منابع صحی از ولایت‌های مختلف کشور در گفت‌وگو با نیمرخ تأیید می‌کنند که سوءتغذیه در بین کودکان نظر به جنسیت شان شایع است. به گفته‌ی این منابع کودکان دختر بیشتر از پسران به سوءتغذیه مصاب می‌شوند.
مریم، 24 ساله، در ولایت غزنی در یک سازمان صحی غیردولتی داخلی به عنوان مشاور تغذیه کار می‌کند. او در یک مرکز صحی موقت کار می‌کند که از ماه مارچ 2022 تا مارچ 2023 میلادی400 مورد سوءتغذیه متوسط و 60 مورد سوءتغذیه حاد ثبت کرده‌اند و یک دختر یک ساله به دلیل سوءتغذیه شدید فوت شده است. او تأیید کرد که در غزنی، دختران بیشتر از پسران از سوءتغذیه رنج می‌برند.
در مارچ 2022، زمانی که مریم در آنجا شروع به کار کرد، 58 دختر و 25 پسر مصاب به سوءتغذیه ثبت شدند. یک سال بعد در مارچ 2023، در همان مرکز، 66 دختر و 28 پسر مصاب به سوءتغذیه تحت تداوی قرار گرفتند.
مریم گفت: «آمار نشان می‌دهد که سوءتغذیه کودکان نسبت به سال گذشته افزایش یافته است و دختران همیشه بیشتر از پسران تحت تاثیر قرار می‌گیرند.»
به گفته‌ی او سوءتغذیه در بین زنان باردار و مادران شیرده نیز شایع است. در مارچ 2022 او به 46 زن باردار و 26 مادر شیرده مشاوره‌ی تغذیه و بسته‌های کمک غذایی داد، اما در مارچ 2023 در همین مرکز، 63 زن باردار و 24 مادر شیرده مبتلا به سوءتغذیه مراجعه کردند که نشان می‌دهد سوءتغذیه در بین زنان باردار نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
او نگران است که «افزایش سوءتغذیه در میان زنان باردار، باعث تولد کودکان بیشتر مصاب به سوءتغذیه خواهد شد.»
مریم گفت بررسی‌های این مرکز نشان می‌دهد که حدود 70 درصد کودکان مبتلا به سوءتغذیه را کودکان شش ماهه تا دو ساله تشکیل می‌دهند؛ زیرا در این سن شیر مادر کم می‌شود و نظر به امکانات و فرهنگ غذایی مردم منطقه، تنوع غذایی برای کودک وجود ندارد و در بسیاری از موارد زنان دوباره باردار می‌شوند و کودک به طور کامل از شیر مادر محروم می‌شود.
الینا، 25 ساله، در یکی از نواحی شهر کابل در یک سازمان صحی غیردولتی بین‌المللی به عنوان مشاور تغذیه کار می‌کند.او نیز افزایش موارد سوءتغذیه و تفاوت آمار میان کودکان دختر و پسر را تأیید کرد و گفت که تفاوت ارقام کودکان دختر و پسر دست‌کم دو دلیل عمده دارد: 1. فرهنگ غذایی خانواده‌ها و 2. تبعیض جنسیتی میان کودکان.
او افزود که بررسی‌های ساحوی آنها نشان می‌دهد «در بسیاری از خانواده‌های افغانستانی به خصوص بین قشر فقیر و کم‌درآمد جامعه، زنان و دختران نسبت به مردان و پسران غذای کمتر و بی‌کیفیت‌تر می‌خورند.»
زن میان‌سالی که دختر یک ساله‌اش را برای تداوی نزد الینا آورده بود، گفت: «رسم ما این است که غذای بهتر و بیشتر برای سرپرست خانواده (پدر خانواده) و سپس بقیه مردان داده می‌شود. در اخیر بچه‌ها و زنان غذا می‌خورند. اما مادران آخرین کسانی هستند که غذا می‌خورند. البته اگر چیزی باقی بماند!»
همچنان بخوانید
الینا سخنان او را تأیید کرد و گفت در محله‌های فقیرنشینی که او کار می‌کند «اگر غذای بهتری در خانه پیدا شود، بدون شک به پسران خانواده می‌رسد زیرا مردم به طور سنتی برای پسر ارزش بیشتری قائل هستند.»
اما تبعیض جنسیتی میان کودکان تنها در سر سفره نیست، بلکه این تبعیض در دوره‌های مختلف باعث می‌شود کودکان دختر بیشتر به سوءتغذیه مبتلا شوند.
