فمینیست‌های سیاه؛ الهام از گذشته برای توانمندسازی نسل‌های آینده

دمیتا فریزیر¹، که یک عمر فمینیست سیاه، فعال عدالت اجتماعی و نویسنده بوده است، شش‌ساله بود که مادرش او را نشاند و گفت: «از مردم خواهی شنید که فکر می‌کنند از تو برترند، چون سفیدپوست‌اند. دروغ است».

فریزیر، که از دانشگاه نورث‌ایسترن با مدرک دکترای تخصصی حقوق فارغ‌التحصیل شده است، گفت: «و بارها و بارها، همچنان‌که بزرگ می‌شدم، این تذکر به تأکید به من داده شد».

در ۱۹۷۴، فریزیر با خواهران باربارا اسمیت² و بِوِرلی اسمیت³، «گروه رودخانه‌ی کومباهی⁴» را در بوستون تأسیس کردند که یک سازمان متشکل از فمینیست‌های سیاه و لزبین بود و در برابر ستم نژادی، جنسی، دگرجنس‌گرایانه و طبقاتی مقاومت می‌کرد. بیانیه‌ای که آن‌ها برای گروه رودخانه‌ی کومباهی نوشتند، به سندی مهم برای توسعه‌ی فمینیسم سیاه معاصر تبدیل شد.

فریزیر در دومین سمپوزیم سالانه‌ی بل هوکس⁵، که برنامه‌ی مطالعات آفریقاییِ⁶ دانشگاه نورث‌ایسترن ترتیب داده بود، گفت: «آنچه طی تمام این سال‌ها برای من به‌عنوان یک فمینیست سیاه جالب بود، دیدن تمامی زنان ستایش‌ناشده و بعضاً ستایش‌شده، و نادیده‌شده‌ای است که در این اقدام مهم مشارکت داشته‌اند. من قدردان تمام کسانی هستم که به تعریف و اندیشه‌های مربوط به آزادی و آزادی واقعی، که در نظریه‌های فمینیسم سیاه نهفته‌اند، اهمیت می‌دهند».

رژین میشل جین چارلز⁷، مدیر برنامه‌ی مطالعات آفریقایی، استاد پیشکسوت⁸ فرهنگ و امور اجتماعی، و استاد مطالعات آفریقایی و مطالعات زنان، جنسیت و سکسوالیته، در سخنان مقدماتی‌اش گفت: موضوع سمپوزیم «فمینیسم سیاه، آزادی سیاهان⁹» است که از تاریخ طولانی فمینیسم سیاه، به‌مثابه یک پروژه‌ی آزادی‌خواهانه از آغاز پیدایش‌اش، الهام گرفته است.

جین چارلز گفت: «مفهوم گیرا و در بسا موارد مبهمِ آزادی، مفهومی است که ذهن فمینیست‌های سیاه را برای قرن‌ها، از نخستین مفهومی‌سازی این اصطلاح و حتی قبل از آن‌که برای آزادی مبارزه یا جد و جهد کرده باشیم، به خود مشغول کرده است».

جوونا جونز¹⁰، استادیار ادبیات و فرهنگ سیاه‌پوست‌های آمریکایی در بوستون کالج، آسیه پاتس¹¹، دانشجوی دکترای ادبیات معاصر سیاهان در دانشگاه نورث‌ایسترن، و فریزیر، اعضای پنلی تحت عنوان «تا زنان سیاه‌پوست آزاد نشوند، هیچ‌کدام ما آزاد نیستیم»، به خاستگاه فمینیسم سیاه، مفهوم آزادی و آفروفتوریسم¹²، به‌مثابه یک جنبش فمینیستی سیاه که همچنان به دختران و زنان سیاه‌پوست قدرت می‌بخشد، پرداختند.

فریزیر در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در شیکاگو بزرگ شد. به گفته‌ی فریزیر، پدر و مادرش در دو باشگاه بزرگ شیکاگو، که مراکز سازماندهی فرهنگی سیاه‌پوست‌ها بودند، کار می کردند؛ از این‌رو، فریزیر از سنین پایین در معرض اندیشه‌های روبه‌رشد جنبش حقوق مدنی¹³ قرار گرفت.

