بعد از تسلط گروه طالبان، میلیونها تن در افغانستان از گرسنگی شدید رنج میبرند و شرایط این کشور به حالت کاملاً اضطراری در آمده است. منع کار زنان از سوی طالبان، کاهش کمکهای بینالمللی، وضع مالیات سنگین بر مردم هر روز این شرایط را وخیمتر میکند.
به تازگی سازمان ملل متحد گزارش داده است که افغانستان در یک وضعیت اضطراری دائمی قرار گرفته است و این حالت به آسانی از بین نمیرود. لئونارد زولو، نماینده آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، گفته است با سلطه گروه طالبان بر افغانستان، وضعیت اضطراری افغانستان بدتر شده و این گروه افغانستان را به انزوا کشانده است. این مقام سازمان ملل افزده است: «بودجه سازمان ملل متحد برای کمک به مردم افغانستان به میزان قابلملاحظهای کاهش پیدا کرده و به همین دلیل است که من میگویم وضعیت اضطرار دائمی در افغانستان شکل گرفته که بهسادگی قابل تغییر نیست.»
به گفتهی لئونارد زولو، در سال ۲۰۲۲، حدود شش میلیون شهروند افغانستان کلاً در شرایط قحطی قرار داشتند، امسال هم در کنار ۲۹ میلیون نفر که به کمکهای بشردوستانه اضطراری جهان نیازمندند، تعدادی نیز به دلیل وقوع سیلاب و زلزله بیخانمان شدهاند و به کمکهای اختصاصی و اضطراری نیاز دارند. او در ادامه گفته است: «مشکل اساسی دیگر این است که طالبان زنان را از فعالیت در سازمانهای بینالمللی محروم کردهاند و به همین دلیل از ظرفیت این سازمانها برای کمک به مردم نیازمند ۵۰ درصد کاهش یافته است.»
افغانستان بعد از قدرت گرفتن گروه طالبان نه تنها که از لحاظ معیشتی در حالت اضطراری سقوط کرده است، بلکه وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان نیز در شرایط بحرانی قرار دارند؛ طوری که زنان از تمام حقوق شان محروم شدهاند و به خدمات صحی دسترسی ندارند. این گروه تروریستی در دو سال گذشته با وضع قوانین سختگیرانه علیه زنان و صدور فرمانهای زنستیزانه در افغانستان، تقریبا تمام زنان این کشور را خانهنشین و آنان را از عرصه زندگی اجتماعی حذف کردند. در کنار این سیاستهای گروه طالبان، بحرانهای مختلف در افغانستان هم سبب شده است تا زنان بیشترین بار چالشها را بر دوش بکشند.
دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در گزارشی گفته است که گروه طالبان با وضع محدویتهای سختگیرانه، بر زندگی زنان افغانستان تاثیری به شدت منفی گذاشتهاند و تنها ۱۱ درصد از زنان این کشور گفتهاند که در تصمیمگیرها استقلال دارند.
بر اساس این گزارش، ممنوعیت تحصیل دختران بالاتر از کلاس ششم (۳۴ درصد)، محدودیت کار زنان بهویژه در سطح ملی و سازمانهای غیردولتی بینالمللی و سازمان ملل (۲۰ درصد)، منع کار زنان در ادارات دولتی (۱۲ درصد) و ممنوعیت آزادی تردد زنان (۲۱ درصد) از جمله محدودیتهاییاند که بیشترین تاثیر را بر زندگی زنان در افغانستان داشتهاند.
در ادامه گزارش یوناما آمده است که دسترسی نداشتن زنان به آموزش و اشتغال به عنوان امتیازهایی کلیدی، یکی از مواردی است که به بحران روبهافزایش و بروز مشکلات سلامت روان در میان زنان تبدیل شده است و پیامدهای منفی جبرانناپذیری داشته است؛ از جمله اینکه دختران افغانستان مجبور شدهاند به ازدواجهای اجباری و زودهنگام، کودکهمسری، خشونتهای خانگی و مهاجرتهای غیرقانونی تن دهند.
