امروز دوشنبه مصادف با ۲۰ نوامبر شاهدان افغان گزارشی در مورد افزایش خشونت آنلاین علیه زنان افغانستان منتشر کرد. یافته‌ها کاملاً حیرت‌انگیز هستند و چنین سوءاستفاده‌هایی تأثیر خاموش‌کننده‌ای بر زنان دارد و هم‌چنین پیامدهای آن برای مشارکت آنلاین و سلامت روان آن‌ها را بسیار برجسته می‌کند. خشونت‌های در حال افزایش در فضای مجازی که ناشی از “ترکیب سمی” رفتار زن ستیزانۀ طالبان و مدیریت ضعیف رسانههای اجتماعی است، فعالان سیاسی زن در افغانستان را وادار به سکوت کرده‌است.
در این گزارش که توسط افغان ویتنس نشر شد، از ماهیت و میزان روزافزون خشونت و سخنان نفرت‌انگیز در فضای مجازی بر علیه زنان فعال افغانستان در عرصۀ سیاست را از زمان تسلط طالبان بر افغانستان هدف قرار داده، پرده برمی‌دارد. یافته‌های این گزارش حاکی از آن است که پُست‌های توهین‌آمیز علیه زنان در فضای مجازی از ماه جون تا دسامبر سال ۲۰۲۱ میلادی در مقایسه به زمان مشابه در سال ۲۰۲۲ سه برابر (۲۱۷ درصد) افزایش یافته‌است.
تیم “افغان ویتنس” با تکیه بر تخصص و تجارب به دست آمده از تحقیقات مشابه در میانمار، پُست‌هایی را از ایکس/ توییتر جمع‌‌آوری کرد و با زنان افغانستان مصاحبه‌هایی انجام داد تا گستردگی و میزان خشونت آنلاین علیه آن عده از زنان افغانستان که عمدتاً از سال ۲۰۲۱ میلادی تاکنون دربارۀ حقوق دختران و زنان نظریات سیاسی ابراز کرده‌اند را بداند.
پژوهشگران “افغان ویتنس” بیش از ۷۸ هزار پُست نوشته شده به زبان‌های فارسی و پشتو را گردآوری، تجزیه و تحلیل کردند که به حساب‌های کاربری نزدیک به ۱۰۰ زن فعال سیاسی افغانستان اشاره کرده یا آن‌ها را هدف قرار داده که شماری از این زنان از زمان تسلط طالبان، افغانستان را ترک کرده‌اند. پژوهشگران حین انجام تجزیه و تحلیل نتوانستند به سادگی موقعیت‌های تمام زنانی را که از این رفتار آسیب دیده بودند، تشخیص دهند.
فرانچسکا جنتایل، پژوهشگر ارشد این تحقیق در این زمینه گفت:
“از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، رسانههای اجتماعی از فضایی برای ابراز نظریات اجتماعی و سیاسی به کانونی برای آزار و اذیت و سرکوب زنان مبدل شده‌است. ما شاهد موجی از خشن‌ترین و زشت‌ترین پیام‌ها بوده‌ایم که زنان افغانستان را هدف قرار می‌دهند. این پیام‌ها اغلب در قالب پیام‌های خصوصی و در عین حال خشونتآمیز، تهدید‌آمیز و با ماهیت مستهجن (پورنوگرافی) ارسال شده‌اند. افزایش خشونت آنلاین علیه زنان ناشی از ترکیب سمی، رفتار زن ستیزانۀ طالبان و مدیریت ضعیف پُست‌های توهین‌آمیز در رسانههای اجتماعی به زبان‌های افغانستان است. خصومت طالبان با زنان و حقوق آن‌ها، این پیام را به سوءاستفاده کنندگان فضای مجازی می‌فرستد که هر زنی که برای دفاع از حقوق خود می‌ایستد، سزاوار توهین و انتقاد از آن‌ها جایز است.”
