این روزها خیابان‌های کابل بوی غربت می‌دهد. چپن‌های سیاه و برقع آبی جاگزین لباس‌های رنگارنگ مدرن و سنتی زنان شده است. اما شادی، آراستگی و پوشش‌های فرهنگی و سنتی فرهنگ هزارگی به نقطه‌ی کور دوربین طالبان رفته است.
زنان و دختران برای حفظ پوشش فرهنگی و سنتی هزارگی و ایستادگی در برابر پوشش تحمیلی طالبان، لباس‌های دست دوزی با قدمت تاریخی تهیه می‌کنند. آنان در محافل شادی لباس‌های خامکدوزی و گرافی، خال، نه‌گله، گل سیب و دودامنه را که جزی از فرهنگ بومی هزارگی به شمار می‌رود با هزینه‌های نسبتاً گزاف و درمواردی با هزینه‌ی اقتصادی می‌پوشند، اما درخیابان‌ها مجبورند لباس‌های سنتی را با رنگ‌های تیره و بلند بپوشند یا حداقل چپن سیاه طالبانی.
بازار فروش پارچه‌های سنتی و قدیمی هزارگی
احمد ضیا مالک یکی از دکان‌های رخت فروشی در غرب کابل که از شش سال به این سو مشغول فروش رخت است به نیمرخ می‌گوید که اخیراً علاقه‌ی زنان به تولید لباس‌های سنتی بیشتر شده و دکانداران نیز قدیمی‌ترین پارچه‌های سنتی را بنا به درخواست مشتریان شان به بازار عرضه می‌کنند.
احمد ضیا می‌گوید: «علاقمندی زنان به خرید پارچه‌های سنتی و قدیمی بیشتر شده است. زنان این‌جا می‌آیند پارچه‌ها را می‌بینند گاهی نمی‌توانند بخرند، اما شماری در مناسبت‌های چون: عید، سال‌گیره، عروسی و نامزدی بیشتر پارچه‌های سنتی می‌خرند. این روزها لباس‌هایی چون: شال هزارگی یا همان لباس خامکدوزی، خال و نه‌گله را می‌خرند و پارچه‌های گل سیب هم مورد توجه خاص قرار گرفته است.»
به گفته‌ی ضیا، بازار پارچه‌های قدیمی هزارگی اکثر اوقات به سفارش‌های خارج از کشور متکی است. قیمت‌های این پارچه‌ها از 150 افغانی شروع شده تا نزدیک به 2500 افغانی است.
صرف زمان زیاد و درآمد کم زنان از تولید صنایع دستی
گرافی، خامکدوزی روی یخن، دامن، آستین، چادر زنان، کلاه، لباس‌های مردانه و طفلانه را معمولاً زنان تهیه می‌کنند و به دکانداران می‌فروشند. شماری از این زنان به نیمرخ می‌گویند که زمان زیادی را صرف تولید صنایع دستی می‌کنند، اما درآمد آن نسبت به زمان کار روی آن بسیار ناچیز است.
شیما مالستانی زن میان‌سال که لباس‌ها را خامکدوزی و گرافی می‌کند، می‌گوید: درآمدش از این ناحیه کافی نیست، اما از کودکی در غزنی و سپس درکابل مشغول این کار بوده است، برای همین به تولید صنایع دستی ادامه داده است.
شیما به نیمرخ گفت: «دوختن یک پارچه یخن یک ماه زمان می‌برد، اما در نهایت به 2500 یا 300 افغانی فروخته می‌شود؛ آنهم اگر مشتری خارجی پیدا کنم وگرنه مجبور می‌شوم تا 1500 افغانی هم بفروشم.»
شوهر شیما در عربستان سعودی کار می‌کند و پسرانش نیز برای ادامه‌ی تحصیلات شان به قزاقستان رفتند، او با دو دخترش درکابل زندگی می‌کند و به لحاظ مالی نیازی به این دستمزد ندارد، اما چون توانایی این کارو کسب درآمد هرچند ناچیز را دارد صنایع دستی تولید می‌کند و از آن لذت می‌برد.
محدودیت‌های طالبان بر تولید و فروش محصولات صنایع دستی زنان
زینب رضوانی ۳۵ ساله، مسؤول یک‌کارگاه خیاطی زنانه در غرب کابل، با وجود محدودیت‌ها بر کار زنان از سوی طالبان، هنوز هم به دوخت لباس‌های مد روز و سنتی زنان می‌پردازد.
همچنان بخوانید
او کم‌تر به کارگاه خیاطی‌اش می‌رود و گاهی سفارش‌های مشتریانش را گرفته و برای دوختن به خانه می‌برد و از تلاش زنان برای احیای پوشش‌های سنتی هزارگی و همچنان شاد زیستن آنان انگیزه و انرژی می‌گیرد.
زینب می‌گوید: «معمولاً مشتری‌هایم برای تهیه‌ی لباس در محافل خوشی، مانند: سال‌گیره، نامزدی و عروسی برایم رخت و مدل مدنظر شان را می‌آورند که اکثر شان لباس‌های سنتی و تهیه شده از صنایع دستی‌اند.
انسیه بیانی (اسم مستعار) یکی از زنان تجارت پیشه است که از سال 2016 به این سو لباس‌های سنتی، کفش و کلاه هزارگی تولید کرده و به فروش می‌رساند، اما پس از محدودیت گروه تروریستی طالبان بر کار زنان، او فروش محصولاتش را به گونه‌ی آنلاین پیش می‌برد و دکانش دراختیار شوهرش قرار گرفته است.
طالبان درحالی‌که زنان را از کار و تحصیل منع کردند، اما در نمایشگاه بین‌المللی افغانستان که این هفته در کابل برگزار شده بود، به زنان نیز اجازه دادند که محصول‌های صنایع دستی شان را به نمایش بگذارند.
انسیه یکی از آن زنانی‌ست که اجازه‌ی رفتن به محل کارش را ندارد، اما به درخواست طالبان محصولاتش را در این نمایشگاه، به نمایش گذاشته بود.
او به نیمرخ گفت: «مقدار اندکی محصولاتم در نمایشگاه فروخته شد، اما ای کاش! زنان همیشه می‌توانستند آزادانه کار کنند، من نیز پس از ختم نمایشگاه، محصولاتم را دوباره به دکان چیدم و از خانه سعی می‌کنم به گونه‌ی آنلاین مشتری جذب کنم.»
گروه طالبان با صدور ده‌ها فرمان محدود کننده بر زنان، مجال شادزیستن، کار، فعالیت و حتا انتخاب پوشش را از زنان گرفتند، اما زنان هنوز هم دور از چشم طالبان برای حفظ هویت و فرهنگ خود تقلا کرده به زندگی و زیبایی فکر می‌کنند. در اوج فضای خفقان‌آور طالبانی به خود و مناسبت‌های زندگی شان اهمیت می‌دهند و سعی می‌کنند در محفل‌های خوشی و سایر مناسبت‌ها، با ظاهر زیبا و آراسته ظاهر شوند و با موسیقی برقصند.
