نسخه سکوت سیاسی به نفع چه کسانی تمام شد؟!

سور اسرافیل

ویدیوی اعترافات اجباری از زنان معترض زندانی که از صفحهٔ وزارت داخلهٔ گروه طالبان نشر گردید با واکنش‏‌های گستردهٔ مردمی در سطح‌‏‏های مختلف همراه بود. در این ویدیو زنان با چهره‏‏‌های رنگ پریده و ترسیده از اعتراضات خود بر ضد طالبان ابراز پشیمانی دارند، در حالی که نگاه آن‏‏‌ها متوجه افراد پشت دوربین است؛ سعی دارند با نام بردن بعضی از زنان خارج از افغانستان، آن‏‏ها را عامل بیرونی در برگزاری این اعتراضات معرفی کنند. ویدیویی که به سادگی می توان درک کرد که چه‌قدر افراد جلوی دوربین تحت فشار و تهدید قرار دارند تا آن‌چه را که مطلوب طالبان است در این ویدیو بیان کنند. از بازداشت این زنان تا نشر ویدیوی اعترافات اجباری از آن‏‏ها دو هفته فاصلهٔ زمانی است؛ اما سؤال این‏جاست که در این دو هفته چرا از طرف بعضی از افراد «نسخهٔ سکوت سیاسی» برای خانواده‏‌ها و برای سایر زنان اکتیویست پیچیده شد و هر بار صحبت رسانه‌ای شدن موضوع دستگیری آن‏‏ها از سوی طالبان به میان می‌آمد، سعی می‌شد تا از رسانه‏‌ای شدن و یا هر گونه حرکت اعتراضی جلوگیری شود.

اما فراخوان به سکوت، از زمانی آغاز شد که نخستین‌بار رینا امیری نمایندهٔ  ویژهٔ آمریکا برای دفاع از حقوق زنان افغانستان موضوع بازداشت ۲۹ زن را در توییتر رسمی خود نشر کرد و پس از ۱۵ دقیقه آن پست حذف شد. توییت کوتاهی که در رسانه‏‌ها خبرساز شد؛ اما بعد از مدت کوتاهی نه در رسانه‏‏‌های داخلی و نه در رسانه‏‏‌های خارجی این موضوع را پیگیری نکردند؛ طوری‌که حتی در گروه‏‏‌های زنانه نیز موضوع بازداشت زنان معترض با خاموشی همراه بود و خبرهای مربوط به آن قطره‏‌چکانی و حتی ناموثق دست‏‌ به‏‌دست می‏گشت. در این گروه‏‌ها، گاه خبر آزاد شدن آن‏‏‌ها از سوی طالبان مطرح می‏شد و گاه این‌که حال آن‏‏ها خوب است و هیچ خطری آن‏‏ها را تهدید نمی‏‌کند و آن‏‏ها به زودی از افغانستان خارج می‌شوند؛ اگر در این دوره از حکومت طالبان بخواهیم موضوع زنان زندانی در شش ماه اخیر را مرور کنیم باید به ماه نوامبر سال گذشته برگردیم، زمانی که زندانی شدن زنان معترض در ولایت بلخ مانند زندانی شدن این ۲۹ زن در کابل با سکوت و بایْ‌کُد خبری همراه بود و تنها زمانی که «نیلوفر لنگر» گزارش بازداشت و شکنجهٔ زنان را در رسانهٔ اندیپندنت نشر کرد؛ موضوع زندانیان سیاسی زن در افغانستان مطرح شد.

برخلاف زندانی شدن زنان اکتیویست بلخ که با شکنجه و سکوت همراه بود، بازداشت زنان اکتیویست در کابل و با انتشار ویدیوی خود تمنا از زمان آمدن طالبان در پشت دروازهٔ آپارتمان‌اش در ماه جنوری در عرض چند ساعت، رسانه‏‌ای و توجه رسانه‏‌ها و افکار عمومی را در داخل و خارج از افغانستان جلب کرد که البته بازداشت چند فعال مدنی دیگر در زمان‏‏‌های نزدیک به هم و در آستانهٔ نشست اسلو سبب گردید تا زنان افغانستان به جای سکوت بیش‏تر در خیابان‌‏ها دست به اعتراض بزنند. این موضوع تا آن حد جدی شد که دولت ناروی تصمیم گرفت در نشست خود با طالبان «هدا خموش» را به عنوان نمایندهٔ زنان معترض افغانستان در لیست مهمانان این نشست جای دهد. هم‏زمان با این موضوع در بسیاری از کشورها اعتراضات مردمی به این اقدام طالبان شکل گرفت و رسانه‏‏‌های غربی نیز با دنبال کردن بازداشت دختران از سوی طالبان سبب خلق نقد و نظرهای منتقدین در کشورهای غربی گردیدند و در بسیاری از گفتمان‏‌ها، تصمیم حکومت‏‏‌های فعلی مبنی بر ترک افغانستان یک اقدام عجولانه و غیر مسئولانه دوباره مطرح شد.