الینا گفت: «زمانی که زنان باردار هستند، اگر جنین پسر باشد، اعضای خانواده از زن باردار بیشتر مراقبت می‌کنند. به زن باردار توجه می‌کنند که کار کمتر و سبکتری انجام دهد تا پسر سقط نشود و غذای بهتری به زن باردار می‌دهند تا پسر سالم به دنیا بیاورد. اما وقتی جنسیت جنین دختر تشخیص شود، توجه کمتری به آن زن صورت می‌گیرد.»
به گفته‌ی مریم و الینا، آنها متوجه شده‌اند که خانم‌هایی که پسر باردار هستند بیشتر به مراکز صحی مراجعه می‌کنند اما خانم‌هایی که دختر باردار هستند کمتر؛ به دلیل همین بی‌توجهی به جنین دختر است که کودک گاهی سوءتغذی و یا آغشته به دیگر مشکلات صحی به دنیا می‌آید.
زحل، 30 ساله، حدود 5 سال است که با یک سازمان صحی غیردولتی بین‌المللی به عنوان ناظر برنامه تغذیه در ولایت‌های کابل، کندز، تخار و بدخشان کار می‌کند.
زحل گفت سوءتغذیه میان زنان و کودکان در سراسر افغانستان وجود دارد ولی بر اساس آنچه او مشاهده کرده، آوارگان جنگ، باشندگان حواشی شهرها و روستانشینان بیشتر درگیر این مرض استند.
زحل گفت سوءتغذیه عوامل زیادی دارد، اما عمده‌ترین دلایل ابتلا به این مرض، فقر و تغذیه ناکافی، عدم رعایت بهداشت و تغذیه ناسالم است.
اما رعایت بهداشت و غذای کافی هم باعث نمی‌شود زنان و کودکان از سوءتغذیه نجات یابند. به گفته‌ی زحل، دو دلیل دیگر که در بین زنان قشر فقیر جامعه گسترش یافته، بر آمار سوءتغذیه در کشور افزوده است: 1. کودک‌همسری و 2. حاملگی بدون وقفه زنان.
فرزانه، 24 ساله در یک مرکز صحی دولتی در ولایت دایکندی به عنوان قابله کار می‌کند. او گفت که کودک‌همسری یکی از دلایل اصلی ابتلای زنان و کودکان به سوءتغذیه است. او هر روز «زنان باردار زیر 18 سال» را معاینه می‌کند و یا ولادت می‌دهد که دچار سوءتغذیه استند.
فرزانه گفت در روستایی که او کار می‌کند، در یک سال اخیر ازدواج دختران زیر سن افزایش یافته و بسیاری از آنها در مورد روش‌های جلوگیری از بارداری و مراقبت از خود و جنین شان چیزی نمی‌دانند و از سویی هم «بدن شان آمادگی و قابلیت پرورش سالم جنین» را ندارد. ضمن اینکه به خاطر فقر حاکم بر جامعه اکثریت خانواده‌ها غذای کافی و متنوع در دسترس ندارند و اگر داشته باشند بازهم این زنان جوان در دوره‌ی بارداری دچار تهوع و کم‌اشتهایی می‌شوند و امکان ابتلا به سوءتغذیه در آنها افزایش می‌یابد. در نتیجه‌ی ابتلای مادر، جنین نیز ضعیف به بار می‌آید و پس از تولد به سوءتغذیه مبتلا می‌شود.
بارداری بدون وقفه نیز به شمار زنان و کودکان مبتلا به سوءتغذیه افزوده است. زحل گفت: «خانواده‌ی ما بهداشت را رعایت می‌کنند، تنوع غذایی هم داریم، اما همسر برادرم با دو کودکش دچار سوءتغذی اند. چرا؟ چون همسر برادرم یک دختر سه ساله دارد و یک پسر یک ساله، فاصله‌ی این دو کودک کمتر از دو سال است. زمانی که پسرش را حمل گرفت، نتوانست به دخترش شیر کافی بدهد و از سوی دیگر بخاطر حمل مجدد بدنش قابلیت پرورش سالم طفل دوم را هم نداشت. اکنون هرسه سوءتغذیه دارند.» با وجود اینکه زحل یک مشاور تغذیه است، اما هنوز نتوانسته است آنها را به طور کامل درمان کند.
سوءتغذیه یکی از امراض شایع در افغانستان است که اکثریت مطلق مبتلایان به این مرض را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. بر اساس آماری که از سوی برنامه جهانی غذا (WFP) به نشر رسیده است در سال ۲۰۲۳ میلادی ۸۷۵ هزار کودک از سوءتغذیه شدید و ۲.۳ میلیون کودک و ۸۴۰ هزار زن باردار و مادر شیرده از سوءتغذیه نیمه‌شدید در افغانستان رنج می‌برند.