چالش استفاده از وسایل حملونقل عمومی، دسترسی نداشتن به خدمات و ناامنی غذایی از دیگر مشکلات زنان در افغانستان است. در گزارش سازمان ملل تأکید شده است که مشکل استفاده از وسایل حملونقل برای زنان در افغانستان در حال حاضر چند برابر شده است و در جاهایی که به همراه خود یک محرم شرعی ندارند، هزینههای حملونقل برای آنها دو برابر میشود و زنان در افغانستان نمیتوانند با وسیله نقلیه شخصی رانندگی کنند که این مورد حتی پیش از تسلط طالبان نیز در بعضی از مناطق افغانستان وجود داشت.
این نهاد با تأکید بر تلاش برای احیا کردن مشارکت زنان افغانستان در عرصههای مختلف گفته است: «ما با تلاشهای همهجانبه از جمله برنامهریزی و اجرا و نیروهای پشتیبانی، از نهادهای مدنی افغانستان حمایت میکنیم تا مشارکت معنادار زنان در انتقال سیاسی و امنیتی افغانستان از جمله دستورکار صلح تقویت شود، این ماموریت قاطعانه معتقد است که مشارکت برابر زنان در عرصه عمومی برای شکل دادن به صلح پایدار در این کشور بسیار مهم است.»
در دو سال اخیر زنگ خطر سازمانهای امدادرسان به خاطر وخامت اوضاع که زندگی اطفال و زنان را بیشتر از همه تحت تأثیر قرار داده، بارها به صدا در آمده است، ولی آنچه که با گذشت هر روز زیر حاکمیت گروه طالبان دیده میشود بدتر شدن شرایط برای زنان و اطفال است.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) گزارش داده است که در سال ۲۰۲۴، حدود ۲۳.۳ میلیون نفر در افغانستان، از جمله ۱۲.۶ میلیون کودک، نیاز به کمکهای بشردوستانه دارند. این نهاد اعلام کرده است که آسیبپذیری این جمعیت افغانستان بهعلت آثار باقیمانده از یک درگیری طولانی، شوکهای شدید آبوهوایی، و سقوط چشمگیر اقتصاد کشور، از جمله فقر و بیکاری است.
در بیانیه یونیسف آمده است که طرد زنان و دختران از بیشترِ جنبههای زندگی، از جمله آموزش و اشتغال، خطر حفاظتی آنها را بسیار افزایش داده و وضع زندگی و کار را در آن کشور بسیار بدتر کرده است. در ادامه گزارش آمده است: «نبود سرمایهگذاری در خدمات عمومی به بدتر شدن وضع خدمات اساسی، بهویژه در بخشهای نظافت و صحت، منجر شده است که مانع جوامع آسیبپذیر برای بهبود یافتن از شوکها و ایجاد انعطافپذیری میشود.»
بر اساس گزارشهای سازمان ملل متحد، فقط ۱۶ درصد از مردم در افغانستان گفتهاند که میتوانند نیازهای اساسیشان را تأمین کنند، بحرانهای آبوهوایی و شوکهایی مانند زلزله، خشکسالی و سیل پیچیدگیهای این محیط انسانی را در افغانستان وخیمتر نیز کرده است.
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، بسیاری از مناطق افغانستان در بحران حاد کمآبی قرار دارند، بهطوری که ۶۷ درصد خانوارها در سال ۲۰۲۳، در مقایسه با ۴۸ درصد خانوارها در سال ۲۰۲۱، با موانعی برای دسترسی به آب سالم مواجهاند.
در بخشی از گزارش یونیسف آمده است که بیتوجهی به زیرساختهای خدمات آب و فاضلاب سبب شده است که افغانستان در سال گذشته شاهد موجی از شیوع اسهال حاد میان کودکان، بهویژه کودکان کمتر از پنج سال باشد. «نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر بهعلت اسهال شدید به درمان نجاتبخش نیاز دارند. بیش از ۱۷.۹ میلیون نفر، بهخصوص آنهایی که در مناطق دشوارگذر و روستایی زندگی میکنند، بهعلت کمبود زیرساختها به مراقبتهای بهداشتی دسترسی ندارند.»
این همه در حالی است که با سرازیر شدن سیل مهاجران اخراجی از پاکستان و ایران و رکود اقتصادی فاجعهبار، مردم افغانستان یک زمستان سخت را پیش رو دارد و در صورت بیشتر نشدن کمکهای بشر دوستانه ممکن است وخامت اوضاع بدتر از این هم شود.