فرانچسکا جنتایل در ادامه بیان داشته‌است:
“ما نمونه‌هایی را در اطلاعات گردآوری شده دیده‌ایم که در آن اعتراضات زنان در داخل و خارج از افغانستان در فضای مجازی با سخنان تنفرآمیز مواجه شده‌است. زنان افغانستان بیان کردند که چگونه هراس‌شان را از خشونت آنلاینِ مدیریت نشده و رفتارهای خشونتآمیز را در زندگی واقعی‌شان عادی سازی می‌کنند. علاوه بر خطرات واقعی که امنیت زنان را تهدید می‌کند، این تحقیق “افغان ویتنس” نشان می‌دهد که زنان چگونه وادار به سکوت می‌شوند و خشونت‌های آنلاین چه اثرات منفی بر سلامت روانی آن‌ها می‌تواند داشته باشد.”
در این گزارش آمده‌است: پژوهشگران دریافتند که اتفاقات واقعی مانند تسلط طالبان در آگوست سال ۲۰۲۱، اعتراضات زنان در ماه‌‌های بعد از تسلط و ممنوعیت‌های وضع شده از سوی طالبان بر دسترسی زنان به مکان‌های عمومی و آموزش زنان در نیمۀ دوم سال ۲۰۲۲ میلادی موجب افزایش خشونت آنلاین شده‌است. زمانی که زنان افغانستان در اعتراض برای دفاع از حقوق‌شان به جاده‌ها آمدند، پژوهشگران “افغان ویتنس” افزایش در خشونت‌های آنلاین علیه زنان را مشاهده کردند.
پژوهشگران “افغان ویتنس” به تاریخ ۱ نوامبر سال ۲۰۲۲ میلادی موج دیگری از پُست‌های توهین‌آمیز را شناسایی کردند. پس از تجزیه و تحلیل اظهار نظرها (کامنت‌ها) در رسانههای اجتماعی، مشخص شد که این سخنان توهین‌آمیز در واکنش به ویدیویی است که توسط تمنا پریانی، یکی از فعالان برجستۀ حقوق زنان منتشر شده که در آن، او به‌رسم اعتراض برقع‌اش را آتش می‌زند. در زمان این پُست و پس از این‌که بانو تمنا توسط طالبان بازداشت و بر اساس گزارش‌ها شکنجه شد، او افغانستان را ترک کرد و در کشور آلمان پناهنده شد. محققان دریافتند که زنانی که از این پُست بانو پریانی حمایت کرده بودند یا آن را به اشتراک گذاشته بودند، هدف موجی از سخنان توهین‌آمیز قرار گرفتند.
تحلیل و تجزیۀ “افغان ویتنس” دربارۀ ماهیت خشونت آنلاین به موارد زیر اشاره می‌کند:
در این آزار و اذیت به‌طور عمده کلمات جنسی شده بکار رفته‌است. بیش از ۶۰ درصد از پست‌‌ها در سال ۲۰۲۲ حاوی عبارات جنسی مانند “فاحشه” یا “روسپی” بودند و از سال ۲۰۲۱ تا سال ۲۰۲۲ میلادی، استفاده از کلمات هرزه ۱۱ درصد افزایش داشت. زنانی که “افغان ویتنس” با آن‌ها مصاحبه انجام داد، گزارش دادند که پیام‌های مستقیم از جمله محتوای مستهجن (پورنوگرافیک)، تصاویر غیر اخلاقی و تهدید به تجاوز جنسی و مرگ دریافت کرده‌اند. علاوه بر خشونت مبتنی بر جنسیت و سوءاستفاده جنسی، فعالان سیاسی زن افغانستان هدف سخنان توهین‌آمیز مذهبی، سیاسی و قومی قرار می‌گیرند. در اظهار نظرها بیشتر سخنان توهین‌آمیز قومی و هم‌چنین ادعاهای نادرست جنسیتی با هدف تحقیر، اهانت و تضعیف زنان بکار رفته بود. زنان افغانستان با چهار روایت مشترک هدف قرار گرفته‌اند. این روایت‌ها شامل ادعاهای زیر است: این‌که آن‌ها از لحاظ جنسی بی‌بندوبار هستند، آداب و رسوم فرهنگی و دینی را نقض می‌کنند، عوامل غرب هستند و این‌که آن‌ها به‌خاطر پناهنده شدن در خارج ادعاهای نادرستی می‌کنند. در این گزارش به نقل از یکی از مصاحبه شوندگان آمده‌است: “اگر شما یک زن فعال باشید و در شبکه‌های اجتماعی حضور داشته باشید، شما را به چشم یک روسپی می‌بینند.”
