جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند در ۱۹ جنوری ۲۰۲۳ اعلام کرد که به زودی از سمتش استعفا خواهد داد. آردرن گفت: «می‌دانم که کار در این سمت چه چیزهایی را می‌طلبد و می‌دانم که دیگر آنقدر در توان ندارم که بتوانم عدالت را برقرار کنم.»
آردرن ۳۷ ساله بود که در ۲۰۱۷ به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد و جوان‌ترین زنی در جهان است که در این سمت خدمت کرده است. آردرن در دوران تصدی‌اش، واکنش سخت‌گیرانه‌ی کشورش به کووید-۱۹ را رهبری کرد و همچنین با بحران‌های دیگر، مانند تیراندازی در مسجد کرایست‌چرچ در ۲۰۱۹، مقابله کرد.
نخست‌وزیر همچنین مورد توجه ناخواسته‌ای قرار گرفت که بسیاری از ناظران و خود آردرن، آن را سکسیستی نامیدند. این موضوع شامل پرسش‌ها و ابرازنظرهایی درباره‌ی برنامه‌های آردرن برای بچه‌دارشدن و همچنین در مورد بارداری بعدی‌اش در قدرت بود. خود آردرن در سخنرانی استعفایش خاطرنشان کرد که مایل است پس از ترک قدرت در فبروری، زمان بیشتری را با خانواده‌اش بگذراند.
آردرن همچنین خطاب به دختر خردسالش گفت: «و به نو، مادر مشتاقانه منتظر است که وقتی امسال مکتب را شروع کنی، آنجا باشد.»
کانورسیشن یو.اس با فریده جلال‌زی، محقق علوم سیاسی ویرجینیا تک و کارشناس زنان در سیاست گفت‌وگو کرده است تا درباره‌ی چالش‌های منحصربه‌فرد فراراه آردرن و سایر زنان در سمت‌های بالا چشم‌اندازی ارائه کند.
۱) از کناره‌گیری آردرن چه چیزی را می‌توان درباره‌ی تجربیات زنان در سمت‌های مهم سیاسی فهمید؟
از زنانی‌که در سمت‌های رهبری هستند، پرسش‌های خاصی پرسیده می‌شود که از مردان نمی‌شود. واضح است که نیوزیلند کشوری است که در آن زنان زیادی در سمت‌های سیاسی کار کرده‌اند -آردرن سومین نخست وزیر زن آن کشور بود. با این‌حال، آردرن، برای مثال، با پرسش‌هایی درباره‌ی ظاهر و زندگی شخصی‌اش، مثل برنامه‌هایش برای ازدواج با شریک زندگی‌اش، مواجه بود.
زندگی شخصی مردان به طور معمول کمتر مورد پوشش رسانه‌ای قرار می‌گیرد. همچنین مردم بیشتر فکر می‌کنند که در کشورهایی مثل نیوزیلند زنان از نظر سیاسی، سقف شیشه‌ای را شکسته‌اند. اما اگر این‌گونه پرسش‌گری‌ها و گمان‌پردازی‌های سکسیستی چیزی است که در بالاترین سطوح در برابری‌خواه‌ترین جوامع مثل نیوزیلند اتفاق می‌افتد. پس مسلم است که باید در تمام جاهای دیگر، که زنان به‌طور مثال با خشونت سیاسی مواجه‌اند، اتفاق بیفتد.
۲) وجود یک زن به‌عنوان رهبر سیاسی چگونه ممکن است بر جوامع و طرز تفکرشان درباره‌ی جنسیت تأثیر بگذارد؟
وقتی زنان در سراسر جهان، سمت‌هایی واقعاً مشاهده‌پذیر را بر عهده دارند، سیگنالی به مردم می‌فرستد که سیاست از آنچه آن‌ها فکر می‌کنند، بازتر است و زنان برای سمت‌هایی که به عهده دارند، شایستگی را به ارمغان می‌آورند. برخی از تحقیقات من نشان می‌دهد که حضور زنان در این نقش‌های سیاسی، زنان دیگر را ترغیب کرده است تا در نظام سیاسی مشارکت بیشتری داشته باشند و باور کنند که عرصه‌ی سیاست برای همه، از آنچه فکر می‌کنند، بازتر است. این حضور همچنین باعث شده تا مردان نیز به فهم مشابهی نایل شوند.
