مجلهٔ آمریکایی «تایم» فهرست سالانهٔ خود را شامل ۱۰۰ نفر از تأثیرگذارترین چهرههای جهان در سال ۲۰۲۲ را منتشر کردهاست؛ فهرستی که از چهرههای الهامبخش و هنری تا رهبران سیاسی را در شش بخش در برگرفته و در میان آنها، نام «هدا خموش»، فعال اجتماعی افغانستانی به چشم میخورد. مجلهٔ «تایم» در بخش چهرههای بزرگ، از پیشگامان، رهبران و ورزشکاران گرفته تا هنرمندان، نوآوران و الگوهای جامعه، تأثیرگذارترین افراد جهان و رهبرانی را از سراسر جهان در لیست خود قرار دادهاند که برای ساختن آیندهای بهتر تلاش میکنند؛ از هنرمندان گرفته تا فعالانی که برای حقوق بشر و همبستگی مبارزه میکنند. این افراد، تحول آفرین، اهل عمل و دنبال حل مشکلات هستند. همهٔ ما فرصت کمک کردن برای ساخت دنیای بهتر را داریم و میتوانیم یکی از آن افرادی باشیم که کمر همّت را میبندد و به سمت مشکلات میدود.
زمانی که ایالات متحده برای اولین بار در افغانستان وارد جنگ شد، زنان و دختران محروم از مدرسه، زیر برقع و محبوس شده در خانه، توسط طالبان قابل توجیه نبود. از زمانی که ایالات متحده عقبنشینی کردهاست، طالبان یک حقیقت ناخوشایند برای مردم افغانستان و جهان هستند. «هدا خموش» نمونهای از نسلی است که در بین دو دورهٔ حضور طالبان بزرگ گشتهاند، شواهد زندهای که نشان میدهد اگر یک قدرت جهانی نتواند ملتی بسازد، حداقل میتواند شهروندانی را پرورش دهد که این کار را میکنند. قبل از بازگشت طالبان، «هدی خموش» از مدارس بازدید کرد تا توانمندسازی را تقویت کند و تابوهای مربوط به مسائل بهداشتی زنان را بشکند. او شعر مینوشت و از نامزدی برای ریاست جمهوری صحبت میکرد. پس از سقوط کابل، «هدا خموش» در میان بسیاری از زنان شجاعی که علناً حقوق خود را مطالبه میکردند، با خطر دستگیری مواجه شد. او برای شرکت در یک کنفرانس در اسلو با طالبان دعوت شد تا بخشی از یک گروه از فعالان زن باشد. او از فرصت استفاده کرد و به وزیر خارجهٔ طالبان گفت که دستور آزادی دو همکار بازداشت شدهاش را بدهد. او گفت: “درد زنان افغانستان را با استخوانهایم در هزاران کیلومتر دورتر احساس میکنم و صدای نالهٔ آنها را زیر شکنجهٔ طالبان میشنوم. «هدا خموش» با آگاهی از اینکه اقداماتش احتمالاً از بازگشت سالم او به افغانستان جلوگیری میکند، از صدای خود و فرصت استفاده کرد تا از مصائب کسانی بگوید که هیچ فرصتی برای ابراز آن ندارند.
هدا خموش فردی است که خود را وقف حمایت از حقوق زنان، مبارزه با طالبان و اعتراض برای بهدست آوردن نان، کار و آزادی زنان افغانستان کردهاست. او در صف مقابله با افکار افراطی و ضد زن قرار داشتهاست؛ افکاری که اکنون نیز در بین لایههای مختلف طالبان به چشم میخورد او در بطن اعتراضات زنان حضور داشت و با خوانش چند متن سخنرانی کوبنده در نشست اسلو، افکار جامعهٔجهانی را بر پروندهٔ زنان افغانستان معطوف ساخت. حال میتوان امیدوار بود که خانم خموش همراه با زنان افغانستان که تنها اهرم فشار بر طالبان بودهاند، چگونگی تغییر معادلات سیاسی در افغانستان را رقم بزنند؟ هیچگاه نباید از یاد برد که این زنان بودند که بیشترین حجم اعتراض را در روزهای ابتدایی ورود طالبان در ولایتهای کلیدی همچون کابل، مزارشریف و هرات داشتند. اما تاریخ و زمان مشخص خواهد کرد که کسانی چون «هدا خموش» و همهٔ معترضین زن… چه تأثیری در این برهه از زمان، بر روند مبارزات زنان و توجه سازمانهای بینالمللی به افغانستان داشتهاند.