زنان افغانستان در یک‌و‌نیم سال گذشته، بالاترین میزان ممکن خشونت را تجربه کرده‌اند؛ از شلاق‌خوردن در ورزشگاه‌ها و خیابان‌ها تا گرفتاری، شکنجه و حذف از جامعه.
پیش از تسلط گروه تروریستی طالبان، زنان در جامعه افغانستان از نقش بارزی برخوردار بودند و بسیاری از زنان در سمت‌های بلند دولتی، نهادهای اجتماعی و اقتصادی کار می‌کردند.
اما اکنون گروه طالبان زنان را از آموزش، کار، سفر، تفریح و حتی رفتن به حمام‌های عمومی منع کرده‌اند و آنها را از تمام حقوق انسانی و بشری‌شان محروم کرده‌اند.
اکنون زنانی که تا یک‌و‌نیم سال پیش در جامعه فعال بودند و مسئولیت‌های مهم اجتماعی را به عهده داشتند، به اجبار خانه‌نشین شده‌اند.
حذف زنان از جامعه و محصور کردن کردن آنها در کنج خانه‌ها، چه تأثیراتی می‌تواند بر سلامت روان زنان بگذارد؟ خشونتی که از سوی جنگجویان گروه طالبان علیه زنان اعمال می‌شود، چه اندازه به سلامت روان زنان آسیب می‌زند؟
در این گزارش تأثیرات خشونت و محدودیت بر سلامت روان زنان، راهکارهایی برای مقابله با بیماری‌های روانی در خانه و یا خودمراقبتی و راه‌های درمان بیماری‌های روانی، بررسی شده است.
ابتلا به افسردگی و از بین رفتن اعتماد به نفس
زهرا رضایی، روان‌شناس و روان‌درمانگر می‌گوید که خشونت و محدودیت‌های که از سوی گروه طالبان علیه زنان وضع شده است، می‌تواند بر سلامت روان زنان تأثیرات کوتاه مدت و بلند مدت داشته باشد.
او می‌گوید که در کوتاه مدت این خشونت‌ها و محدودیت‌ها باعث می‌شود که زنان به بیماری افسردگی دچار شوند؛ زیرا زنانی که در جامعه فعال بودند و فعالیت‌های علمی و اجتماعی داشتند، از حضور در جامعه محروم شده‌اند و نمی‌توانند اهداف خود را پیش ببرند.
خانم رضایی می‌گوید اما در طولانی مدت، خشونت و محدودیت‌ها علیه زنان باعث می‌شود که آنها اعتماد به نفس و عزت نفس خود را از دست بدهند.
او می‌گوید وقتی فردی اعتماد به نفس و عزت نفس خود را از دست بدهد، احساس «ارزشمند بودن» را از دست می‌دهد و تصور اینکه می‌تواند در جامعه نقش داشته باشد، می‌تواند تأثیرگذار باشد، می‌تواند چیزی را در سرنوشت خود، اطرافیان و یا جامعه تغییر بدهد، از بین می‌رود.
نظام الدین نظامی، روان‌شناس، نیز می‌گوید محدودیت‌ها باعث شده است که زنان از لحاظ سلامت روانی با «مخاطره» جدی مواجه شوند.
به باور این روان‌شناس، محدودیت‌های وضع شده علیه زنان از سوی گروه طالبان، می‌تواند زمینه و بستر بسیاری از اختلالات روانی را فراهم کند، از جمله افسردگی و اضطراب.
آقای نظامی که اکنون نیز به عنوان روان‌شناس در افغانستان فعالیت می‌کند، می‌گوید که بعد از تسلط گروه طالبان، میزان اضطراب، افسردگی، ناامیدی و دیگر تنش‌ها و اختلالات روانی، به ویژه در بین زنان و دختران، رو به افزایش بوده است.
علاوه بر وضع محدودیت‌ها علیه زنان، در یک‌و‌نیم سال گذشته شماری از زنان از سوی گروه تروریستی طالبان گرفتار، شکنجه و زندانی شده‌اند. شماری از زنان در خیابان‌ها و یا محاکم صحرایی طالبان شلاق خورده‌اند. این‌گونه خشونت‌ها چه تأثیراتی بر روان زنان می‌گذارد؟
زهرا رضایی می‌گوید، اولین تأثیری که این‌گونه خشونت‌ها بر روان فرد می‌گذارد این است که از لحاظ شخصیتی فرد را خرد می‌کند و از بین می‌برد.
