سازمان ملل در گزارش سالانه‌ی بررسی وضعیت حقوق بشر در افغانستان جزئیات تکان‌دهنده‌ای از عملکرد گروه طالبان منتشر کرده است.
گزارش سازمان ملل امروز(چهارشنبه، ۲۹ سرطان ۱۴٠۱ خورشیدی) از آدرس UNAMA یا هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان منتشر شد.
یوناما در این گزارش وضعیت حقوق بشر در افغانستان طی ۱٠ ماه، از ۱۵ اگست ۲٠۲۱(روز سقوط نظام جمهوری و روی کار آمدن گروه طالبان) تا ۱۵ جون ۲٠۲۲ میلادی را بررسی کرده است.
این گزارش یافته‌های یوناما را در رابطه به محافظت از افراد ملکی، کشتارهای غیرقانونی، شکنجه و بدرفتاری، دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه، حقوق زنان و دختران در افغانستان، آزادی‌های اساسی و وضعیت در محل‌های بازداشت خلاصه می‌سازد.
در گزارش یوناما آمده است که با وجود کاهش کلی و قابل توجه خشونت‌های مسلحانه، بین اواسط اگست ۲۰۲۱ تا اواسط جون ۲۰۲۲، یوناما ۲۱۰۶ تلفات افراد ملکی شامل ۷۰۰ کشته و ۱۴۰۶ زخمی را ثبت کرده است.
براساس گزارش، اکثر تلفات افراد ملکی به حملات هدفمند شاخه خراسان داعش علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی در مراکز آموزشی و عبادتگاه‌های آنها منسوب شده است.
در همین حال، ماركس پوتزل سرپرست و معاون نماینده خاص سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان گفته است که «پس از ۱۵اگست(روی کار آمدن طالبان) زنان و دختران، از داشتن حقوق کامل انسانی خود محروم هستند.»
یوناما تصریح کرده است که با وجود اعلام عفو عمومی از سوی طالبان و تهعهد به رعایت حقوق زنان، اما این گروه «مسئولیت طیف وسیعی از نقض حقوق بشر را بر عهده دارند.»
نمایندگی سازمان ملل در این گزارش تأکید کرده است که «نقض حقوق زنان یکی از برجسته‌ترین جنبه‌های طالبان تا به امروز بوده است.»
گزارش یوناما تأیید می‌کند که «از ۱۵ اگست، زنان و دختران به تدریج از حقوق خود برای مشارکت کامل در آموزش، محل کار و دیگر جنبه‌های زندگی عمومی و روزمره محروم و در بسیاری موارد به طور کامل سلب شده‌اند.»
همچنین یوناما گفته است که با انحلال مسیرهای گزارش‌دهی اختصاصی، میکانیزم‌های عدالت و سرپناها، زنان قربانی خشونت از دسترسی به عدالت محروم شده‌اند.
در گزارش یوناما به موارد متعدد نقض حقوق بشری شهروندان توسط طالبان اشاره شده است.
براساس این گزارش، طالبان پس از اعلام عفو عمومی، ۱۶۰ عضو پیشین نیروهای امنیتی و نهادهای دولتی را به قتل رسانده است.
یوناما از طالبان خواسته به کشتار کارمندان دولت پیشین پایان داده، عاملان این قضایا را محاکمه کند.
اما نگرانی اصلی یوناما از عملکردهای وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان و اداره استخبارات این گروه است.
طبق گزارش یوناما وزارت امر به معروف و نهی از منکر، حقوق بشر و آزادی‌های شهروندان افغانستان، به ویژه زنان و دختران را محدود می‌کند. ظاهرا دستورالعمل‌های این اداره ماهیت توصیه‌‌یی دارند، اما در اجرای آنها موضع تندی اتخاذ کرده و کسانی را که پیروی نکنند مجازات بدنی(لت‌وکوب و شکنجه) می‌کنند.
در گزارش یوناما آمده است که مسئولان استخبارات طالبان در توقیف‌خانه‌ها و زندان‌ها افراد بازداشت شده را شکنجه می‌کنند و به قتل می‌رسانند.
