مردم افغانستان دومین زمستان خود را زیر سایه‌ی گروه تروریستی طالبان با افزایش چشم‌گیر بیماری‌های تنفسی در کنار آمار بالای فقر و نبود دسترسی به امکانات درمانی در حالی می‌گذرانند که در چهل روز اول زمستان بیماری‌های تنفسی و سوءتغذیه به ویژه در میان زنان و اطفال بیشتر از هر زمانی افزایش یافته و در مقابل، توان خرید غذا و دارو در بین مردم کاهش یافته است.
بیماری‌های سینه بغل، سرخک و سیاه سرفه در کنار سوءتغذی بیشترین آمار مراجعه‌کننده در شفاخانه‌ها را دارد. براساس آمارهای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ که به تاریخ ۲۳ نومبر 2022 میلادی/ دوم قوس 1401 خورشیدی نشر شد، در پایان سال ۲۰۲۲ و شروع فصل سرما در افغانستان بیش‌از ۲۰۰ هزار مورد بیماری‌های تنفسی در ۳۳ مرکز صحی تحت حمایت این کمیته ثبت شده است.
بیشترین آمار مبتلایان به بیماری‌های تنفسی در میان زنان و کودکان دیده می‌شود.
به گفته‌ی محمد راشد(نام مستعار) داکتر موءظف در شفاخانه صحت طفل اندراگاندی «روزانه نزدیک به یک هزار بیمار مبتلا به امراض تنفسی که بیشتر آن سینه‌بغل هستند به این شفاخانه مراجعه می‌کنند.»
او همچنان افزود بیشتر بیمارهایی که نیاز به مراقب دارند، به دلیل نبود امکانات کافی بستری نمی‌شود: «اکثر مریضان به دلیل نبود امکانات با تجویز دوا به خانه شان فرستاده می‌شود، در حالی که باید بستری شوند.»
رزما خانمی که به خاطر بیماری طفل ۱۸ ماهه خود چندین بار به شفاخانه صحت طفل مراجعه کرده است به نیمرخ گفت: «یک ماه می‌شود که طفلم سینه‌بغل است، چهار بار است که این‌جا میایم و هربار فقط دوای سرفه می‌دهند. به خاطر بی‌پولی نمی‌توانم به شفاخانه خصوصی بروم، در این‌جا هم فقط مریض کسانی را بستری می‌کنند که زور و واسطه دارند.»
به گفته‌ی رزما افراد گروه طالبان با استفاده از زور نوبت بستری شدن بیمارهای دیگر را به خانواده‌های خودشان اختصاص می‌دهند: «بار دوم که آمده بودم، داکتر گفت، امروز تخت خالی می‌شود صبر کن تا طفلت بستری شود. ولی یک طالب آمد و نوبتم را به زور گرفت و پسر خواهرش را بستری کرد.»
افزایش قمیت دارو یکی از چالش‌هایی است که بیماران با آن روبرو هستند، به گفته‌ی خانم رزما او در هر نوبت که به شفاخانه مراجعه کرده است، فقط توانسته نصف داروی مورد نیازش را تهیه کنند: «هربار که نسخه می‌دهند بیشتر از ۱۵۰۰ افغانی می‌شود، هر بار مجبور شدم کمتر از نصفش را بخرم.»
این در حالی است که با قدرت گرفتن گروه طالبان فقر و بیکاری به گونه‌ی بی‌سابقه افزایش یافته است. در کنار این همه تغییرات جوی امسال و زمستان سردی که مردم افغانستان با آن روبرو هستند باعث شده است مردم در خرید مواد عذایی و مواد سوختی با مشکل مواجه شوند که به افزایش سوءتغذی و دیگر بیماری‌های شایع منجر شده است.
عیدمحمد، یکی دیگر از مراجعه کنندگان شفاخانه صحت طفل به نیمرخ گفت: «به دلیل فقر نتوانستم مواد سوخت کافی خریداری کنم، در این زمستان سرد با شرایطی که گروه طالبان به وجود آورده هیچ‌کس نمی‌تواند هم مواد غذایی کافی بخرد و هم مواد سوختی.»
او به دلیل بیماری همزمان دو فرزندش به شفاخانه صحت طفل مراجعه کرده است: «در خانه همه مریض هستند، امروز هم مجبور شدم که دو دخترم را به شفاخانه بیاورم.»
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در آماری که به روزنامه ایندیپندنت انگلیسی ارائه کرده است نشان می‌دهد که بیماری سینه‌بغل در افغانستان در سال ۲۰۲۲ میلادی ۳۵ درصد بیشتر از دو سال گذشته افزایش یافته است. بر اساس این آمار، در سال ۲۰۲۱ در ۳۳ مرکز درمانی تحت حمایت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، ۱۵۷ هزار و ۷۳۲ مورد ابتلا به سینه‌بغل به ثبت رسیده است. اما در سال ۲۰۲۲ در همین مراکز ۲۱۳ هزار و ۴۹ مورد این بیماری ثبت شده است.
