سلطانعلی جوادی خبرنگار زندانی طی دو سال حداقل ۲۵ مرتبه احضار و بازپرسی شدهاست
صنم مراد
در یک صبح زود وقتی نیروهای موتور سوار طالبان به کمک جنرال صداقت (مخالف مسلح دولت جمهوریت که بعداً به پروسۀ صلح پیوسته بود) کنترل ولایت دایکندی را بهدست گرفت، در همان روز تجهیزات دو رسانۀ محلی (رادیو آفتاب و رادیو دایکندی) چپاول شد. در پی آن اکثر خبرنگاران محلی دایکندی بیکار شدند و شماری نیز افغانستان را ترک نمودند.
شبکۀ رادیو نسیم و رادیو صدای قریه، علیرغم مشکلات اقتصادی، سانسور اطلاعات، نظارت شدید از نشرات و تهدیدات امنیتی به اطلاعرسانی از وضعیت مردم دایکندی، جنایات طالبان و کشتار افراد ملکی و فساد مسئولان طالبان در این ولایت ادامه داد.
سلطانعلی جوادی خبرنگار و مدیر مسئول شبکۀ رادیو نسیم، طی دو سال فعالیت بارها از سوی مسئولان محلی گروه طالبان از جمله والی طالبان برای دایکندی و ریاست استخبارات طالبان احضار و در برابر نشر هر خبر و گزارش از سوی رسانهاش مورد پرسش و تحقیق قرار گرفت و در دو ماه اخیر فعالیتاش دوبار زندانی و به قید ضمانت رها شد.
یک منبع نزدیک به سلطانعلی جوادی میگوید: او قبل از زندانی شدن، حداقل ۲۵ مرتبه از سوی ریاست اطلاعات و فرهنگ، فرماندهی امنیه، استخبارات، والی طالبان برای ولایت دایکندی، معاون و رئیس دفتر والی احضار و مورد بازپرسی قرار گرفتهاست.
در سپتامبر ۲۰۲۳ بار دیگر افراد طالبان بر دفتر رادیو نسیم هجوم برده و سه کارمند این رسانه (سلطانعلی جوادی، مجتبی قاسمی و سیفالله رضایی) را با خود به زندان ریاست استخبارات بردند و دفتر رادیو نسیم را نیز مهر و لاک کردند. مجتبی و سیفالله پس از یک هفته رها شدند، اما جوادی پس از اعتراف اجباری به قید ضمانت رها شد. سرانجام دادگاه محلی طالبان در دایکندی روز دوشنبه (۱۱ دسامبر ۲۰۲۳) در تماسی او را به دادگاه فرا خواندند، وقتی او و همسر باردارش به دادگاه رفتند، مسئولان دادگاه بدون حضور وکیل مدافع، حکماش را ابلاغ کردند که بر اساس آن حکم، او به یک سال زندان محکوم شده بود. جوادی به اصرار خانوادهاش از دادگاه به خانه رفت، فردای آن روز علیرغم بیتابیهای همسر و خانوادهاش به زندان عمومی دایکندی منتقل شد.
گرفتن اعتراف اجباری زیر شکنجه در زندان استخبارات
منابعی در نظام امنیتی طالبان که شاهد شکنجه شدن او در ریاست استخبارات طالبان در دایکندی بودند به خبرنگار نیمرخ گفتهاند: استخبارات طالبان تلفن و کامپیوتر جوادی را مدتها در این ریاست قید کرده و محتویات آن را واکاوانه بررسی نمودند. از نمبر تلفنهای خبرنگاران و اشخاص سیاسی تا دوستان نزدیک و خانوادهاش را یکی یکی بررسی و سپس زیر شکنجه از او اعتراف اجباری گرفتند.
این منبع در ادامه اضافه میکند: «در اوایل بازداشت سعی شد از طریق گفتوگو تحقیقات پیش برود، اما وقتی اسناد قناعتبخشی نیافتند او را زیر شکنجه گرفتند. گرسنه و بیخواب نگه میداشتند. پلاستیکی را روی سرش انداخته و گلویش را فشار میدادند که به جاسوسی اعتراف کند.»
به گفتۀ این منبع آگاه، پس از گرفتن اعترافات اجباری او را به قید ضمانت از جمله ضمانت شخص دکتر محمدعلی ارزگانی معاون والی اسبق دایکندی در جمهوریت رها کرده و او تا روز ابلاغ حکم توانسته نزد خانوادهاش بماند.
اتهامات وارده بر سلطانعلی جوادی
در حکم ابلاغ شده از سوی محکمۀ طالبان، سلطانعلی جوادی به جرم «نشر اخبار فساد اخلاقی و اداری این گروه به بیرون، همکاری با خبرنگاران و رسانههای بیرونی، مقاومت در مقابل طالبان و جاسوسی برای خارجیها» به یک سال زندان محکوم شدهاست. نزدیکان جوادی میگویند که قاضی طالبان به او گفتهاست که اگر او را به زندان محکوم نمیکرد، کشته میشد. «در حقت لطف کردم که به زندان میروی وگرنه! کشته میشدی».
به گفتۀ نزدیکان جوادی، قاضی طالبان با تهدید به قتل، او را به یک سال زندان راضی کردهاست تا اعتراض نکند. جوادی در مدت انتظار حکم، حق ارتباط گرفتن با هیچ شخصی را نداشته و تلفن او و اعضای خانوادهاش تحت کنترل طالبان بودهاست.
افشای جنایات، فساد مالی و اخلاقی طالبان سبب شد که وی تحت تعقیب و بازپرسی قرار گرفته و احضار شود.