همچنین، قدرتی وجود دارد که با دیدنِ صعودِ اولین زن به یک سمت رهبری بسیار مشاهده‌پذیر از راه می‌رسد. گرچه هیلاری کلینتون در ۲۰۱۶ پیروز قاطع انتخابات ریاست‌جمهوری نشد، به‌نظر می‌رسید که به‌طور قطع بر دیدگاه مردم درباره‌ی آنچه امکان‌پذیر بود، تأثیر گذاشت. من فکر نمی‌کنم که این‌که در انتخابات بعدی، تعداد بیشتری از زنان -و زنانی با پیشینه‌های مختلف- شانس‌شان را، حتی در سطوح محلی و ایالتی، آزمایش کردند، امر تصادفی بوده باشد.
۳) خطراتی که احتمالاً زنان در این نقش‌های عالی‌رتبه با آن‌ها مواجه‌اند چیست؟
من به‌طور مثال درباره‌ی استیضاح دیلما روسف، رییس جمهور پیشین برزیل در ۲۰۱۶ نوشته‌ام. روسف با حملات آشکارا سکسیستی روبه‌رو شد و اساساً قربانی پرونده‌ای شد که برایش درست کرده بودند. سرانجام فهمیده شد که روسف کاری انجام نداده بود که قاعدتاً به اتهامات فسادی منجر شود که با آن روبه‌رو بود. آنچه پدرو دوس سانتوس و من، در کتابی که با هم در ۲۰۲۱ نوشتیم، این بود که پس از برکناری روسف، باور مردم مبنی بر این‌که زنان می‌توانند رهبران شایسته‌ای باشند، در کوتاه‌مدت، برای حدود یک سال، کاهش یافت.
۴) رهبر زن با کودکان خردسال چه سابقه‌ای داشته است؟
زایمان زنان در قدرت، امر غیرمعمول است. رییس دولت یا حکومت دیگری که در دوران تصدی‌اش باردار بود، بی‌نظیر بوتو، نخست‌وزیر پاکستان در ۱۹۹۰ بود. مخالفان بوتو تلاش کردند انتخابات را برای زمانی برنامه‌ریزی کنند که او زایمان کرده باشد. اما بوتو هوشمندانه درباره‌ی تاریخ زایمانش دروغ گفت تا بتواند مخالفانش را گمراه کند، زیرا می‌دانست که آن‌ها تلاش خواهند کرد تا مبارزات انتخاباتی را برای او ناممکن بسازند.
آردرن شش هفته رخصتی زایمان گرفت. اما موارد زنان در قدرت با کودکان بسیار خردسال هنوز بسیار اندک است، چون زنان اغلب انتظار می‌کشند تا سال‌خورده‌تر شوند و بعد وارد قلمرو سیاسی می‌شوند -و سپس مدتی هم طول می‌کشد تا به رأس هرم قدرت برسند.
۵) آیا در چند سال گذشته، تغییری در نحوه‌ی پرداختن زنان در قدرت به زندگی شخصی‌شان رخ داده است؟
امتناع از کتمان جنبه‌ی شخصی زندگی رفته‌رفته عام‌تر می‌شود. رهبران زن در سیاست کم‌وبیش می‌توانند، اگر حقایق را کتمان نکنند، روایت را کنترل کنند، یا حتا می‌توانند آن را به جنبه‌ی مثبت دوران تصدی‌شان تبدیل کنند.
میچل باچله که از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ و بار دیگر از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ رییس جمهور شیلی بود، یک مادر مجرد بود. هنگامی که نامزد انتخابات شد، حمایت زیادی از مادران مجرد و مادران کارگر، که با او هم‌ذات‌پنداری داشتند، به‌دست آورد.
اما در عموم، زنانی که در سمت‌های بالای قدرت قرار دارند، باید به گونه‌ای به تعادل برسند که بیش از حد زمخت و پرخاشگر به نظر نیایند، چون از آن ناحیه آسیب می‌بینند. اگر آن‌ها را فردی بیش از اندازه آرام و احساسی تصور کنند، به خاطر آن نیز مورد انتقاد قرار خواهند گرفت. راه آسانی در راستا وجود ندارد.
منبع: کانورسیشتن یو. اس. (Conversation U.S)
برگردان: اخگر رهنورد
