سومین سال حکومت امان الله خان در افغانستان بود و تجدد گرایی، آزادی خواهی و حمایت از آموزش و آزادی زنان از سیاست های اصلی شاه جوان بود.
امان الله خان که پس از گرفتن استقلال افغانستان از بریتانیا، با شتاب در تلاش مدرن کردن جامعه سنتی و چند لایه افغانستان بود، آزادی مطبوعات و آزادی زنان را به رسمیت شناخت و در سخنرانی های خود زنان را به در دست گرفتن آزادی و استقلال شان تشویق می کرد.
در بحبوحه تجددگرایی و آزادی مطبوعات بود که پیشنهاد ایجاد یک نشریه مستقل برای زنان با شاه مطرح شد و او نیز این پیشنهاد را پذیرفت و اولین نشریه ویژه زنان در افغانستان بنام «ارشادالنسوان» (راهنمای زنان) متولد شد.
اولین شماره نشریه ارشادالنسوان در اول حمل سال 1300 خورشیدی مطابق 21 مارچ 1921 میلادی در کابل منتشر شد؛ بیش از یک قرن و یک سال قبل.
ارشادالنسوان زیر نظر ملکه ثریا، همسر شاه امان الله خان به نشر می رسید و مدیر مسئول آن اسما رسمیه، همسر محمود طرزی و سردبیر آن روح افزا دختر محمد زمان خان خازن الکتب و خواهر حبیب الله خان طرزی بود.
نشرات ارشادالنسوان عمدتا هفته وار بود و مطالبی در مورد آزادی و استقلال زنان، زندگی نامه زنان نامدار جهان و آموزش زنان منتشر می کرد و دارای ستون های اخبار داخلی، خارجی، ادبی، مطالب ویژه بانوان از قبیل امور خانه داری، آشپزی، خیاطی و تربیت کودکان بود.
این نشریه در قطع های متغییر و در چاپخانه سنگی «دارالتحریر شاهی» در منطقه ده افغانان کابل به نشر می رسید و در اوایل در چهار صفحه و بعدها در هشت صفحه منتشر می شد.
در مورد مدت فعالیت این نشریه روایت های مختلف وجود دارد؛ شماری از منابع نوشته اند که این نشریه مدت شش ماه فعالیت کرد و سپس متوقف شد، اما شماری دیگر زمان تعطیلی آن را سال 1307 خورشیدی نوشته اند.
اکنون شماره های 15 و 16 این نشریه در وب سایت مرکز منبع معلومات افغانستان در دانشگاه کابل (ACKU) موجود است که اولی در روز پنجشنبه دوم ماه سرطان و دومی در روز پنجشنبه 23 ماه سنبله 1300 خورشیدی منتشر شده و هر دو داری هشت صفحه است. نسخه های اصلی این نشریه در آرشیف ملی افغانستان نگهداری می شود.
هرچند در بالای صفحه شماره های 15 و 16 این نشریه توضیح داده شده است که در هفته یکبار «طبع و نشر» می شود، اما از تاریخ نشر این دو شماره می فهمیم که نشرات ارشادالنسوان همواره منظم نبوده است.
همچنان بخوانید
در شماره شانزدهم مطلبی این نشریه، مطلبی با عنوان «اعتذار» به نشر رسیده و دلیل تأخیر در نشر آن را «تکمیل نواقصات اداره جریده» دانسته و افزوده که «در آینده مسلسل به موعد خود نشر شده به همه قارئین و قارئات کرام می رسد.»
در مورد روند توزیع این نشریه معلومات دقیق در دسترس نیست، اما در بالای صفحه آن توضیح داده شده که «توزیع و تقسیم جریده در خود اداره می شود» و قیمت سالیانه آن در «دارالسلطنه کابل و اطراف داخلیه مملکت» پنج روپیه کابلی و در خارج مملکت هفت رویپه کابلی است. قیمت یک نسخه این نشریه به دارالسلطنه، هفت پیسه گفته شده است.
دور دوم فعالیت این نشریه در سال 1372 خورشیدی و زیر نظر ریاست امور زنان حکومت مجاهدین آغاز شد و در این دوره، لیلا صراحت روشنی، از شاعران نامدار افغانستان مدیر مسئول آن بود.
در سال 1375 و با سقوط کابل به دست گروه طالبان، این نشریه بار دیگر از چاپ بازماند، اما با سقوط حکومت طالبان، سومین دور فعالیت این نشریه در سال 1381 خورشیدی از سوی وزارت امور زنان آغاز شد. در این دوره از این نشریه به عنوان «ارگان نشراتی وزارت امور زنان» نام برده شده است.
اکنون شماری از نسخه های دور سوم فعالیت این نشریه نیز در وبسایت مرکز منبع معلومات افغانستان در دانشگاه کابل موجود است.
