پس از بسته شدن مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران، توسط گروه تروریستی طالبان، نهادهای آموزشی ملی و بین‌المللی که دغدغه‌ی آموزش دختران را داشتند، ارائه‌ی برنامه‌های آموزشی از راه دور را به دختران بازمانده از مکتب و دانشگاه شروع کردند.
اگرچه طرح آموزش از راه دور در زمان شیوع ویروس کرونا بیشتر مورد توجه قرار گرفت، ولی در افغانستان به دلیل نبود امکانات و ضعیف بودن انترنت به گونه‌ای لازم تأثیر مثبت نگذاشت و راه به جایی نبرد. گروه طالبان پس از تسلط بر افغانستان تنها راهی را که نتوانسته به روی آموزش دختران ببندد؛ آموزش از راه دور است، اما چالش‌هایی که در برابر دنبال‌کنندگان این روش قرار دارد کمتر از مزیت‌هایش نیست، ولی دختران زیادی است که برنامه‌های مختلف آموزشی را در آموزشگاه‌های آنلاین دنبال می‌کنند.
مکتب «دریچه» یکی از مکتب‌های آنلاین است که در سال 2020 توسط «حضرت وهریز» تأسیس شد. این مکتب به منظور آموزش دادن زبان فارسی به کودکانی که بیرون از افغانستان متولد شده بودند و زمینه‌ی آموزش زبان فارسی را نداشتند ایجاد شد. اما بعد از تسلط گروه طالبان بر افغانستان و منع آموزش دختران، کارگزاران این مکتب تصمیم می‌گیرند برای آن عده از دانش‌آموزان دختر بازمانده از آموزش که دسترسی به انترنت و موبایل هوشمند دارند زمینه‌ی آموزش در بخش‌های ادبیات، مقدمات نجوم/کیهان‌شناسی، مقدمات فلسفه و همچنان آموزش عکاسی را به گونه‌ی آنلاین فراهم کنند.
به گفته‌ی حضرت وهریز (مدیر و موسس مکتب دریچه(، با وجود اینکه آموزش آنلاین نمی‌تواند جایگزین آموزش حضوری شود و تعداد دانش‌آموزانی که بتوانند کلاس‌های آنلاین را دنبال کنند و امکانات آن را در اختیار داشته باشند بسیار اندک است، اما برای کسانی که توانایی بهره‌برداری از آموزش آنلاین را دارند باید این زمینه فراهم شود.
مکتب دریچه، نه تنها به صورت آنلاین بلکه در 10 ولایت افغانستان به گونه‌ی حضوری و دور از چشم گروه طالبان زمینه‌ی آموزش دختران را فراهم کرده است.
آقای وهریز در این مورد به نیمرخ گفت: «در حال حاضر ما در ده ولایت کشور فعالیت داریم و تمام شاگردان و معلم‌ها، بانوان هستند. ما از نصاب تعلیمی نظام جمهوری استفاده می‌کنیم، اما از تدریس برخی از مضامین مثل قرائت دری، تدریس تاریخ به دلیل نواقص که در نگارش آن وجود دارد صرف نظر کردیم و به جای آن‌ها ادبیات کلاسیک و ادبیات امروز را تدریس می‌کنیم و به جای کتاب تاریخ که دولت افغانستان تهیه کرده بود، تاریخ تمدن بشر را به شاگردان درس می‌دهیم.»
در نظام آموزش و پرورش امروزی در جهان یکی از بزرگ‌ترین سوال‌هایی که معلم‌ها با آن مواجه است، چگونگی انگیزه دادن به دانش‌آموزان برای آموختن است، اما به گفته‌ی آقای وهریز، معلمانی که در مکاتب حضوری دریچه که به گونه‌ی پنهانی در افغانستان فعالیت می‌کنند با این مشکل رو به رو نیستند، به خاطری‌که دانش‌آموزان این مکتب خودشان در شرایط طالبانی برای آموختن خطر می‌کنند و انگیزه‌ی قوی دارند.
آقای وهریز همچنان افزود: «بیشترین بخش هزینه‌های این مکتب‌ها توسط دوستان و اعضای خانواده‌ام و همچنان خانواده‌های دانش‌آموزانی که بیرون از افغانستان زندگی می‌کنند، پرداخت می‌شود.»
به باور آقای وهریز، مهم‌ترین چیزی که در آموزش آنلاین غایب است، تعامل زنده میان دانش‌آموزان است. «در نبود تعامل زنده میان شاگردان، کیفیت‌هایی مثل توانایی مدیریت، توانایی مشوره دادن و کار تیمی در شخصیت شاگردان دیرتر رشد می‌کند.»
