نویسنده: امان میرزایی
نشست تاشکند دربارۀ افغانستان روز (سه‌شنبه و چهارشنبه ۴و ۵ اسد) در پایتخت ازبکستان برگزار شد. در این نشست، نمایندگان ۲۰ کشور از جمله آمریکا و سازمان‌های بین‌المللی حضور داشتند. این برنامه در ادامۀ نشست‌های گذشته که برای افغانستان برگزار شده و نتیجه‌ای را در بر نداشته برگزار گردیده‌است.
برای درک بیشتر با شهناز کامل‌زاده (خبرنگار افغانستان اینترنشنال) تماس گرفتم. او در تاشکند حضور دارد و روایت خود را از نزدیک و با جزئیات برای نیمرخ تشریح می‌کند. از ایشان خواستم تا دربارۀ نشست، اهداف برگزاری، سخنرانی‌ها، طالبان، مسئلۀ زنان در افغانستان و نتایج این نشست توضیحاتی بدهند.
خانم کامل‌زاده می‌گوید: این کنفرانس که با هدف مسائل افغانستان، رشد اقتصادی و ثبات… برگزار گردید، حدود ۳۵ سخنران داشته‌است، طالبان که یک‌سوی مسئله بودند تمام کارها و برنامه‌هایشان را در طول یک‌سال گذشته ارائه کردند و نکتۀ جالب برای من، صحبت‌های متقی بود که در یک بخش از سخنرانی‌اش گفت: زنان در افغانستان، بدون محدودیت در همه‌جا کار می‌کنند؛ تنها عده‌ای که کار و فعالیت‌شان مطابق قانون طالبان نیست در خانه‌هایشان کار می‌کنند و معاش خود را می‌گیرند. هم‌چنین گفت: ۱۰ میلیون کودک در مکاتب افغانستان در حال تحصیل هستند اما نگفت که در میان این ۱۰ میلیون، آیا دختران هم سهمی دارند یا نه؟! امیرخان متقی، وزیر خارجۀ طالبان در این نشست بر آزادسازی ذخایر ارزی مسدود شدۀ افغانستان در آمریکا تأکید کرد. متقی مسدود شدن دارایی‌های افغانستان را علت اصلی فقر در افغانستان خواند. در جایی از سخنانش گفت که ما تمام قراردادهای دوحه را عملی کرده‌ایم و آمریکا هست که باید به قول خود وفا کند. یعنی من چنین فهمیدم که طالبان دیگر هیچ تغییراتی را در افغانستان ( سیاست‌هایشان، حکومت‌داری و محدودیت‌های زنان) انجام نخواهند داد. چون می‌گویند: ما تمام وعده‌هایی را که داده بودیم عملی ساختیم. من در حاشیۀ این کنفرانس، در راه‌روها، دالان‌ها و هرجایی که می‌دیدم‌شان؛ سؤالاتی را از نمایندگان طالبان می‌پرسیدم، من از انس حقانی این سؤال را کردم که آیا به زنان افغانستان اجازۀ کار و تحصیل می‌دهید؟ آیا اجازه می‌دهید که آن‌ها در جامعه فعالیت داشته باشند؟ انس حقانی جواب نداد و یکی دیگر آمد، جلوی حرف او را گرفت و گفت: آهسته‌آهسته همه‌چیز درست می‌شود، یک‌باره نمی‌شود همه‌چیز را درست کرد، شما باید وقت و فرصت بدهید تا آهسته به همۀ کارها برسیم. من به آن‌ها گفتم زن پیامبر(خدیجه) کار می‌کرد، در برابر شوهرش فعالیت می‌کرد؛ گفتم: لااقل در سطح پیامبر بمانید و اجازه دهید تا زنان کار کنند و فعالیت‌های خود را داشته باشند! دوباره گفت: می‌شود، فرصت بدهید، کم‌کم می‌شود. از آن‌ها پرسیدم کی درست می‌شود؟ زن‌ها از افغانستان فرار کرده‌اند، کسی که اعتراض کند می‌کشید، چه‌وقت جور می‌کنید مسائل زنان را؟ من خیلی از آن‌ها را نمی‌شناختم و نمی‌دانم که از چه کسی سؤال پرسیدم و چه‌کسی هست که در برابرم ایستاده؛ ولی از بسیاری این سؤال را می‌پرسیدم و آن‌ها خاموشی اختیار می‌کردند و صحبتی نمی‌کردند.
شهناز ادامه می‌دهد که برداشت من از رفتار و صحبت‌های طالبان این است که وضع زنان افغانستان به این زودی‌ها درست نمی‌شود و نخواهد شد.