فریزیر گفت که در آن زمان یک حس واقعی ناآرامی وجود داشت. مردانی مثل پدرش هنوز احساس ناباوری زمان بازگشت از جنگ جهانی دوم و جنگ کره را در خود داشتند و دریافته بودند که وضعیت‌شان در آمریکا، علی‌رغم خدمت‌شان به کشور، اصلاً تغییر نکرده بود.

فریزیر گفت که انتظار سیاه‌پوستان به پایان رسیده بود و آن‌ها برای تصدیق واقعی نادرستی برتری سفیدپوستان و گام‌گذاشتن به دنیای آزادی و امکان داشتن انتخاب و عاملیت آماده بودند.

با این‌حال، به قول فریزیر، گرچه هم مردان و هم زنان در سازماندهی اجتماع شرکت کردهه بودند، اما تأکید بر حمایت از مردان سیاه‌پوست، صرف‌نظر از حمایت از عاملیت زنان سیاه‌پوست، صورت می‌گرفت. به زنان گفته شده بود که منتظر نوبت‌شان باشند، پا پس بکشند و به مردان سیاه‌پوست مجال مردبودن بدهند.

همچنان بخوانید

سیاست خارجی فمینیستی آلمان در عمل به چه معناست؟

4 حمل 1402

مسأله‌ی فمینیسم هرگز «برابری» نبوده است

17 دلو 1401

فریزیر گفت: «در نوجوانی، به هر جایی می‌رفتم، دائماً مردانی سر راه من سبز می‌شدند که سعی می‌کردند به من بگویند چه کار کنم».

فریزیر گفت که متوجه شد که مردان سیاه‌پوست بر قدرتمندشدن خودشان متمرکز بودند و علاقه‌ای به گفتگو درباره‌ی برابری و تساوی حقوقی زن و مرد نداشتند. فریزیر گفت که او همچنین رفته‌رفته به این درک رسید که قدرت و کنترل، امکان‌های زندگی فرد را تعیین می‌کنند.

این کشاکش داخلی در جامعه‌ی سیاه‌پوست‌ها، فریزیر را به سمت تبدیل‌شدن به یک فمینیست، فعال و سازمان‌دهنده‌ی سیاسی سوق داد.

فریزیر گفت: «من معتاد آزادی‌طلبی هستم. هنوزم معتادم».

جونز سخنانش را در سمپوزیم به تعریف آزادی سیاهان اختصاص داد و در این تعریف، از سه الگو اقتباس کرد: نینا سیمون¹⁴، خواننده و ترانه‌سرا؛ بل هوکس، محقق، نویسنده و فعال فمینیست؛ و تینا کمپت¹⁵، نظریه‌پرداز فمینیسم سیاه. بل هوکس اسم مستعار گلوریا جین واتکینز¹⁶بود.

جونز مصاحبه‌ی سال ۱۹۷۰ سیمون را مرور کرد که در آن این خواننده نه‌تنها می‌گوید که آزادی برای او معادل نبود ترس است، بلکه همچنین می‌گوید که آزادی «مثل روشی جدید برای دیدنِ» چیزی است.

جونز سپس به بل هوکس پرداخت که در کتاب «اشتیاق: نژاد، جنسیت و سیاست‌های فرهنگی¹⁷» می‌نویسد که «میل سیاسی برای رهایی باید با امیال و علایق تجسم‌یافته‌ی روزمره‌ی ما هماهنگ باشد».

جونز گفت: «آزادی شاید این باشد که تایر نیکولز¹⁸ بتواند در ممفیس¹⁹، در جنوب، پرسه بزند و از مناظر عکس بگیرد و زنده به خانه برگردد. آزادی این است که جاسمین استار پارکر²⁰ بتواند با خاطر آرام در اطراف [واشنگتن] دی‌سی قدم بزند و خندان و رقصان به خانه نزد دوستان و اقاربش برگردد. اما ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن این چیزها، در طول کل زندگی این افراد، یکبار مصرف‌اند».

