آرزو نایبی خبرنگار و فعال جامعه‌ی مدنی در آلمان است. او در کابل حقوق خواند و هفت سال قبل در سن 22 سالگی به آلمان مهاجرت کرد. آرزو که از کودکی رویای خبرنگاری را در سر داشت از صنف دهم مکتب با کار در برنامه کودک در رادیو و تلوزیون ملی افغانستان نخستین گام‌هایش را برای رسیدن به این رویا برداشت. سپس کار خود را با رسانه‌های دیگر ادامه داد تا اینکه مجبور به ترک افغانستان شد. او در آلمان تصمیم گرفت خبرنگاری را ادامه دهد دوره کارآموزی را در «تاگس‌شو» و شبکه «وی‌دی‌ار فوریو» در آلمان سپری کرد.
او اکنون به عنوان ویرایشگر و نویسنده با شبکه تلویزیونی (وی‌دی‌ار فوریو)، همچنین در بخش تحقیقی و مانیتور مجله نیز کار می‌کند. آرزو امسال برندهی جایزه «رویای آلمان/جرمن دِریم 2022» شد. در اینجا متن گفت‌وگوی نیمرخ با آرزو را بخوانید.
نیمرخ: مهاجرت خانواده در ایام جوانی برای شما چه فرصت‌ها و چالش‌هایی را به وجود آورد؟
آرزو نایبی: با اینکه کشور آلمان پر از فرصت‌های تازه است. با این هم هر مهاجرتی با خود چالش‌هایی را نیز دارد.
من در سن 22 سالگی وارد آلمان شدم به این معنا که من تا این سن رویا و برنامه‌های دیگری را در زندگی داشتم و آینده‌ی خود را طوری دیگری تصور می‌کردم. مهاجرت یکباره تصمیم‌ها و برنامه‌هایم را برهم زد. همه چیز یکباره تغییر کرد و این خود آغاز یک چالش بود. قبل از مهاجرت همه‌ی مسئولیت‌ها بر دوش پدر و مادرم بود و من از سختی‌ها و مسئولیت زندگی چیزی نمی‌دانستم. اما این مهاجرت دگرگونی نقش‌ها را نیز در خانواده با خود داشت.
از آنجا که جوانان در یک کشور دیگر زودتر زبان را یاد می‌گیرند و با تکنولوژی آشنایی دارند مسئولیت آنها نیز بیشتر می‌شود، تکیه پدر و مادر بر آنها استوار می‌باشد. برای من نیز همین اتفاق افتاد. یکباره دیدم بعد از مهاجرت مسئولیت خانواده با من است. کارهای خواهر و برادر کوچکتر را من به عهده گرفتم. چون توانایی برقراری ارتباط با جامعه را داشتم. در واقع این سخت‌ترین قسمت ماجرا بود که دیدم این‌قدر نقشمن و مادر و پدرم از لحاظ مسئولیت تغییر کرده است.
نیمرخ: چالش‌هایی که به عنوان یک خبرنگار خارجی در آلمان با آن مواجه شده‌اید بیشتر چه مواردی هستند؟
آرزو نایبی: در کار و در حرفه‌ی خبرنگاری در هر جایی همیشه چالش‌هایی وجود دارد. اما وقتی کار بیشتر مشکل می‌شود که تسلط زبانی در این کار کمتر باشد. از آنجا که زبان آلمانی زبان بسیار دشواری است، برای من که در جوانی مهاجرت کرده بودم پیش بردن این حرفه چندین برابر سخت‌تر بوده نسبت به کسانی‌که آلمانی هستند یا همین‌جا بزرگ شدند. مسأله دیگر نگاه بالا به پایینی است که در آلمان وجود دارد نسبت به دانش و تخصص افرادی که از کشورهای توسعه نیافته مثل افغانستان می‌آیند. برای همین باید ابتدا خود را ثابت می‌ساختم که من توانایی و دانش لازم را دارم. این روند ثابت کردن به حوصله و زمان نیاز داشت تا اعتماد اطرافیان را نسبت به کار خود به دست بیاورم. اما حالا که نگاه می‌کنم ارزش آن را دارد. البته کسانی هم بودند که مرا همیشه با تشویق‌های‌شان حمایت کردند. با این هم من به خودم قول داده بودم موفق شوم و خودم را ثابت کنم که خوشبختانه این اتفاق افتاد و من از کار و موقف کاری که از آن برخوردارم بسیار راضی هستم.