اما سؤال این‌جاست که بعد از همهٔ تلاش‏‌ها و اعتراضاتی که برای رهایی زنان انجام شد و طالبان را در تنگنا قرار داده بود. این بار بازداشت ۲۹ زن از (خانه‌امن) در کابل با سکوت خفقان‏‌آوری روبه‏‌رو شد، سکوتی که بیش‏تر بوی سیاسی می‏دهد. به راستی «نسخهٔ سکوت» از سوی چه کسانی در جامعه و برای زنان افغانستان تجویز می‌‏شود.

زنانی که بارها و بارها در همین مدت در خیابان‏‌ها ریخته بودند و برای رهایی تمنا، پروانه، عالیه، زهرا و مرسل دادخواهی کردند، اکنون از سرنوشت آن‏‏ها هیچ‌خبری در دست نیست.

حالا سؤال این‏‌جاست که نسخهٔ سکوت سیاسی که در این روزها برای زنان از سوی بعضی از چهره‏‌ها پیچیده می‏‌شود در پیوند با میزبانی کشورهای غربی نیست؟ طوری‌که در خبرهای تأیید نشده گمان می‏رود که میزبان بعدی لندن خواهد بود.

آیا فراخوانی به سکوت سیاسی زنان معترضی که در این شش‌ماه اخیر در افغانستان و بیرون از افغانستان اعتراضات، کنفرانس‏‌‌ها و پرس‌کنفرانس‏های مطبوعاتی را برگزار می‏‌کردند. تنها به این دلیل نیست که از طالبان در برابر خشم افکار عمومی در داخل و خارج از افغانستان محافظت کنند

آیا دوباره کشورهای غربی در حال رایزنی با طالبان است و برای آمادگی میزبانی از آن‏ها می‏‌خواهند فضای رسانه‏‌ای و اجتماعی در کشورهای غربی به‌دور از موضوعات حساسیت‏‌زا مانند زیر پا گذاشتن حقوق زنان با بازداشت خودسرانهٔ آن‏‏‌ها باشد؟ با همهٔ این سؤالات بی‏‌جواب، شک و شبه بیش‏تر زمانی می‌شود که ما سیاست دو پهلوی آمریکا و کشورهای غربی را در رابطه با طالبان می‏‌بینیم و حضور رینا امیری با پوششی که تأیید کنندهٔ نگاه زنان به موضوع زن افغانستان است ما را به این نتیجه می‏‌رساند که برای آمریکا و هم‌‌‏پیمانان‌اش موضوع زنان افغانستان ارزشی ندارد و آن‏‏‌ها هر نسخه‏‌ای را که توسط مهره‏‏‌های استخدامی خود به جامعه وارد و تزریق می‏‌کنند بیش‏تر به نفع سیاست خود کشورها است و ما نباید از سروصداهای رسانه‌‏ای و نقدهایی که در خود کشورها به سیاست‏‏‌های حکومت‏‌ها وارد می‏‌شود غافل شویم. گرچه در این نقد و نظرها نیز باز هم موضوع افغانستان و زن افغانستانی ممکن تنها دست‏آویزی برای حلقه‌های خاص باشد؛ اما با این هم ادامهٔ این سکوت در دراز مدت تنها به نفع طالبان و کشورهایی است که تمایل به هم‌کاری با طالبان را دارند. با در نظرداشت تمام این ملاحظات این رسالت جامعهٔ مدنی و زنان اکتیویست است که بتوانند خط خود را پیدا کنند و موضوع و محوریت مبارزه را از حالت واکنشی به یک جریان پویا که در دراز مدت کارایی داشته باشند بدل کنند. حال زمان آن رسیده‌است که زنان ما خود بتوانند جریان‏‏‌های زنانه را سازمان‏دهی و اهداف دراز مدت خود را با هوشیاری و آگاهی از خطرها و تله‌های استخباراتی تعیین نمایند. در غیر آن هر حرکت و واکنشی با شکست و سرکوب روبه‏‌رو خواهد بود. مخصوصاً در زمانی که جنگ استخباراتی و اطلاعاتی می‌خواهد با تزریق اطلاعات غلط، فضای اعتماد و همبستگی زنان را مسموم کند. خبرهای مربوط به بازداشت زنان را از محوریت اذهان عامه و رسانه‌های داخلی و خارجی دور ساخته و بی ‌اعتبار جلوه دهد. ویدیوی اخیر طالبان نشان داد که چقدر آن‌ها از ناحیهٔ حرکت‌های اعتراضی زنان احساس خطر می‌کنند و می‌خواهند به هر وسیلهٔ ممکن نخست اتحاد و همبستگی زنان را ضعیف بسازند و دیگر این‌که از خود در برابر جامعهٔ بین‌المللی چهرهٔ نرم‌تری در مقابل خشونت‌هایی که به زنان اعمال می‌کنند نشان دهد. مقابله با این عمل طالبان تنها با ایجاد فضای اعتماد و همبستگی در روشنای ارزش‌های زنانه و داشتن پلان‌های دراز‌مدت و سازمان‌دهی درست ممکن خواهد بود.