یک صفحۀ جعلی در فیسبوک بهنام « رادیو نسیم» رادیویی که جوادی مدیر مسئول آن بود ایجاد شده و خبرهای مربوط به جبهۀ مقاومت و سایر محتوای ضد طالبانی را نشر و بازنشر میکرد. وقتی سلطانعلی جوادی و همکارانش متوجه این صفحه در فیسبوک شدند به فرماندهی امنیۀ طالبان در دایکندی مراجعه کردند تا آنان را در جریان این موضوع قرار دهند که این صفحه مربوط به هیچیک از کارمندان شبکه رادیو نسیم نمیشود.
یک هفته بعد از این رویداد، سیدمصطفی صالح رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان برای ولایت دایکندی همراه با محافظان والی و رئیس دفتر والی طالبان بدون اجازه و اطلاع قبلی به دفتر رادیو نسیم هجوم بردند. سلطانعلی جوادی مدیر مسئول، احسان مهدوی خبرنگار و سیفالله رضایی مهمان در رادیو بودند و آنان را با تهدید وادار به اخراج از دفتر کردند تا دروازۀ رادیو نسیم را ببندند، اما وقتی با اعتراض آنان روبهرو شدند، لوازم شخصی چون کامپیوتر و موبایلهای سلطانعلی و احسان را تفتیش کردند تا مطمئن شوند که آنان مدیریت صفحهای به نام رادیو نسیم را بر عهده دارند یا خیر؟ در این میان سیف الله رضایی را که آن زمان کارمند این رسانه نبود نیز مورد بازپرسی قرار دادند.
وقتی نتوانستند مدیریت صفحۀ جعلی را توسط کارمندان این رادیو اثبات کنند، سلطانعلی جوادی را با خود به ریاست استخبارات بردند و پس از یک ساعت بازجویی رها کردند.
قبل از این رویداد، شبکۀ رادیو نسیم و سلطانعلی جوادی که بهعنوان خبرنگار محلی رسانههای ملی نیز کار میکرد جنایتهای طالبان از جمله، کشتار ۱۳ فرد ملکی توسط طالبان در خدیر، کشتار ۶ فرد ملکی اشترلی، تجاوز گروهی شش سرباز طالبان بالای یک زن در مرکز دایکندی، فراری دادن یک زن متأهل از سوی یک سرباز طالب از دایکندی به هلمند، فساد مالی والی طالبان و اختصاص کمکهای بشردوستانه به اقاربش را رسانهای کرده بودند.
بازتاب گستردۀ این جنایات در رسانههای ملی و بینالمللی، سبب فشار آوردن طالبان بر رسانههای محلی و خبرنگاران دایکندی از جمله سلطانعلی جوادی شد.
مسئولان طالبان در دایکندی از جمله سید مصطفی صالح اهل میدان وردک و رئیس اطلاعات و فرهنگ دایکندی برای انتقامگیری از جوادی و همکارانش از هیچ تلاشی دریغ نکردند و به دنبال پیدا کردن بهانهای برای زندانی کردنش، وارد حریم خصوصی او شدند و پس از بررسی محتویات موبایل و کامپیوتر شخصی و وسایل رادیو نسیم بر او اتهاماتی چون «نشر اخبار فساد اخلاقی و اداری این گروه به بیرون، همکاری با خبرنگاران و رسانههای بیرونی، بغاوت در مقابل طالبان و جاسوسی برای خارجیها» وارد کردند وبا گرفتن اعتراف اجباری زیر شکنجه او را به زندان انداختند.
رادیو نسیم با دخالت سید مصطفی صالح رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در دایکندی شش ماه مسدود ماند.
پس از زندانی شدن جوادی، بازگشایی رادیو نسیم که تجهیزاتاش نیز ضبط شده بود، راهی پر پیچ و خمی را پیمود و علت آن نیز دخالت و گریز رئیس اطلاعات و فرهنگ بود، در زمانی که باید به مکتوبهای وزارت اطلاعات و فرهنگ مبنی بر بازگشایی رادیو نسیم پاسخ بدهد برای رخصتی یک ماهه تا دو ماهه به میدان وردک میرفت، گاهی رئیس استخبارات طالبان به رخصتی میرفت و گاهی والی طالبان. وقتی فشار نهادهای بیرونی برای بازگشایی این رسانه بیشتر شد، رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان سرپرستی یک زن از رادیو نسیم را بهانه کرد و گفت: «در رادیو باید با یک مرد طرف باشیم نه زن، تا وقتی که مسئولیت این رادیو به یک زن سپرده شده باشد رادیو باز نمیشود.»
رادیو نسیم وقتی بازگشایی شد که مجتبی قاسمی خبرنگار سابق این رسانه بهعنوان مدیر مسئول جدید این رادیو به طالبان معرفی شد و سرانجام یک ماه قبل (دوم مارچ ۲۰۲۴) این رسانه بازگشایی شد و اکنون تحت نظارت و سانسور شدید به فعالیتاش ادامه میدهد و سلطانعلی جوادی نیز با سپری کردن نزدیک به پنج ماه (۱۳۴ روز) با فرمان عفو رهبر نامرئی طالبان بهمناسبت عید فطر از زندان رها شد. سلطانعلی جوادی دانشآموختۀ خبرنگاری از دانشگاه بلخ و نزدیک به یک دهه در دایکندی خبرنگار محلی بودهاست، اخیراً با رسانههای ملی و بینالملی نیز همکاری داشته، همزمان نمایندۀ ولایتی کمیتۀ مصونیت خبرنگاران افغان در دایکندی بود و تلاشهای این کمیته برای رهایی و یا کمک به او نیز نتیجه بخش نبودهاست. او به تازگی ازدواج کرده و در انتظار تولد اولین فرزندش بود که به زندان انداخته شد و هنگام رهایی از زندان، توانست برای اولینبار دختر تقریباً دو ماههاش را از نزدیک ملاقات کند.