شهناز کامل‌زاده می‌گوید: من تمام سخنرانی‌ها را گوش کردم، همه با جزئیات حرف می‌زدند؛ “توماس نیکلسون”، نمایندۀ ویژۀ اتحادیه اروپا برای افغانستان در این نشست از ایجاد حکومت فراگیر و وضعیت وخیم حقوق بشری در افغانستان ابراز نگرانی کرده و از طالبان خواسته‌است که استقلال و ظرفیت بانک مرکزی این کشور را تضمین کند. او در ادامۀ صحبت‌هایش گفت که برای پرداختن به چالش‌های اقتصادی افغانستان، لازم است طالبان، شفافیت بودجه، اطمینان از وضوح قانونی و حاکمیت قانون را نشان دهند و با اقداماتی اساسی، استقلال و ظرفیت فنی بانک مرکزی را تضمین کنند.
در همین حال “توماس وست” نمایندۀ ویژۀ آمریکا در امور افغانستان؛ در مورد حقوق زنان و خواستن از دیگر کشورها برای فشار وارد کردن بر طالبان تا حقوق زنان را به‌رسمیت بشناسند؛ صحبت‌های تندی را علیه طالبان داشته‌است. بسیاری از اشتراک‌کنندگان نشست تاشکند، نگرانی‌های شدیدی را در مورد نقض حقوق بشر از جمله محدودیت‌ها علیه روزنامه‌نگاران و زنان را مطرح کردند. همچنان گفته‌است که همه نگران ادامۀ بحران اقتصادی و انسانی در افغانستان هستند. طالبان باید تمام قراردادهایی را که در دوحۀ قطر امضا کردند انجام دهند.
شهناز ادامه می‌دهد: “رینا امیری” نیز در کنفرانس حضور داشت که نمایندۀ ویژۀ آمریکا برای حقوق زنان و دختران افغانستان بود. “توماس وست” و “رینا امیری” بیشتر روی مسئلۀ زنان و حقوق انسانی تأکید داشتند. در همین رابطه نیز رینا امیری در رشته توییت‌هایی اعلام کرده است که: «هیچ کس حمایت خود را از به رسمیت شناختن طالبان در تاشکند ابراز نکرد»، « من با این ادعا که پالیسی‌های قهقرایی طالبان بر اساس فرهنگ افغانستانی است، مخالفت کردم و استدلال کردم که بیشتر افغانستانی‌ها آرزوی تحصیل، کار و فرصت‌هایی برای آیندۀ بهتر برای پسران و دختران خود دارند».
شهناز کامل‌زاده در مورد نتیجۀ این نشست می‌گوید: در بیانیۀ پایانی کنفرانس بین‌المللی تاشکند برای افغانستان که از طرف کشور میزبان صادر شد، تأکید شده‌است که در حال حاضر «اولویت اصلی باید احیا و تقویت اقتصاد افغانستان به عنوان یک عامل مهم در دست‌یابی به صلح پایدار در آن کشور باشد». هم‌چنین آمریکا به طالبان گفته‌است که حاضر به باز کردن گفت‌وگو برای هفت میلیارد پول بلوکه شده هستند اما نگفتند که تحریم‌ها را برمی‌دارند. برای این گفت‌وگو نیز شرط‌هایی گذاشته‌اند؛ از جمله تعهد طالبان برای مصرف نمودن پول‌ها در راه توسعه و اقتصاد افغانستان است و آمریکا خواسته‌است تا در راه استفادۀ گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان هزینه نگردد. در این بیانیه بر اهمیت ایجاد حکومتی مبتنی بر نمایندگی گسترده توسط طالبان، تضمین حقوق زنان و دسترسی دختران افغانستان به آموزش تأکید شده و آن را «شرط اساسی برای تکمیل روند آشتی ملی در افغانستان» خوانده‌است.
شهناز در انتهای صحبت‌هایش تأسف می‌خورد و می‌گوید: تمام کشورهایی که این‌جا جمع شده بودند، فقط می‌خواستند بگویند که ما چه کارهایی برای افغانستان انجام داده‌ایم؛ به‌نحوی آمده بودند که کشورها قدرت‌نمایی کنند و به یک‌دیگر ضربه بزنند، مثلاً: روسیه از این فرصت استفاده کرد و به آمریکا ضربه‌ای را زد و دیگر کشورها همچنان. یعنی بیشتر از این‌که به فکر افغانستان باشند، به فکر خودشان بودند و از این پلتفرم و میدان بیشتر استفاده ببرند. اما آن‌چه که کشورها در مورد افغانستان تأکید داشتند، حکومت همه‌شمول و رفع محدودیت‌های زنان برای آموزش بود. شهناز می‌گوید: من دلم برای زنان افغانستان می‌سوزد، زنان افغانستان دانشمند هستند، همۀ این زنان حق زندگی و آزادی دارند، من جسارت زنان افغانستان را می‌ستایم و برای‌شان آرزوی پیروزی می‌کنم.
