عارفه پیکار ماستر حقوق و علوم سیاسی، استاد دانشگاه و نامزد کرسی پارلمان از ولایت غزنی است. او باور دارد که در افغانستان قسمت بزرگی از انرژی و وقت یک خانمِ که بخواهد در چگونهگی زندهگی و سرنوشت خود نقش داشته باشد، صرف مبارزه شده و میشود. ما خانمها به خاطر به دست آوردن حقوق اساسی و آنچه طبیعتن متعلق به ما است، مجبوریم وقت و انرژی زیادی را صرف رسیدن به آن نماییم. اگر مدیریت اجتماعی درست میبود، حکومت داری خوب وجود میداشت و ما به خاطر رسیدن به کوچکترین حق خود مجبور به صرف انرژی و وقت خیلی زیاد نمیبودیم، مطمئنن تا حالا دست آوردهای خیلی خوبی میداشتیم.
حضور، نقش آفرینیها و تواناییهای زنان را در عرصههای مختلف چگونه ارزیابی میکنید؟
نسلِ که من متعلق به آن هستم از انرژی، انگیزه و ظرفیت بالایی برخوردار هستند. اما ناامید کنندهاین است که همین ظرفیت و انرژی موجود در زنان مدیریت نشده و از آن برای بهبود وضعیت کار گرفته نشده است. در این مورد زنانی که در ساختار قدرت و حکومت شریک بودهاند، بیشتر از همه مقصر اند. متأسفانه بعضی از موضوعات حک شده در ذهن زنان آنها را بیشتر تأثیرپذیر و دنباله رو ساخته است.
بحث دیگر نگاه جامعه، احزاب و سازمآنها به زنان است. نگاهها در مقابل زنان طوری است که به ظرفیت، توانایی و مهارتهای یک زن توجه ندارند. برای یک زن جنس معیار است تا تواناییها و ظرفیتاش. اینها عواملی هستند که زنها نتوانستهاند تأثیرگذار واقع شوند. اما زنانی هستند که ناامید نشده و به مبارزه ادامه میدهند. همانطوری که امروز ما با هفده سال پیش ما متفاوت است، سالهای پیش رو هم متفاوتتر خواهد بود.
آیا ظرفیت و انگیزهای که نقش زنان را برای مبارزهی مشترک و هدف جمعی در قالب یک انسجام و تشکلی از زنان برای تأمین منافع مشترک زنان تقویت کنند وجود دارد؟
همانطوری که بین مردان در عرصههای مختلفی همچون مبارزات سیاسی در فرایند انتقال قدرت جدال بین دو نسل وجود دارد. در بین زنان هم همین مسئله مطرح است. جدال میان نسل دیروز که از توانایی و آگاهی لازم برخوردار نبودند و نیستند، و نسل امروزی که مجهز به دانش و تکنالوژی و امکانات مدرن هستند. من باور دارم در این جدال نسل جوان موفق میشود. هرچند ممکن است زمان طولانی برای مبارزه نیاز باشد.
متأسفانه از طرف دیگر برخی موارد در ذهن مردان افغانستان به عنوان قانون و حرف مقدس حک شده است. در بعضی موارد مردان قسم خوردهاند که زنان را با تمام شایستهگی و توانایی آنها، هرگز در ردیف خود نپذیرند و همیشه بعد از خود قرار دهند. بین خود مردان هم با همین دو نسل رو بهرو هستیم. نسل امروز مردان کسانیاند که ما میتوانیم به راحتی طرح و برنامههای خود را برای شان ارایه کنیم. آنها در برابر زنان تعصب کمتری دارند. سخت میشود مردان دیروز را به تواناییهای زنان باورمند بسازیم. و این مردان در احزاب سیاسی در رأس تصمیم گیریهای سیاسی و عرصههای دیگر هنوز هم حضور تأثیرگذار دارند.
ما نیاز داریم که با موضوعات مختلف همزمان مبارزه کنیم. و این مبارزه باید در بین زنان و مردان باشد. تا زمانیکه ما برای هر قشر پلان و برنامهی خاص نداشته باشیم، دشوار است که با یک پیام واحد نسل جوان و نسل دیروز را نسبت به خود باورمند بسازیم. در طول سالهای گذشته از تبعیض مثبت و سیستم سهمیهبندی که پالیسیهای حمایتی دولت برای زنان بود استفادهی ابزاری صورت گرفت. زنان محدودی که از این فرصتها استفاده کردهاند از خانوادههای زورمند، کلان قومها و یا کسانی بودند که اقارب شان در قدرت سهیم بودند.
به اساس چه دلایل تشخیص دادید به عنوان کاندیدا در انتخابات پیشرو حضور داشته باشید و آنچه که شما را از دیگر کاندیداها متفاوت میسازد، چیست؟
دارایی نسل امروز همان طرح، برنامه، قلم و منطقش هست. آنچه مرا از دیگران متفاوت میسازد، دانش و آگاهی مدرن است. ما میفهمیم که چگونه از آدرس قوهی مقننه در خانهی ملت کار کنیم. پارلمان مظهر ارادهی مردم و ملت است. با درک از محیط و تعهد ما به مردم و اینکه صدای آنها در خانهی ملت باشیم، وارد این عرصه شدهایم. بحث دیگر این است که ما هیچ نوع تعلق به زورمندان، خانوادههای ارباب و احزاب سیاسی نداریم. به عنوان شهروندان مستقل وارد این عرصه شدیم. تفاوت ما همین مسایل است. ما نسل امروز، درک بهتری از دردهای جامعه داریم. میفهمیم که مشکل در کجاست و چه راهحلی برای آنها داشته باشیم. تلاش ما این است که با حکومتهای محلی کار کنیم تا نگاه را از سطح محل انسانیتر بسازیم تا از سطح مرکز.

