امروز 500 روز شد که دختران بالاتر از صنف ششم در افغانستان توسط گروه تروریستی طالبان از رفتن به مکتب محروم شده اند.
وزارت معارف گروه طالبان در سوم ماه حمل سال 1401 خورشیدی، همزمان با آغاز سال تعلیمی در افغانستان و درست در زمانی که هزاران دانش‌آموز دختر بر اساس وعده‌های قبلی، پشت دروازه‌های مکاتب رسیده بودند، اعلام کرد که تمام مکاتب دخترانه دوره‌های متوسطه و لیسه «تا اطلاع ثانی» مسدود است.
از آن زمان تاکنون، دسترسی زنان و دختران افغانستان به آموزش، به صورت تدریجی از بین رفته است و حالا تنها دختران در دوره ابتدائیه اجازه دارند که به مکتب و یا مدارس دینی تحت کنترل گروه طالبان بروند.
در یک‌ونیم سال گذشته، گروه تروریستی طالبان بیش از هشت فرمان، مکتوب و دستور به هدف محدود کردن آموزش زنان و دختران صادر کرده است.
این فرمان‌ها از مسدود شدن مکاتب متوسطه و لیسه بر روی دختران آغاز شد و با تفکیک جنسیتی کلاس‌های درسی دانشگاه‌ها، پوشش اجباری روبند و لباس سیاه بلند، محدودیت در انتخاب رشته در امتحان کانکور، منع دختران از برگزاری جشن فارغ‌التحصیلی، ممنوع شدن تحصیل دختران در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی و ممنوع شدن آموزش دختران در آموزشگاه‌های خصوصی ادامه یافت و با منع دختران از اشتراک در امتحان کانکور تکمیل شد.
ستیز گروه تروریستی طالبان با آموزش زنان و دختران، بخشی از پالیسی این گروه برای حذف کامل زنان از جامعه بود که زنان معترض افغانستان آن را «آپارتاید جنسیتی» می‌خوانند.
مشکلات فرهنگی و آموزش مباح
در سوم ماه حمل سال 1401 خورشیدی، وزارت معارف گروه طالبان در توجیه مسدود ماندن مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم در اعلامیه خود نوشت: «هرگاه در این مورد مطابق شریعت و سنت و فرهنگ افغانی یک طرح جامع آماده و رهبر امارت اسلامی دستور دهد، به مکاتب و لیسه‌ها رسما خبر داده می‌شود.»
پس از آن، اعضای ارشد این گروه در برابر انتقادهای گسترده‌ی شهروندان افغانستان و جامعه جهانی، به صورت مرتب تلاش کرده‌اند که ممنوعیت آموزش دختران را توجیه کنند.
در 20 ماه سنبله سال جاری خورشیدی، نورالله منیر، سرپرست پیشین وزارت معارف گروه طالبان در سفری به ولایت ارزگان، گفت که مکاتب دخترانه «به دلایل فرهنگی» مسدود است.
او گفت که مردم دوست ندارد که دختران 16 و 17 ساله شان به مکتب بروند و اگر به حرف آن‌ها گوش داده نشود، «شورش»می‌کنند.
این سخنان با واکنش گسترده‌ی مردم در ولایت‌های مختلف افغانستان مواجه شد و حتا بزرگان ولایت ارزگان، آن را محکوم کردند و طالبان را «تنها مانع» آموزش دختران در کشور دانستند.
در پنجم ماه میزان سال جاری خورشیدی، محمد خالد حنفی، سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر گروه طالبان، آموزش را یک امر «مباح» و پیروی از «امیر» به تعبیر گروه طالبان ملا هبت‌الله آخند زاده را امر «واجب» دانست.
هرجا که برویم از تعلیم سخن زده می‌شود، تعلیم یک عمل مباح است و این یک سخن علمی است، تعلیم دنیوی مباح است و زمانی‌که میان مباح و حکم امیر تعارض به میان آید، در این صورت حکم امیر واجب است.
محمد خالد حنفی
مفهوم سخنان سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر گروه طالبان این بود که ملا هبت‌الله (به تعبیر این گروه امیرالمؤمنین) دستور ممنوعیت آموزش دختران را صادر کرده است و به باور آن‌ها، پیروی از دستور او، واجب است.
اما این توجیهات بارها از سوی شهروندان افغانستان و حتا کشورها و مراکز معتبر علمی اسلامی، به چالش کشیده شده و خلاف «آموزه‌های اسلامی» دانسته شده است.
فعالان زن افغانستان در پاسخ به این توجیهات گفته‌اند که آموزش یک «حق اساسی بشری» و فراتر از دایره «مباح» و«واجب» است و ضایع کردن این حق، نقض حقوق بشری زنان و دختران افغانستان است.
تلاش ناکام جامعه جهانی
از زمان صدور دستور ممنوعیت آموزش زنان در مکاتب متوسطه و لیسه تا اکنون که آموزش زنان به صورت کامل ممنوع شده، رفع این ممنوعیت یکی از اصلی‌ترین شرایط جامعه جهانی برای تعامل با گروه طالبان و حتا به رسمیت شناختن این گروه بوده است.