او می‌گوید همچنین این نوع خشونت‌ها می‌تواند فرد را دچار بحران روحی و یا ترومای روحی کند که متاسفانه این آسیب‌های روانی، بسیاری اوقات قابل درمان نیست و سال‌های زیادی طول می‌کشد که اثرات آن کمرنگ‌تر شود.
زنان چگونه می‌توانند از سلامت روان خود مراقبت کنند؟
خشونت و محدودیت‌های که از سوی گروه طالبان علیه زنان اعمال می‌شود، آنها را در معرض ابتلا به انواع مختلف اختلالات و بیماری‌های روانی قرار داده است.
اما زنان چگونه می‌توانند از سلامت روان خود مراقبت کنند؟ چه راهکارهای وجود دارد که آنها در خانه و بدون مراجعه به روان پزشک یا روان درمانگر، بتوانند سلامت روان خود را حفظ ویا بهبود ببخشند؟
زهرا رضایی می‌گوید که در چنین شرایطی دورهم بودن افراد بسیار مهم است و می‌تواند التیام‌بخش زخم‌های روانی باشد. او توصیه می‌کند که افراد هم‌فکر و هم‌نظر، باهم صحبت بکنند، باهم برنامه بریزند و از هم حمایت کنند.
به باور خانم رضایی، حمایت هم‌نوعان و همفکران، می‌تواند حتی جلو بروز بسیاری بیماری‌های روانی را بگیرد.
او همچنین به نقش خانواده در سلامت روان زنان اشاره می‌کند و می‌گوید که بسیار مهم است زنانی که در جامعه فعال بوده‌اند و اکنون به اجبار از فعالیت بازمانده‌اند، از طرف اعضای خانواده خود حمایت شود.
به گفته خانم رضایی، خانواده به عنوان اولین نهادی که فرد متعلق به آن است، می‌تواند نقش بسیار برجسته و تأثیرگذار در سلامت روان او داشته باشد.
خانم رضایی همچنین توصیه می‌کنند که زنان در چنین وضعیتی تلاش کنند که درد و فشار روانی به وجود آمده را به تنهایی بر دوش نکشند، با همکاران، دوستان و همفکران خود در ارتباط باشد و سعی بکند این فشار روانی را تقسیم کند.
نظام الدین نظامی نیز توصیه می‌کند که زنان برای مراقبت از سلامت روان خود، روزنه‌های خوش‌بینی را در ذهن خود حفظ کنند، علایق شخصی و برنامه‌های انفرادی خود را دنبال کنند، کتاب بخوانند، از پلتفرم‌های آموزشی آنلاین برای افزایش آگاهی و دانش خود استفاده کنند.
آیا هنوز زمینه درمان بیماری‌های روانی در افغانستان وجود دارد؟
پیش از سقوط نظام جمهوریت در افغانستان، بخش روان درمانی در اکثر شفاخانه‌های دولتی فعال بود و شماری از نهادهای خصوصی نیز در این زمینه فعالیت می‌کردند.
اما در حال حاضر که بسیاری از این مراکز مسدود شده‌اند، زنان چگونه می‌توانند برای درمان بیماری‌های روانی خود اقدام کنند؟
زهرا رضایی می‌گوید که در افغانستان، به ویژه در کابل، هنوز هم مؤسسه‌ها و نهادهای هستند که خدمات مشاوره روانی ارائه می‌کنند و مشاورانی نیز هستند که به صورت خصوصی فعالیت دارند.
او می‌گوید، زنانی که از لحاظ روانی آسیب دیده‌اند، می‌توانند به این مراکز مراجعه کنند و مشاوره بگیرند.
خانم رضایی می‌گوید علاوه بر این، بسیاری از مشاوران اکنون به صورت آنلاین در دسترس هستند و زنانی که به انترنت دسترسی دارند، می‌توانند به راحتی از آنها، کمک بگیرند.
نظام الدین نظامی نیز تأیید می‌کند که هنوز مراکز روان درمانی در افغانستان فعال است و شماری از مشاوران خصوصی نیز فعالیت دارند.
او به زنان آسیب دیده توصیه می‌کند به این مراکز مراجعه کنند و از خدماتی که آنها ارائه می‌کنند استفاده کنند تا مشکلات روانی، زندگی را بیشتر به کام آنها تلخ نکند.