از درک مشکلات زنان صحبت کردید و از پالیسیهای حمایتی دولت برای زنان. میخواهیم بدانیم که خانم عارفه پیکار به عنوان یک زن وارد پارلمان کشور میشود یا به عنوان یک انسانی که شهروند یک کشور دموکراتیک است؟
در جامعهای که من زندهگی میکنم زن بودنم را بیشتر در نظر میگیرد تا یک انسانی که شهروند این کشورم. ولی تلاش من این است که به عنوان یک شهروند همراه و همپای یک مرد در پارلمان حضور پیدا کنم. رقابتهای ما در کارزار انتخاباتی رقابت با زنان نیست، مبارزه با ساختارهای مردانه است.
هدف این نیست که ما یک رای ناچیز به دست بیاوریم و با حمایت سیستم سهمیهبندی وارد پارلمان شویم. ما در رقابتی وارد میشویم که مردان و زنان از نگاه قانون حق برابر دارد. تا برنامههای شان را برای مردم ارایه دهند. و این مردم است که تصمیم میگیرد به چه کسی رای دهد. بنابراین در کلیاتش بحث زنان و مردان مطرح نیست. اما در بحث خاص هنوز هم جامعهی افغانستان به لحاظ ساختارها مشکل دارد و نیاز است که پالیسیهای حمایتی برای زنان وجود داشته باشد.
رویکرد مبارزاتی شما در کارزار انتخاباتی چگونه خواهد بود. در مقابل رقیبهای تان که آقایان و خانمها هستند، رویکرد و برخورد شما چه تفاوتی خواهد داشت؟
ما زنان در کل یک منافع مشترک داریم و درد مشترک ما این است که همهی ما به عنوان یک زن مورد ستم قرارگرفتهایم. تلاش کنیم که طی یک رقابت سالم با مردان بر اساس توانایی خود با طرح و برنامهی خود وارد شویم. اگر ما زنان به ارزشها و ابزارهای دموکراتیک باور نداشته باشیم دشوار است که مردان را واردار کنیم تا ما را به عنوان یک انسان وشهروند محترم بشمارند. پیام من این است که از ابزارهای دموکراتیک و قانونمند استفاده کنیم. تلاش ما این باشد که یک الگوی بسیار قوی در راستای فعالیتهای خویش باشیم تا بعد از پیروزی همه بتوانند مثال بزنند که همانند فلانی باشید که برای موفقیت خود از هیچ نوع ابزار غیر مشروع و غیر قانونی استفاده نکرد. تلاش کنیم این را در کلیت امر در نظر داشته باشیم.
مشکل دیگری که در افغانستان وجود دارد متأسفانه به جای اینکه به طرح و برنامهی یک زن توجه شود، به چهره و صدای زن تمرکز میشود و بر اینکه این زن متعلق به کدام خانواده است. اگر یک زن از خانوادهی ثروتمند و یک زن از طبقه متوسط جامعه کاندیدا است، این را در نظر داشته باشند که منافع و هویت ما مشترک است.
تلاش کنیم تا ما زنان بتوانیم الگوی یک مدیریت سالم باشیم و نیز مردان را متقاعد کنیم که از ابزارهای غیرقانونی استفاده نکنند. ما زنان در هر سطحی مسوول دو نوع مبارزه هستیم. یک مبارزهی سیاسی برای رسیدن به کرسیهای پارلمانی. دوم مبارزه اجتماعی که بتوانیم یک تحول مثبت احتماعی را در جامعهی خود ایجاد کنیم. تک صدایی را بشکنیم. باورمندی به زنان را ایجاد کرده و در نهایت فضا را برای سایر زنان باز کنیم. ما تنها در مقابل خود مسوول نیستیم. در برابر نسل بعدی که نیاز دارند ما راهگشای شان باشیم، مسوولیم. همانطور که نسل دیروز یک قسمت از راه را برای ما باز کردند.
امروز ما مسوولیت داریم که برای دختران آیندهی این سرزمین مسیر را هموارتر بسازیم تا پیشرفتهای بیشتری داشته باشند.
پیامتان به کسانیکه کاندیدا هستند به خصوص زنان چیست؟
یک وکیل پارلمان رییس جمهور نیست. والی و یک تاجر نیست که ما امروز بیاییم شعارهایی را سر بدهیم که خلاف صلاحیتهای یک وکیل و قانون اساسی باشد. وکیل انعکاس دهندهی خواستهها و مطالبات شهروندی مردم است. از تمام کسانی که کاندیدا شدهاند و به خصوص زنان میخواهم که بیایید با ابزارهای مشروع و قانونی مبارزات ما را پیش ببریم و اهداف ما را از مجراهای مشروع دنبال کنیم. میدانیم که زنان افغانستان محرومیت و تبعیض را با تمام وجود حس کردهایم. پس تلاش کنیم که ما زنان نمادی از قانونمداری و مردمسالاری باشیم. با ابزارهای سالم و از مجراهای درست به قدرت برسیم تا در راستای یک جامعهی سالم کار کرده باشیم. ابزار ما تفنگ نیست بلکه منطق و قلم ما است. تلاش کنیم در راستای حاکمیت قلم با تمام توان کار کنیم و حامی و مدافع حقوق زن باشیم.