بر اساس این گزارش بیشترین میزان این بیماری در کودکان کمتر از پنج سال به ثبت رسیده است. بر اساس آمار کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در سال ۲۰۲۲ دست‌کم ۱۳۵ هزار و ۵۶ مورد ابتلا به سینه‌بغل کودکان ثبت شده است که در مقابل آمار سال ۲۰۲۱، افزایش دوچندان را نشان می‌دهد.
این آمار تنها در مزاکر تحت حمایت کمیته صلیب سرخ به ثبت رسیده است، منع کار زنان در نهادهای کمک‌رسان بین‌المللی به دستور گروه طالبان باعث شده است که بیشتر از ۱۶۰ نهاد کمک‌رسان فعالیت‌شان را متوقف کنند. این همه باعث شده است تا ارائه خدمات صحی به مشکل مواجه شود.
با فروپاشی نظام جمهوری در افغانستان که در ۲۰ سال گذشته به حمایت‌های خارجی وابسته بود، بخش‌های اقتصاد و صحت دچار بحران جدی شدند. متوقف شدن ارسال کمک‌های بین‌المللی سبب شد که صدها هزار شغل در افغانستان نابود شود. از سوی دیگر، ممنوعیت کار زنان در سطوح مختلف سبب شد که گستره‌ی فقر در بین مردم بیشتر شود.
سوءتغذیه
در کنار افزایش بیماری‌های دیگر در زیر سایه طالبان سوءتغذیه یکی از مواردی است که با تسلط این گروه به شدت افزایش یافته است. این بیماری بیشتر در کودکان و زنان دیده می‌شود. بر اساس آمار کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، از سال ۲۰۲۱که در چهار ماه پایانی آن طالبان آمدند، تا در پایان سال ۲۰۲۲ آمار مبتلایان به سوءتغذی ۹۰ درصد افزایش یافته است.این نهاد همچنان تأکید کرده که سوءتغذیه یکی از عوامل اصلی بیماری‌های تنفسی است.
گروه طالبان و شفاخانه‌های تحت تسلط این گروه آمار رسمی را از تعداد مبتلایان به سوءتغذی منتشر نکرده است، اما بر اساس پیش‌بینی برنامه غذایی جهان (WFP) در سال ۲۰۲۳ میلادی در افغانستان ۲.۳ میلیون کودک و ۸۴٠ هزار زن به سوءتغذی دچار خواهند شد.
این در حالی است که بیشتر از ۱۳ میلیون نفر به مراکز صحی دسترسی ندارند. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، اوایل سال ۲۰۲۲ حدود دو هزار مرکز کوچک و بزرگ بهداشت و درمان در سراسر افغانستان به‌دلیل نداشتن بودجه و کادر درمانی تعطیل شدند.
در همین حال، گزارش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نشان می‌دهد که از مجموع ۷۰ بیمارستان بزرگ در سراسر افغانستان، دست‌کم ۲۸ بیمارستان در حال حاضر بودجه و امکان ارائه خدمات ندارند. بر اساس یافته‌های این کمیته، ۱۲۰۰ مراکز درمانی و ۱۱ هزار کارمند بهداشتی در افغانستان در حال حاضر به‌دلیل نبود بودجه، بیکار شده‌اند.
با این‌که سازمان جهانی صحت به تازگی برای گسترش دسترسی مردم به امکانات صحی در شرایط اضطراری زمستان، ۳۵۰ میلیون دالر از کشورها و سازمان‌های اهداکننده درخواست کرده است، اما در شرایطی که طالبان حتا کار زنان در سازمان‌های غیردولتی و مددرسانی را منع کرده‌اند، تأمین و توزیع عادلانه این کمک‌ها با مشکلات زیادی مواجه است.
در همین‌حال دفتر هماهنگی امور کمک‌های بشری سازمان ملل متحد (اوچا) در گزارشی اعلام کرده است که ۲۸.۳ میلیون نفر در افغانستان در سال ۲۰۲۳ به کمک‌های نجات‌دهنده نیاز دارند. این یک افزایش ۳۵۰ درصدی تنها در پنج سال گذشته را نشان می‌دهد.
همچنان، سازمان حفاظت از کودکان نیز هشدار داده است، منع کار زنان به دستور گروه طالبان در هر سازمان بین‌المللی یا ملی غیردولتی در افغانستان باعث گسترش فقر در خانواده‌ها شده که ممکن است کودکان‌شان مجبور شوند در خیابان‌ها و خانه‌های مردم کار کنند؛ زیرا خدمات حمایتی از آ‌ن‌ها به دلیل این ممنوعیت متوقف شده است.
آمارهای اخیر این سازمان نشان می‌دهد خانواده‌هایی که از تأمین نیازمندی‌‌شان ناامید هستند، به طور فزاینده‌ای فرزندان خود را برای کار در محیط‌های اغلب خطرناک می‌فرستند. ۲۹ درصد از زنان سرپرست خانواده در سال ۲۰۲۲ حداقل یک کودک‌شان مشغول کار بوده که این رقم در سال ۲۰۲۱ میلادی ۱۹ درصد بوده است.
