زندگی زنان در افغانستان بعد از قدرتگیری گروه طالبان دچار دگرگونی و عقب‌گرد عمیق شده است. منع فعالیت‌های ورزشی در کنار دیگر محدویت‌های ضد انسانی این گروه تروریستی بالای زنان یکی از موردهایی است که دست‌آوردهای چشم‌گیر زنان در این زمینه را به سوی تاریکی سوق می‌دهد.
در دو دهه گذشته زنان در بیشتر از 25 رشته ورزشی از مجموع 51 رشته ثبت شده در ریاست تربیت بدنی افغانستان فعالیت داشتند که در رشتههای مختلف مسابقات بین‌المللی توانسته بودند مدال کسب کنند. حدود پنج هزار ورزشکار زن تا سال 1400 خورشیدی و قبل از سقوط نظام جمهوری در ریاست تربیت بدنی افغانستان ثبت شده بودند. قابل یادآوری است که سایت رسمی ریاست تربیت بدنی که اکنون زیر اداره گروه طالبان است، اکثر جزئیات در مورد ورزش زنان را از این سایت برداشته است.
فوتبال، والیبال، بایسکل‌رانی، کاراته، تکواندو از جمله رشتههای ورزشی بودند که بیشتر از سایر رشته‌ها در میان دختران و زنان ورزشکار محبوبیت داشتند. پس از روی کار آمدن گروه طالبان، تعدادی از ورزشکاران زن توانستند افغانستان را ترک کنند و به کشورهای امن‌تری پناه ببرند، اما هنوز تعداد زیادی از این ورزشکاران در داخل افغانستان به گونه مخفی زندگی می‌کنند.
راحله(نام مستعار) دختری که بیشتر از شش سال در رشته تکواندو کار کرده است پس از ممنوعیت ورزش زنان دچار ناامیدی شده است.
او به نیمرخ گفت: «وقتی طالبان به قدرت رسید و کارم را از دست دادم، امیدم به ورزش بود که بتوانم از این طریق فشارهای روانی‌ام را کمتر کنم، اندکی نگذشت که دستور بسته شدن کلپ‌های زنانه از سوی طالبان صادر شد. از آن روز به بعد تمام امیدم را از دست داده‌ام.»
راحله در زمان نظام جمهوری بخاطر فسادی که در کمیته‌های تربیت بدنی جریان داشته، نتوانسته بود عضویت تیم ملی تکواندو را بگیرد.
«در مسابقات انتخابی تیم ملی تکواندو خیلی خوب درخشیدم، ولی نتوانستم شامل تیم شوم و به جایم دخترانی را گرفتند که واسطه داشتند.»
اما او دست از تلاش بر نداشت و یک کلپ تمرینی را برای دختران ایجاد کرد. «در اوایل فقط خواهرانم را تمرین می‌دادم، همسایه‌ها خبر شدند و بعد از سه ماه تعداد دختران بیشتر از 40 نفر شده بود.»
راحله تا یک روز پیش از سقوط کابل با شور و هیجان به شاگردانش تمرین هنر رزمی تکواندو را آموزش می‌داد.
«وقتی در هرات جنگ بود خیلی نگران بودم و ذهنم درگیر این بود که اگر طالبان بیایند چه بلایی بر سر ما خواهد آمد، ولی با آن هم با انرژی می‌آمدم و تمام ترس‌هایم را با دویدن و تمرین فراموش می‌کردم.»
همچنان بخوانید
بیشتر از 18 ماه می‌شود که راحله نتوانسته است حتا کفش و لباس تمرینش را بپوشد. این مدت تمام روزهایش را با ترس گذرانده مبادا شناسایی شود.
«بعد از اینکه طالبان وارد کابل شدند، لباس و تمام وسایل ورزشی‌ام را پنهان کردم. وقتی تلاشی خانه به خانه شروع شد تمام عکس‌هایم را سوزاندم که به دست طالبان نیافتد.»
لطیفه حیدری، عضو پیشین تیم ملی کاراته و یکی از مدال‌آوران بین‌المللی این رشته برای افغانستان از جمله صدها ورزشکار زن است که با آمدن گروه طالبان توانست بعد از سپری کردن مشکلات زیاد افغانستان را ترک کند.
«روزی که کابل سقوط کرد در دانشگاه بودم، وقتی خبر شدم که طالبان وارد کابل شده، اولین چیزی که به یادم رسید پنهان کردن وسایل ورزشی‌ام بود تا طالبان پیدا نکنند.»
لطیفه در دایکندی، یکی از محروم‌ترین ولایت‌های افغانستان متولد شده است. او زمانی که دوره متوسطه مکتب را تمام می‌کند بخاطر نبود زمینه آموزش بهتر برای دختران همراه با خانواده‌اش به کابل می‌آیند و بخاطر علاقه‌اش به هنرهای رزمی -با وجود تمام مخالفت‌های خانواده‌اش- موفق می‌شود در یکی از کلپ‌های زنانه ثبت نام کند.