نیمرخ: شما یکی از چهره‌های جشنواره‌ی جرمن دِریم یا رویای آلمانی در سال 2022 شدید. و در این جشنواره به خاطر فعالیت‌های‌تان جایزه دریافت کردید. در این مورد توضیح دهید؟
آرزو نایبی: جرمن دریم امسال برای پاسداشت از فعالیت‌ها و کارهای ارزنده‌ای که در بخش جامعه‌ی مدنی انجام شده در پنج بخش جوایزی را اهدا کردند. جرمن دریم با هدف الگوسازی کارهای افرادی را که در جامعه‌ی آلمان اثرگذار بوده مورد ارزیابی قرار داده و کسانی را که بیشتر از همه بازخورد مثبت در جامعه داشتند انتخاب کردند. یکی از آنها من بودم. من امسال توانستم به عنوان زنی از افغانستان برندهی این جایزه شوم و نشان دهم زنان افغانستان نیز توانا هستند. اگر شرایط و زمینه برای تبارز استعدادهای آنها مهیا باشد.
نیمرخ: به عنوان یک دختر افغانستانی از رسیدن به این موقعیت در جامعه اروپا چه احساسی دارید؟
آرزو نایبی: زمانی که به من اطلاع دادند یکی از برنده‌های سال 2022 هستم شگفت زده شدم. چون جرمن دریم در آلمان یکی از برنامه‌های مهم و معتبر است و در این برنامه هم سیاستمداران، نمایندگان نهادهای مهم آلمان و… دعوت بودند. از فرصت استفاده کرده و چند دقیقه‌ای در مورد زنان افغانستان، نسل‌کشی و وضعیت بد مردم صحبت کردم. اینکه من در هر جایی و از پشت هر تریبونی در مورد زنان افغانستان و مردم افغانستان حرف بزنم یک تعهد شخصی است و تصمیم گرفتم وجه نقدی که به من اهدا شده را صرف ساختن یک مستند در مورد زنان افغانستان نمایم.
نیمرخ: شما به عنوان یک زن افغانستانی چگونه می‌توانید از زنان داخل افغانستان حمایت کنید؟
آرزو نایبی: من فکر می‌کنم امروز رسالت هر انسان افغانستانی است که صدای زنان افغانستان باشد. من هم به اندازه‌ی توان خود سعی می‌کنم در جامعه‌ای که زندگی می‌کنم در مورد وضعیت زنان افغانستان و مردم افغانستان آگاهی‌دهنده باشم. با وجودی که رسانه‌های خبری بسیار زیاد است اما هنوز هم آگاهی مردم آلمان از وضعیتی که زنان افغانستان به سر می‌برند بسیار پایین است. برای همین من چه از طریق فرصت‌های کاری چه از طریق شبکه‌های اجتماعی شخصی سعی می‌کنم آنچه را که در افغانستان بر سر زنان افغانستان می‌آید با مردم آلمان شریک بسازم و از این طریق موثر واقع شوم.
نیمرخ: اگر خاطره‌ای از دور اول طالبان دارید برای مخاطبان نیمرخ به اشتراک بمانید؟
آرزو نایبی: آنچه از آن دوران یادم می‌آید بیشتر به یک کابوس شباهت دارد تا یک خاطره، من بسیار خرد بودم اما می‌فهمیدم که شرایط بسیار سخت است. ما از کابل به مزار رفته بودیم. چند وقتی از سکونت ما در مزار می‌گذشت که طالبان وارد مزار شدند. آنها برای ده روز شهر را بسته بودند. رفت‌وآمد مجاز نبود. ما هر روز خبر کشته شدن همسایه یا دوست و فامیل را می‌شنیدیم. جنگجویان طالبان خانه به خانه می‌گشتند و مردان خانواده‌ها را یا می‌کشتند یا باخود می‌بردند. یادم می‌آید که پدرم را در چاه حویلی پنهان کرده بودیم تا او را همراه خود نبرند. روزی که مجبور به ترک خانه شدیم دیدم سراسر شهر را جنازه گرفته است. ترس و دلهره و دیدن اجسادی که در سرک‌ها افتاده بودند تصاویری است که هیچ گاهی فراموشم نمی‌شود. برای همین نام طالبان تنها برای من تداعی کننده‌ی مرگ و خشونت است.