در کشوری که نزدیک به 97 درصد مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند فراهم کردن امکانات آموزش آنلاین دشوار است و در کنار آن سرعت پایین انترنت یکی از اصلی‌ترین چالش در برابر دانش‌آموزانی است که می‌خواهند کلاس‌های آنلاین را دنبال کنند. در تازه‌ترین نظرسنجی از سوی شرکت «اوکلا / Ookla» که سرعت انترنت را در سطح جهانی بررسی می‌کند، سرعت انترنت موبایل در افغانستان در میان ۱۳۷ کشور در پایین‌ترین جایگاه قرار دارد و انترنت خطی آن در میان ۱۸۰ کشور، از نظر کندی سرعت، جایگاه دوم را دارد.
همچنان بخوانید
محدثه صافی، دختر17 ساله‌ای است که با تسلط گروه طالبان و بسته شدن مکاتب از آموزش باز مانده است و حالا در کلاس‌های آنلاین، آموزش برنامه‌های گرافیکی را دنبال می‌کند. او در این باره به نیمرخ گفت: «تعقیب کلاس‌های آنلاین برای ما مثل از کوه بالا رفتن است، در خیلی از موارد به خاطر شرایط اقتصادی و کمتر مصرف شدن انترنت کلاس‌هایی را که دوست داشتم نتوانستم دنبال کنم.»
زمانی که افغانستان به دست گروه طالبان افتاد و مکاتب بسته شد، محدثه کلاس یازدهم بود و حالا او بدون درس و رفتن به مکتب از کلاس دوازدهم با طرح «ارتقای صنفی» وزارت معارف گروه طالبان فارغ شده است و در کنار میلیون‌ها دختر دیگر چشم به آینده نامعلوم دوخته است. محدثه نگران آینده‌ی تحصیلی‌اش است که توسط گروه طالبان به بازی گرفته شده است، او در این باره گفت: «اینکه یک روز در صنف نرفتیم و از صنف دوازدهم فارغ شدیم برایم خنده‌آور است، ولی اجازه نداشتن دختران به خاطر رفتن به دانشگاه برایم وحشتناک است و می‌ترسم که ما هم مانند مادران مان زیر سیاهی این گروه جهل گم شویم و کسی صدای ما را نشنود.»
در حال حاضر نزدیک به 2.5 میلیون دانش‌آموز دختر یعنی نزدیک به 80 درصد دانش‌آموزان دختر دوره‌ی متوسطه و لیسه به فرمان گروه تروریستی طالبان از آموزش باز مانده و در کنار آن بیشتر از 100 هزار دختر و زن جوان از رفتن به دانشگاه منع شده‌اند. این در حالی است که در افغانستان بر اساس یک گزارش بانک جهانی پیش از تسلط طالبان، تنها ۱۸ درصد از جمعیت افغانستان به انترنت دسترسی داشتند. با این همه، در صورت توجه و فراهم نکردن امکانات انترنتی بهتر از سوی نهادهای کمک‌کننده، آموزش آنلاین /آموزش از راه دور یک امر ناموفق و در بسیاری از موارد غیر ممکن به نظر می‌رسد.
سمیه رضایی، دانشجوی سال سوم مهندسی نرم‌افزار در دانشگاه کابل بود که گروه طالبان ممنوعیت آموزش دختران در دانشگاه را وضع کرد، او به خاطر که بتواند این محدودیت را دور بزند و درس‌هایش را ادامه دهد به یکی از سایت‌های آموزش آنلاین که بخش‌های کامپیوتری را آموزش می‌دهد ثبت‌نام می‌کند، ولی سرعت پایین انترنت او را از ادامه دادن باز می‌دارد.
سمیه در این مورد به نیمرخ گفت: «وقتی دانشگاه‌ها بسته شد مجبور شدم سایت‌های آموزشی که برنامه‌‌نویسی را آموزش می‌دهد با پرداخت پول ثبت نام کنم، ولی به خاطر سرعت پایین انترنت نتوانستم ادامه دهم، هر شب نزدیک به سه ساعت پشت بام خانه می‌رفتم تا سرعت انترنت بهتر شود.»
سمیه، به خاطر مشکلات مالی نتوانسته است تجهیزات بهتر را از شرکت‌های خدمات انترنتی(وای‌فای) خریداری کند و درس‌هایش را دنبال کند.
او گفت: «شرکت‌های خصوصی که خدمات انترنتی ارائه می‌کنند بسیار قیمت‌های بالا دارد که در شرایط فعلی کسی توانایی پرداخت هزینه‌ی آن را ندارد. به خاطر همین از دنبال کردن درس‌های آنلاین منصرف شدم و حالا ناامید در کنج خانه گیر مانده‌ام.»
دیدگاه‌ها 1
این عالی هست