در مورد وضعیت آزادی بیان نیز گفته شده که طی ۱۰ ماه آزادی اجتماعات مسالمت‌آمیز، آزادی بیان و آزادی عقيده به وضوح توسط طالبان سرکوب شده؛ خبرنگاران، معترضان و فعالان جامعه مدنی دستگیر و شکنجه شده‌اند.
یوناما در مورد وضعیت زندانیان گفته است که برای آنها مواد غذایی کافی نمی‌رسد، مراقبت‌های صحی و بهداشتی کافی نیست، برنامه‌های آموزشی و حرفه‌ای نیز وجود ندارد. در ضمن، افراد متهم و بازداشت‌شدگان بدون محاکمه زمان زیادی را در زندان‌های طالبان سپری می‌کنند.
همچنین آمارها نشان می‌دهد که امنیت غذایی مردم نیز به شدت آسیب دیده و دست‌کم ۵۹ درصد نفوس افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند – که افزایش ۶ میلیون نفری را در مقایسه با آغاز سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد.
برای رسیدگی به معضل فقر و گرسنگی مردم، یوناما از جامعه جهانی خواسته است که با تامین کمک‌های بشردوستانه و فوری به حمایت‌های خود از مردم افغانستان ادامه دهند.
معاون نماینده خاص سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان از طالبان خواسته است که چون افغانستان عضو تعدادی از اسناد مربوط به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی باقی مانده است، به رعایت حقوق بشری شهروندان متعهد باشند.
هشت مورد از یافته‌های کلیدی و تکان‌دهنده‌ی یوناما از ۱۵ اگست۲۰۲۱ تا ۱۵ جون ۲۰۲۲ میلادی در افغانستان:
۱. طی ۱٠ ماه تلفات افراد ملکی به دو هزار و ۱٠۶ مورد رسیده است که شامل ۷۰۰ کشته و ۱۴۰۶ زخمی می‌باشد.
۲. طالبان ۱۶٠ قتل فراقانونی، ۱۷۸ دستگیری و بازداشت خودسرانه، ۲۳ مورد بازداشت غیرقانونی و ۵۶ مورد شکنجه و بدرفتاری با اعضای پیشین نیروهای امنیتی را انجام داده‌اند.
۳. طالبان ۵۹ قتل فراقانونی، ۲۲ دستگیری و بازداشت خودسرانه و ۷ مورد شکنجه و بدرفتاری را با افراد متهم به همکاری با داعش اعمال کرده‌اند.
۴. طالبان ۱۸ قتل فراقانونی، ۵۴ مورد شکنجه و بدرفتاری و ۱۱۳ مورد دستگیری و بازداشت خودسرانه و ۲۳ مورد بازداشت غیرقانونی افراد متهم به ارتباط با جبهه مقاومت ملی را مرتکب شده‌اند.
۵. طالبان در ۲۱۷ مورد شهروندان را به گونه ظالمانه و غیرانسانی و تحقیرآمیز مجازات کرده‌اند.
۶. طالبان در ۱۱۸ مورد بیش از حد از زور و قدرت نظامی استفاده کرده است.
۷. طالبان طی ۱٠ ماه در ۱۶۳ مورد حقوق بشری روزنامه‌نگاران و کارمندان رسانه‌ها را نقض کرده که شامل ۱۲۲ مورد بازداشت خودسرانه، ۵۸ مورد بدرفتاری، ۳۳ مورد تهدید و ارعاب و ۱۲ مورد بازداشت غیرمجاز بوده است. همچنین شش روزنامه‌نگار در این مدت کشته شده که یک مورد توسط افراد ناشناس و پنج مورد قتل دیگر توسط داعش صورت گرفته است.
۸. طالبان طی ۱٠ ماه حقوق بشری ۶۴ مدافع حقوق بشر را نقض کرده که شامل ۴۷ مورد دستگیری خودسرانه، ۱۷ مورد توقیف بدون ارتباط، ۱۰ مورد بدرفتاری و ۱۷ مورد تهدید و ارعاب بوده است.