او از زمانی حرف می‌زند که ورزش کردن دختران در میان مردم تابو بود و اکثر خانواده‌ها ورزش کردن دختران شان را شرم می‌دانستند. «از کودکی به ورزش و هنرهای رزمی علاقه داشتم، زمانی که به کابل آمدم کوشش کردم جایی را برای تمرین پیدا کنم که استاد خانم داشته باشد تا خانواده‌ام کمتر مخالفت کند.»
لطیفه با دوازده سال فعالیت در این رشته توانسته است در سال‌های 2016 و 2017 میلادی در مسابقات بین‌المللی کاراته که در کشور ایران برگزار شده بود مقام دوم و سوم را کسب کند. او همچنان در سال 2018 در مسابقات آسیایی که در کشور اندونیزی برگزار شده بود از افغانستان نمایندگی کرد.
آخرین باری که لطیفه حیدری از افغانستان نمایندگی کرد، سال 2019 در مسابقات جهانی امارات متحده عربی بود که توانست در این مسابقات از میان نماینده‌های 32 کشور جهان مدال برنز را به افغانستان بیاورد.
سونیا (نام مستعار) 17 ساله، عضو فدراسیون فوتبال افغانستان بوده است. او به نیمرخ گفت: «از بسته شدن مکتب‌ها کمی بعدتر برادرم گفت طالبان ورزش کردن دختران را هم منع کرده، هرچه امید داشتم با همان چند کلمه برادرم از بین رفت.»
سونیا از ۱۲ سالگی به فوتبال روی آورده بود و با استعدادی که در فوتبال بازی کردن داشته یک سال بعد از شروع توانسته بود عضویت فدراسیون فوتبال افغانستان را بگیرد.
«اصلا فکر نمی‌کردم که طالبان بتواند کابل را بگیرد. هفته سه روز زیر نظر استاد تمرین می‌کردیم. در روزهای تمرین به امید بازی کردن برای تیم ملی تمام تلاشم را برای بهتر شدن انجام می‌دادم.»
سونیا از اولین روزهایی که برای تمرین می‌رفته می‌گوید: «یک روز استاد ما داشت در مورد میدان فوتبال و قوانین بازی صحبت می‌کرد، وقتی می‌خواست در مورد دایره وسط میدان حرف بزند، گفت: در سال 1378 گروه طالبان زنی را در استادیوم غازی درست داخل همین دایره و بالای خط سفید وسط میدان با مرمی به سرش زدند.»
«اول نمی‌دانستم آن زن کی بوده، وقتی در موردش خواندم و عکسش را دیدم همیشه به او فکر می‌کردم. در زمان تمرین وقتی توپ به قسمت دایره سفید میدان فوتبال می‌رسید حس می‌کردم زرمینه هنوز همان‌‌جا نشسته است.»
او می‌گوید وقتی طالبان کابل را گرفت، برای چندمین بار به یاد زرمینه افتاده و دعا می‌کرده که نکند استادیومهای فوتبال دوباره به میدان تحقیر و کشتن زنان بدل شود.
«حالا هر روز می‌بینم که طالبان بدتر از چیزی استند که من تصور می‌کردم. هر روز زن و مرد را در استدیوم‌ها شلاق می‌زنند، گروه طالبان بدون اینکه جرم کسی ثابت شده باشد محاکمه صحرایی می‌کنند.»
شریف (نام مستعار) استاد یکی از رشتههای ورزشی در کابل است. او به نیمرخ گفت تا قبل از آمدن گروه طالبان بهترین و با استعدادترین شاگردانش را دختران تشکیل می‌داد، ولی حالا هر چند روز یک‌‌بار ماموران امر به معروف و نهی از منکر گروه طالبان به کلپ سر می‌زنند و هشدار می‌دهند اگر دختران را تمرین بدهید مجازات سنگین در انتظار شماست.
جنگجویان طالبان با تهدید و ارعاب از پسران ورزشکار در کلپ‌ها خواسته‌اند، در مورد ورزش دختران برای این گروه جاسوسی کنند و در صورتی که استادان شان دختران را تمرین بدهند حتما به افراد این گروه خبر دهند وگرنه مجازات خواهند شد.
یکی از این ورزشکاران به نیمرخ گفت: «افراد طالبان چند بار به کلپ ما آمدند و هشدار دادند که باید با حکومت اسلامی همکاری کنیم و از ما خواستند اگر دختران در کلپ‌های تان تمرین کرد به آنها خبر دهیم. ما را تهدید کردند که اگر این کار را نکنیم و آنها خبر شوند دختران ورزش می‌کنند همه‌ی ورزشکاران این کلپ را شلاق خواهند زد.»
