یک سال و اندی از بیسرنوشتی و خانهنشینی زنان شاغل تحت سلطهی طالبان گذشته است. در این مدت زنان زیادی از نهادهای دولتی توسط طالبان حذف شدند.
سکتورهای خصوصی و نهادهای غیر دولتی آخرین امید زنان برای کار وکسب درآمد بود اما به تازگی ماموران امر به معروف و نهی از منکر گروه طالبان به تکتک نهادها و شرکتهای خصوصی در کابل داخل میشوند و به مسوولان نهادها و زنان کارمند دستور اخراج از کار را میدهند.
زینب(نام مستعار) یک زن ۲۷ ساله است که در یک سال اخیر دوبار توسط طالبان از کار اخراج شده است. او بار اول با تسلط طالبان بر کشور وظیفهاش را که در یک وزارتخانه بود از دست داد. بار دوم که زینب پس از ده ماه بیکاری در یک نهاد خصوصی کار پیدا کرده بود بعد از سه ماه کار در سکتور خصوصی در شانزدهم اکتوبر ۲۰۲۲ ماموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان او را از شرکت بخاطر زن بودنش اخراج کردند.
زینب به نیمرخ میگوید که بخاطر زن بودن از کار اخراج شده است و اکنون ناامید و منزوی در خانه نشسته است.
«در شانزدهم اکتوبر مثل همیشه با همکارم مشغول کار بودیم که ناگهان گروهی از ماموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان وارد دفتر نهاد شدند و مستقیما به سوی میز رییس نهاد که یک مرد بود رفتند و گفتند که خواهران را اخراج کن و کارمندان مرد استخدام کن.»
به گفتهی زینب، تقلای مسوول این نهاد برای حفظ شغل زنان کارمند در شرکت نتیجهای نداشت و ماموران طالبان تاکید کردند که «این زنان بدون چون وچرا باید اخراج شوند.»
زینب و همکارش وقتی دلیل اخراج شدنشان را پرسیدند یک مامور امر به معروف و نهی از منکر طالبان به آنها گفت «حق ندارید با یک مرد نامحرم زیر یک سقف کار کنید درحالیکه نه ماسک پوشیدهاید و نه برقع، در اصل جای تان در خانه است.»
زینب میگوید او و همکارش برای حفظ وظیفهشان برای ماموران امربه معروف و نهی از منکر استدلال کردند و گفتند که سرپرست و نانآور خانوادههایشان هستند اما آنان متقاعد نشدند و در همان روز زنان را از شرکت خصوصی اخراج کردند.
ناجیه رها ۳۲ ساله یکی دیگر از زنانی است که بخاطر نداشتن ماسک یا روبند در محیط کارش و نداشتن شوهر توسط ماموران طالبان از وظیفهاش اخراج شده است. او نیز کارمند یک بخش خصوصی در غرب کابل بود که بیشتر از پنج سال کارمند این نهاد بوده است. ناجیه سرپرست خانواده شش نفری است که اکثرا دانشآموز مکتب اند.
او با ناراحتی و عصبانیت به نیمرخ میگوید طالبان در جریان بازجویی از او وقتی فهمیدند شوهر ندارد او را مجبور کردند که وظیفهاش را ترک کند ویا شوهر کند که دیگر نیاز نباشد کار کند.
«در دفتری که من کار میکردم افراد طالبان نیز رفتوآمد داشتند اما حدود دو هفته قبل ماموران امر به معروف طالبان آمدند و در مورد من از صاحب کارم سوالاتی پرسیدند. سپس به نزد من آمدند و گفتند دیگر به وظیفه نیا، وقتی پرسیدم چرا؟ گفتند چون در محیط کار صورتت را نپوشانیدهای و همچنان شوهر نداری و وجود یک زن بیوه در میان مردان باعث فسق و فساد میشود.»
ناجیه میگوید پس از جر و بحثهای زیاد «با قلب شکسته آنجا را ترک کردم و اکنون ماندهام که شکم فرزندانم را چگونه سیر کنم؟»
ناجیه همچنان میگوید «با شنیدن کلمه بیوه و فسق و فساد، احساس حقارت کردم اما از خشم زیاد دلم میخواست به آنان حمله کنم. به سر و صورتشان بزنم که من عامل فسق و فساد نیستم بلکه ذهنهای شما فاسد است. اما خودم را کنترل کردم. معلوم بود که صحبت کردن با یک مشت انساننمای بیسواد و آدمکش فایدهای ندارد.»
زنان افغانستان برای پیدا کردن کار با موانعی زیادی روبرو بودند اما اکنون هیچ فرصتی کاری برای زنان باقی نمیماند.
گروه طالبان دلیل سرزدن ناگهانی به شرکتهای خصوصی و اخراج زنان را یکی از راههای امر به معروف عنوان میکنند.
یکی ازاین ماموران به زینب گفته است: «اگر طی مکتوب رسمی دستور اخراج زنان را صادر کنیم شما از مکتوب رسمی عکس گرفته و به رسانهها میفرستید و ما را بد نام میکنید.»
رومل عادل، مسوول یک نهاد خصوصی و تجارت کوچک در کابل، ایجاد محدودیت بر زنان در سکتور خصوصی از سوی طالبان را میپذیرد و میگوید در مواردی طالبان آنان را تهدید کردهاند که در صورت دیدن زنان بیحجاب در نهادشان به آنان اجازه فعالیت نخواهند داد.
او به نیمرخ میگوید «از یک سو بخشهای خصوصی و نهادهای غیردولتی با خطر ورشکستگی روبرو هستند از سوی دیگر هر روز افراد طالبان به بهانههای مختلفی ایجاد مزاحمت میکنند؛ از مالیات گرفته تا حجاب کارمندان زن، آنها هیچ علاقهای به حمایت از دیگر نهادها ندارند. مالیات سنگین و حجاب زنان ما را از ورشکستگی نجات نمیدهد.»
ناجیه و زینب کارمندان دو شرکت خصوصی مختلف در کابل، درحالی توسط ماموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان از کارهایشان اخراج شدند که میز کاری آنها از کارمندان مرد جدا بوده و با فاصلههای زیادی از هم قرار داشتند و دیگر کارمندان زن نیز با آنها مشغول کار بودند اما طالبان با تاکید بر یک جمله کلیشهای و همیشگیشان که «جای زنان در خانه است» سقف مشترک با مردان و بیوهگی را بهانه گرفته و آنها را از کار اخراج کردند.