جونز از تمرینی که بلافاصله پس از مرگ دل‌خراش نیکولز با دانشجویانش انجام داد، دریافت که آنچه به حال نسل جوانی که مضطرب و عصبانی این‌سو و آن‌سو پرسه می‌زنند، مفید است، تصور دنیایی است که در آن همان احساسی را داشته باشند که می‌خواهند داشته باشند.

جونز گفت: «آرامش، شفقت و همکاری. این‌ها تمام خواسته‌ها و ارزش‌هایی بودند که از این دو دانشجویی که بر بدن‌های‌شان تمرکز کردند، پدیدار شدند».

به باور جونز این تمرین به دانشجویانش این امکان را داد تا زمان دستوری (گرامری) متفاوتی را تجربه کنند: آن‌گونه که تینا کمپت می‌نویسد، گرامر آینده‌ی فمینیسم سیاه، نمایش آینده‌ای که هنوز اتفاق نیفتاده است، اما باید اتفاق بیفتد.

جونز گفت: «باید درست باشد که من می‌توانم در وجودم احساس آرامش و امنیت کنم».

جونز نتیجه گرفت که بر اساس آنچه نینا سیمون، بل هوکس، تینا کمپت و شاگردانش بیان کرده‌اند، آزادی یک احساس و روشی جدید برای نگریستن است که با لذات، علایق و رضایتمندی‌های افراد، که مستلزم زیستن آینده در اکنون است، ارتباط دارد.

پاتس، نویسنده‌ای خلاق و جوان‌ترین عضو این پنل، گفت که آشنایی او با فمینیسم سیاه در کتاب‌فروشی‌ها اتفاق افتاد و با «چشمان آن‌ها به خدا می‌نگریست²¹»، یک کتاب کلاسیک از دوران رنسانس هارلم²² که زورا نیل هرستون²³ در ۱۹۳۷ منتشر کرده بود، شروع شد.

تحقیقات پاتس اکنون بر آفروفوتوریسم تمرکز دارد -مفهوم و ژانری روبه‌تکامل در ادبیات، موسیقی و هنرهای تجسمی که بر اساس تاریخ و فرهنگ سیاه‌پوستان شکل گرفته است و گذشته و حال را از طریق داستان‌های علمی-تخیلی، فناوری و عناصر آینده‌گرایانه، برای فردایی توان‌بخش‌تر و همه‌پذیرتر بازانگاری، بازتفسیر و بازسازی می‌کند.

پاتس می‌گوید: «پژوهش‌های من آفروفوتوریسم را چیزی بیش از یک ژانر و به‌مثابه یک جنبش فمینیستی سیاه و یک اتفاق فرهنگی که در آن پدیدآورندگان سیاه‌پوست خواستار عدالت اجتماعی می‌شوند، بررسی می‌کند».

پاتس می‌گوید در آثار آفروفوتوریستی که به هدف قرارگرفتن در هردو حوزه‌ی خلاقیت و انتقادی نوشته می‌شوند، جایی‌که درون‌انگیزی (الهام) با بررسی‌های تندوتیز تلاقی می‌کند، زنان سیاه‌پوست فضایی را ادعا و اشغال می‌کنند. پاتس استدلال می‌کند که آفروفوتوریزم از دیرباز بخشی از کار نویسندگان زن سیاه‌پوست و متفکران زن سیاه‌پوست بوده است.

پاتس می‌گوید که او برای دختران جوان رنگین‌پوست «که هنوز حتی وجود ندارند» می‌نویسد، «بنابراین، آن‌ها می‌دانند که وقتی به دنیا می‌آیند، چیزی در انتظارشان است»، چون آفروفوتوریزم به آن‌ها نشان می‌دهد که زنان سیاه‌پوست «می‌توانند همچنان تلاش کنند، همچنان خلق کنند و همچنان تخیل کنند».