نیمرخ: آیا خاطره‌های آن دوران در زندگی شما تاثیری دارد؟
آرزو نایبی: من هنوز کابوس آن زمان را می‌بینم. بخواهم یا نه، تاثیر منفی آن بر روان من عمیق باقی مانده است.
نیمرخ: از عدم آگاهی عام مردم اروپا در مورد وضعیت زنان افغانستان گفتید، سازمان‌های فمینیستی چطور، فکر می‌کنید فمینیست‌های جهان صدای زنان افغانستان را شنیده‌اند؟
آرزو نایبی: من فکر می‌کنم همه‌ی مردم جهان حتا فمینیست‌های جهان چشمان‌شان را بر روی وضعیت زنان افغانستان بسته‌اند و آنها نمی‌خواهند در مورد زنان افغانستان بشنوند و نه ببینند. این چیزی است که مرا بسیار آزار می‌دهد. متأسفانه یکی از واقعیت‌های زنان افغانستان همین است که بسیار تنها هستند. نهادهای فمینیستی جهان واکنشی نداشته و نتوانسته‌اند کاری انجام دهند. آنها حتا در زمان مذاکرات صلح در قطر نیز خاموشی اختیار کردند و تنها نظاره‌گر بودند.
نیمرخ: خبر بسته شدن دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها و اداره‌های کاری به روی زنان چه بازتابی در رسانه‌های آلمان داشت؟
آرزو نایبی: این خبر در تمام رسانه‌های آلمان بازتاب خبری گسترده داشت. اما از پشتیبانی رسانه‌ای برخوردار نبود. در تلویزیون‌ها و رسانه‌های معتبر که به طور معمول در مورد موضوعات مهم جهان تولید محتوا می‌کنند، به این موضوع به صورت عمیق توجه نشان ندادند. هیچ میز گردی با این موضوع دایر نشد و رسانه‌ها سراغ هیچ سیاستمداری نرفتند تا نظرشان را بگیرند.
نیمرخ: شما موفقیت‌های خود را بیشتر مدیون چه کسانی می‌دانید؟
آرزو نایبی: من مدیون خانواده به ویژه مادر و پدرم هستم و البته که مادرم در زندگی ما نقش بسیار مهمی داشت. او در کنار نقش مادری وظیفه بیرون از خانه اجرا می‌کرد، کتاب می‌خواند و از ما حمایت می‌کرد. همین سبب شد تا من بتوانم رویاهایم را دنبال کنم. در واقع حضور مادرم در شکل‌گیری اعتماد به نفس ما نقش موثری داشت. در کنار خانواده من خود را مدیون همه‌ی کسانی می‌دانم که مرا حمایت و تشویق کردند.
نیمرخ: پیام شما برای زنان افغانستان چیست؟
آرزو نایبی: شاید بسیار سخت باشد کسی مانند من که در آلمان زندگی می‌کند بخواهد پیامی به زنان افغانستان داشته باشد؛ زنانی که در این شرایط سخت به سر می‌برند. اما من خودم را از آنها جدا نمی‌بینم و با تمام این فاصله‌ها می‌خواهم به زنان افغانستان و مردم افغانستان بگویم امیدتان را از دست ندهید. امید داشتن تنها راهی است که می‌توان به دشمن غلبه کرد و نماند که آنها شما را از حقوق اولیه خود محروم کنند.امیدوار بودن و ایستادگی کردن سرانجامش پیروزی است.
دیدگاه‌ها 1
من به آرزو نایبی می‌گویم او واقعن الگوی درخشانی برای زنان و دختران جوان در شرایط غربت و مهاجرت است
بررررراااووو آرزو جان
پیروز و موفق باشی عزیزام