مرتکبین خشونت آنلاین اغلب از طالبان حمایت می‌کنند. درحالی‌که پژوهشگران “افغان ویتنس” مثال‌هایی از مرتکبین خشونت آنلاین را از میان افراد دارای وابستگی‌های سیاسی، گروه‌های قومی و افراد با هویت‌های قومی شناسایی کردند، آن‌ها نیز دریافتند که افراد رده‌پایین طالبان و کاربران رسانههای اجتماعی طرفدار طالبان، اغلب در عقب پُست‌های توهین‌آمیز حضور دارند. پژوهشگران “افغان ویتنس” برای دانستن تأثیرات خشونت آنلاین با شش زن افغان، به شمول یک فعال حقوق زنان، یک مقام سابق دولتی و یک خبرنگار مصاحبه انجام دادند. پژوهشگران در این گزارش دریافتند که خشونت آنلاین بر مشارکت آنلاین زنان “تأثیرات ناگوار” داشته و زندگی روزمرۀ زنان را در سطح شخصی، اجتماعی و حرفه‌ای متأثر می‌سازد.
پژوهشگران دریافتند که خشونت آنلاین بر نحوۀ فعالیت آنلاین و آفلاین زنان افغانستان تأثیر می‌گذارد. مصاحبه‌ها آشکار ساخت که چگونه زنان برای جلوگیری از خشونت آنلاین خود را سانسور یا از رسانههای اجتماعی کناره‌گیری کرده‌اند. زنان همچنان اظهار کردند که به دلیل ترس و نگرانی در مورد امنیت‌شان، از دیدارهای حضوری با دیگران، به شمول دیدار با دوستان و اعضای خانواده‌شان خودداری می‌کنند. یکی از مصاحبه شوندگان به پژوهشگران گفت: “من فکر می‌کنم نفرتی که آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند با آن‌چه در زندگی واقعی احساس می‌کنند تفاوتی ندارد و اگر آن‌ها با شما روبه‌رو شوند، همان نفرت را نشان خواهند داد.”
مصاحبه شوندگان به “افغان ویتنس” گفتند که چگونه پس از تجربه کردن خشونت آنلاین، ترس، اضطراب، فشار روحی و اعتماد به نفس پایین را احساس کردند و یکی از زنان مصاحبه شونده پیام‌های توهین‌آمیز در فضای مجازی را به عنوان “ترومای روحی” توصیف کرد. پژوهشگران همچنان دریافتند که خشونت آنلاین بر زندگی خانوادگی زنان تأثیر می‌گذارد، کنترل و اجبار اعضای مرد خانواده به رفتار و نحوۀ لباس زنان خانواده را تقویت می‌کند و این نگرانی وجود دارد که خشونت آنلاین منجر به “خشونت خانوادگی” شود.
در پایان گزارش آمده‌است: این تحقیق هم‌چنین نشان می‌دهد که چگونه شرکت‌های رسانههای اجتماعی ممکن است در افزایش خشونت آنلاین نقش داشته باشند. در گزارش آمده‌است که ایلان ماسک که خود را “مطلق‌گرای آزادی بیان” می‌داند و در اواخر ماه اکتبر سال گذشته مدیریت شرکت ایکس/توییتر را بر عهده گرفت، ممکن است به کاربران این انگیزه را داده باشد که “پخش کردن سخنان نفرت‌انگیز مبتنی بر جنسیت و خشونت علیه زنان تمایل بیشتر داشته باشند.”
