مصطفی بهین
اعتراض‌های مدنی در جوامع دموکراتیک و باورمند به آزادی‌های اجتماعی همیشه شمشیر برنده‌‌ای بر گلوی حاکمان و کسانی است که از قدرت برای اهداف فاشیستی و ایدئولوژیک شان استفاده می‌کنند. اما اعتراض و راهپیمایی مدنی در افغانستان کمتر از گام نهادن بر لبه‌ی شمشیر نیست.
پس از سقوط نظام جمهوری و مسلط شدن گروه طالبان بر کشور، فقر، بیکاری، ناامنی و تبعیض‌های هدفمند بالای گروه‌های مشخص قومی و جنسیتی گسترش یافت. از سوی دیگر گروه طالبان برای تحکیم پایه‌های نظام استبدادی شان هر روز نسخه‌های وحشتناک‌تری می‌پیچد. البته که این قوانین ضد انسانی بیشتر برای محدودسازی زنان است. اما زنان منحیث تنها نیروی اعتراضی فعال و حاضر در برابر این خشونت و تبعیض‌های اعمال شده از سوی طالبان ایستادند.
گروه طالبان طی هشت ماه گذشته ضمن محروم کردن دختران از حق آموزش و محدودسازی فضای کار برای زنان، دستورهای متعددی در مورد پوشش زنان صادر کرده است. وزارت امر به معروف و نهی از منکر گروه طالبان که منبع صدور فرمان‌های تندروانه محسوب می‌شود تلاش دارد چادر برقع و لباس و نقاب سیاه را به عنوان «حجاب شرعی» بر همه‌ی زنان تحمیل کند. ارچند با اعمال فشار بر دانشجویان دختر توانسته آنان را در دانشگاه‌های دولتی شهر کابل سیاه‌پوش کنند. اما زنان در دیگر سطوح جامعه حاضر نیستند لباس‌های فرهنگی، محلی و مدرن شان را با چادر برقع و نقاب‌های سیاه طبق فرمایش طالبان تغییر دهند. به همین خاطر اعتراض‌های زنان علیه حجاب اجباری گسترش یافته است.
در تازه‌ترین مورد، جنبش زنان افغانستان برای عدالت و آزادی، جنبش خودجوش زنان معترض و جنبش زنان عدالتخواه دیروز، هشتم جوزا در شهر کابل راهپیمایی داشتند.
محور اعتراض مدنی این بانوان را سیاست‌های صد انسانی و خشونت بارگروه تروریستی طالبان در قبال زنان تشکیل می‌داد. این جنبش‌های اعتراضی زنان تاکید دارند که طالبان به جای رسیدگی به مسایل مهمی چون فقر، بیکاری و ناامنی، به پوشش و محدودسازی حقوق و آزادی‌های زنان متمرکز شده‌اند.
گردهمایی اعتراضی دیروز زنان در کابل قرار بود در چهارراهی حاجی یعقوب واقع در شهر نو کابل برگزار شود، اما قبل از شروع اعتراض راه‌های منتهی به این مکان توسط جنگجویان طالبان مسدود شده بود.
زهرا ماندگار یکی از دختران معترض است که قرار بوده دیروز قطع‌نامه‌ی دادخواهی و گردهمایی زنان را بخواند، اما او به نیمرخ می‌گوید پس از رسیدن به محل گردهمایی با خشونت طالبان مسلح مواجه شد: «ما از اولین افراد بودیم که به محل رسیدیم، قرار معلوم طالبان از محل برگزاری خبردار شده بودند و ما با تعداد زیادی از استخبارات گروه طالبان روبرو شدیم که با خشونت مانع تجمع و ادامه دادن دادخواهی ما شدند.»
به گفته‌ی او، جنگجویان گروه طالبان با زور و اجبار پوسترهای معترضان را پاره و آن‌ها را مجبور کردند که در مکان مورد نظر جمع نشوند.
اما تلاش برای جلوگیری از اعتراض مدنی زنان، بازداشت و شکنجه‌ی معترضان، بهم زدن گردهمایی‌ها و راهپیمایی‌ها با شلیک گلوله و خشونت یکی از روش‌های معمول طالبان در برخورد با معترضان است.
خانم ماندگار می‌گوید «سپس ما روبروی وزارت معارف رفته و با شعارهای نان-کار-آزادی و حق تحصیل زنان به اعتراض ادامه دادیم. اما افراد طالبان با موترهای زرهی نظامی به قصد پراکنده کردن معترضان بالای آن‌ها حمله کردند.»
معترض دیگری با نام مستعار افسانه می‌گوید «افراد طالبان به قصد زیر گرفتن ما با موترهای‌شان به سمت ما می‌آمدند و ما را نمی‌گذاشتند تا در یکجا جمع شویم و با تهدید و تحقیر می‌‌گفتند “شما بی‌آبروها از کجا آمدید؟” با این همه، زنان معترض قطع‌نامه پنج ماده‌ای شان را خواندند و تاکید کردند که طالبان به جای وضع محدویت بر زنان و دخالت در خصوصی‌ترین امور شهروندان(پوشش/حجاب) باید با معضل‌های فقر و بیکاری مقابله کنند زیرا ما حجاب داریم، اما نان نداریم.»
زهرا ماندگار در ادامه می‌گوید همه مردم افغانستان باید پا به پای زنان معترض برای رسیدن به حقوق شان قدم بردارند و آن‌ها را یاری کنند.
در قطع‌نامه‌ی مشترک جنبش‌های زنان معترض ضمن محکوم کردن قوانین تبعیض‌آمیز طالبان برای محدودسازی زنان، از فساد گسترده‌ی این گروه در توزیع کمک‌های بشردوستانه نیز انتقاد شده است.
در این قطع‌نامه آمده است که نهادهای مددرسان بر توزیع کمک‌های بشردوستانه نظارت جدی ندارند و این کمک‌ها بنابر دستور سران گروه طالبان در میان ولایت‌ها و گروه‌های خاص تقسیم می‌شود. حالا جنبش‌های زنان معترض از جامعه‌ی جهانی می‌خواهند برای رفع محدودیت‌های وضع‌شده بر حق آموزش دختران بالاتر از صنف ششم و لغو فرمان حجاب اجباری، بر گروه طالبان فشار وارد کنند.
