فرح و برادرش را اجازه میدهند که بروند.
“فرح” نمونهای از هزاران زنی است که مورد پرسوجوی افراد گروه طالبان قرار میگیرند. هر روز زنان زیادی با این صحنه مواجه میشوند و برای عبور از این ایستهای طالبان با ترس و دلهره روبرو هستند. طالبان اما به این دو پرسش پاسخ ارائه نکردهاند؛اول، تکلیف زنانی که در دو دهۀ گذشته، پدر یا برادر خود را از دست دادهاند و محرم شرعی ندارند چه میشود؟ دوم، اگر مرد و زنی قرابت خانوادگی دارند اما مانند: “فرح” تذکره ندارند تا ثابت بسازند با هم محرماند، چه میشود؟
گروه طالبان بارها و در اعلامیههای خود گفتهاند: حریم خصوصی شهروندان را نقض نمیکنند؛ اما گزارشهای متعددی منتشر شدهاست که مأموران وزارت امر به معروف طالبان تلفونهای همراه شهروندان افغانستان را بازرسی میکنند و یکشماری هم به دلیل داشتن نوارهای صوتی/موسیقی لتوکوب شدهاند. وضع محدودیتها در مقایسه با مردان در خصوص زنان به مراتب بیشتر بوده و حتا رانندهها جرأت نمیکنند زنان بدون محرم را در موترهای شهری سوار کنند.
زنان در دو دهۀ گذشته به لحاظ قانونی میتوانستند سفر کنند بدون اینکه مردی آنان را همراهی کنند و مستقل باشند. اما حالا دارند یک عقبگرد بیستساله را تجربه میکنند؛ عقبگردی که کمتر کسی آن را تصور میکرد. زنان با پذیرفتن هزاران چالش، مدت طولانی به عنوان نیمپیکر از جامعه شجاعت کمسابقهای از خود نشان دادند و پا به پای مردان پیش رفتند. در عرصۀ آموزش و پرورش تا دیگر علوم، بهترین تصویر از خودشان را به نمایش گذاشتند. این زنان در گردش چرخۀ حکومتداری نقشی اساسی را ایفا کردهاند و به جمهوریت رسمیت بینالمللی بخشیدند. این همه دستآورد، یک شبه به باد رفت و زنان دوباره برگشتند به همان دورۀ تاریک که یک گروه تروریستی بر سرنوشت آنان مسلط شده اند و نان و کار و آزادی شان را مصادره کرده اند.
نهادی به نام وزارت امر به معروف و نهی از منکر، مانع پیشرفت زنان میشود. وزارتی که به زنان دستور میدهد چیرقم لباس بپوشند، چند کیلومتر بدون محرم شرعی سفر کرده میتوانند و چهکاری مناسب و شایسته برای یک زن است. گروه طالبان چندی پیش، با نشر اعلامیهها و نصب آن در گوشههای مختلف شهر، به زنان دستور دادند با چه پوشش اجازهٔ بیرون شدن از خانه را دارند. در چند روز گذشته ویدیویی از صحن یکی از دانشگاههای خصوصی دست به دست میشود که نشان میدهد زنانی سر تا پا سیاه اجازه داخل شدن به دانشگاه را دارند. این تعیین تکلیف برای زنانی است که در بیست سال گذشته شاید تنها نانآور خانواده بودهاند. زنانی که برای ظرفیتسازی روی خود به بیرون از افغانستان سفر کردند و در نشستهای ملی و بینالمللی صدای افغانستان شدند.
گروه طالبان پس از تسلط شان بر افغانستان، عفو عمومی اعلام کردند. اما این عفو حتا در روی ورق هم باقی نماند و سازمانهای حقوق بشری از کشته و ناپدید شدن صدها سرباز و کارمند حکومت پیشین، گزارشهای متعدد و مستند منتشر کردند. طالبان با شیوۀ نازیها، مخالفان سیاسی خود “بیشتر زنان” را ربودند و از سرنوشت دهها زن خبری نیست. طالبان از هیچ نوع خشونت در برابر زنان “به ویژه زنان معترض ” کم نگذاشتند.
با آنکه کشورهای غربی و نهادهای بینالمللی از طالبان خواستند تا زنان معترض را آزاد کنند، اما این گروه همچنان به دیدگاه و سیاست سختگیرانۀ خود پافشاری میکنند. در تازهترین مورد سوئیس از طالبان برای مذاکره در مورد حقوق بشر دعوت کردهاست. همزمان با اعتراضهای زنان در سوئیس، نمایندگان پارلمان پولند با تصویب قطعنامهای از کشورهای جهان، به خصوص نهادهای اروپایی، خواستند تا از زنان افغانستان که حقوق خود را از دست دادهاند، حمایت کنند. همزمان با این، تعدادی از زنان با شعار «زنان و دختران در افغانستان مصون نیستند»، به حضور هیأت طالبان در سوئیس اعتراض کردند.سوال که مطرح میشود این است که: آیا اعتراضهای داخلی و بینالمللی میتواند مؤثر واقع شود تا قدرت های جهان گروه طالبان را به رسمیت نشناسد؟