مسأله‌ی آموزش زنان و دختران، تقریبا در هر نشست سازمان ملل متحد و نشست‌های بین‌المللی در مورد افغانستان و هر دیدار مقام‌های سازمان ملل و کشورهای جهان با طالبان مطرح شده و بیانیه‌های زیادی در این مورد نیز صادر شده است.
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان(یوناما) تنها در ماه جنوری سال 2023 میلادی در 22 پست در صفحه رسمی فیسبوک خود، به مسأله‌ی ممنوعیت آموزش و کار زنان اشاره کرده و آن را بازتاب داده است.
علاوه بر این، در هفته‌های اخیر امینه محمد و مارتین گریفیتس، معاونان دبیرکل سازمان ملل متحد به افغانستان آمدند و با اعضای ارشد گروه طالبان در مورد رفع ممنوعیت آموزش و کار زنان، گفت‌وگو کردند.
اما دیدارهای مقام‌های سازمان ملل و کشورهای جهان و صدور بیانیه‌های آن‌ها در مورد محکومیت دستورهای گروه طالبان علیه زنان، تاکنون باعث رفع هیچ کدام از دستورهای تندروانه‌ی این گروه تروریستی علیه زنان نشده است و حتا نتوانسته است روند تشدید محدودیت‌ها علیه زنان را متوقف کند.
ناکامی سازمان ملل و جامعه جهانی در رفع ممنوعیت‌ها علیه زنان، باعث شده است که زنان افغانستان جامعه جهانی به ویژه دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان را به «سفیدنمایی طالبان» متهم کنند.
منیژه باختری، سفیر افغانستان در اتریش، در ششم ماه جدی سال جاری خورشیدی در صفحه رسمی تویتر خود نوشت: «در یک‌سال‌و‌نیم گذشته مقامات یونما در افغانستان در پی سپیدسازی و عادی‌سازی طالبان و گمراه کردن افکار عامه جهان‌اند.»
خانم اوتنبایوا و آقای پوتزل با گزارش‌های غیر منصفانه و نادیده گرفتن نقض جدی حقوق بشر و جنایت علیه بشریت و تقلیل آن به نسبیت فرهنگی علیه مردم افغانستان ایستاده‌‌اند.
منیژه باختری
جنبش زنان متقدر افغانستان نیز پس از سفر دو مقام ارشد سازمان ملل متحد به افغانستان، از «رویکرد تعاملی» این نهاد با گروه طالبان انتقاد کرد.
این جنبش با نشر اعلامیه‌ای، گفت: «بانوان معترض با انتقاد تند از سازمان ملل متحد می‌خواهند که به‌جای همدستی با یک گروه جنایت‌کار در کنار زنان افغان بایستد و از حقوق آنان دفاع کند.»
در اعلامیه این جنبش سازمان ملل متحد متهم شده است که گرایش به مشروعیت دادن و به رسمیت شناختن گروه طالبان دارد.
تغییر رویکرد زنان معترض
زنان افغانستان، اولین معترضان به دستور ممنوعیت آموزش دختران در مکاتب متوسطه و لیسه از سوی گروه تروریستی طالبان بودند.
آن‌ها برای مطالبه‌ی این حق، به خیابان آمدند و با جنگجویان گروه طالبان رو در رو مبارزه کردند، اعلامیه دادند و صدای خود را بلند کردند.
اعتراض‌های زنان ابتدا متمرکز بر بازگشایی مکاتب بر روی دختران بود، اما آن‌ها با صدور فرامان‌های بیشتر گروه طالبان در مورد ممنوعیت آموزش زنان، رویکرد خود را تغییر دادند و اکنون آموزش تحت سلطه گروه طالبان را رد می‌کنند و نمی‌پذیرند.
زنان معترض افغانستان در اعلامیه‌هایی که به مناسبت روز جهانی آموزش منتشر کردند، به صراحت اعلام کردند که: «ما زنان معترض مکتب طالبانی، دانشگاه طالبانی و آموزش طالبانی را نمی‌خواهیم.»
تغییر رویکرد زنان افغانستان نسبت به مسأله‌ی آموزش در زیر سلطه گروه طالبان، ناشی از تغییر رویکرد عمومی زنان معترض نسبت به وضعیت افغانستان است.
زنان معترض افغانستان می‌گویند که اکنون آن‌ها از رویکرد تعاملی با گروه طالبان عبور کرده‌اند و برای سرنگون کردن این گروه «برنامه‌ریزی» می‌کنند و اعتراض‌های خود را نیز روی این مسأله متمرکز خواهند کرد.
ممنوعیت دختران و خانمهای افغان از درس و تعلیم و کار توسط طالبان افغانستان عزیز ما را عقبتر در دین مقدس اسلام هم میسازد !