حقوق بشر در حال خفه شدن و سرکوب است

امان میرزایی

پنجاه‌وهشتمین نشست شورای حقوق بشر در ژنو با سخنرانی دبیر کل سازمان ملل آغاز به‌کار کرد. نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در روز‌های ۲۴ فوریه (۶ حوت) تا ۴ آپریل (۱۵ حمل) در ژنو در حال برگزاری است و افغانستان شامل محورهای مهم این نشست خواهد بود. گفتنی است که نقض گستردهٔ حقوق بشر از سوی طالبان و جنایت‌های این گروه علیه زنان افغانستان در محور توجه جامعه جهانی قرار گرفته‌است.

رئیس شورای حقوق بشر این نشست را با تأکید بر این‌که مسئولیت کشور‌ها دربارهٔ حقوق بشر فراتر از پذیرش قطعنامه‌است، سخنان خود را آغاز کرد و در ادامه از شرکت‌کنندگان خواست برای همهٔ قربانیان نقض حقوق بشر یک دقیقه سکوت کنند. فیلیمون یانگ، رئیس مجمع عمومی سازمان ملل نیز در سخنانش گفت: ما شاهد افت شدید حقوق بشر هستیم. نقض‌های حقوق بشر پیامدهای ویرانگری دارند و اغراقی دربارهٔ فوریت مقابله با این موضوع وجود ندارد. به گفتهٔ یانگ: نقض حقوق بشر از غزه گرفته تا دیگر درگیری‌ها باید پایان یابد.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل در سخنرانی خود در افتتاحیهٔ پنجاه‌وهشتمین نشست شورای حقوق بشر گفت: حقوق بشر در سراسر جهان در حال خفه شدن و سرکوب است. او از جهان خواست تا به پاکستان سیل‌زده به‌صورت گسترده کمک کنند. هم‌چنین «سفید برتر پنداری» را یک تهدید فراملی خواند و خواستار مبارزه با آن شد.

در ادامه نشست، ولکر تورک کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز به سخنرانی پرداخت. وی هشدار داد که نظام بین‌الملل در حال گذر از یک تغییر تکتونیکی است و حقوق بشر هیچ‌وقت مانند اکنون تحت فشار زیادی قرار نگرفته‌است. تورک تصریح کرد: اجماع جهانی در مورد حقوق بشر تحت فشار اقتدارگرا‌ها در حال فروپاشی است.

بر اساس اعلامیۀ شورای حقوق بشر ملل متحد که چهارشنبه، 19 فوریه منتشر شد، پنجاه‌وهشتمین نشست این شورا به هدف ارزیابی وضعیت حقوق بشری در جهان برگزار خواهد شد. بر همین اساس ریچارد بنت، گزارشگر ویژۀ ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان به تاریخ ۲۸ فوریه، گزارش خود را دربارۀ وضعیت حقوق بشر این کشور به شورای حقوق بشر این سازمان ارائه خواهد کرد.

بنت این گزارش را در روزی که مصادف با پنجمین سالگرد امضای توافق‌نامۀ دوحه میان ایالات متحده و طالبان است، ارائه خواهد کرد. گزارش بنت هنوز منتشر نشده، اما او در نشست‌های قبلی وضعیت افغانستانی‌ها به‌ویژه زنان و دختران را در افغانستان زیر حاکمیت طالبان دل‌خراش توصیف کرده بود.

او در گزارش‌های خود ادعاهایی را در مورد شکنجۀ زندانیان در زندان‌های طالبان، کشتار و ناپدید شدن نظامیان و کارمندان نظام جمهوریت و هم‌چنین وضع محدودیت‌های مختلف بر زنان مطرح کرده‌است. بنت در برخی از گزارش‌های خود گفته بود که جامعه جهانی باید یک طرح جامع را در قبال افغانستان تصویب کنند. این امر باعث نارضایتی طالبان شد و به همین دلیل، طالبان در آگست ۲۰۲۴ سفر بنت را به افغانستان ممنوع اعلام کرد.

ریچارد بنت دربارهٔ طرح جامع به این موضوع اشاره کرد که برای نظارت و مستندسازی نقض حقوق بشر، مکانیزم‌هایی که تحت قطعنامه‌های این شورا ایجاد شده، در بسیاری از نقاط جهان در دسترسی به عدالت تأثیر مثبتی داشته‌است. گزارش بنت، بیش‌تر به محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی طالبان بر زنان، به‌ویژه پس از تصویب «قانون» وزارت امر به معروف این گروه، متمرکز خواهد بود. این در حالی است که تاکنون هیچ‌گونه اقدام بازدارنده‌ای از سوی جامعه جهانی علیه طالبان صورت نگرفته‌است.

دختران و زنان افغانستان امیدوارند که این نشست منجر به بحث‌های جدی در مورد برداشتن محدودیت‌هایی که از سوی حکومت طالبان بر آنان وضع شده‌است، شود. محدودیت‌های وضع شده بر زنان و دختران افغانستان به‌ویژه محدودیت‌های آموزش زنان و دختران در این نشست‌ها مورد بررسی جدی قرار بگیرد. زنان و دختران افغانستان از این نشست‌ها انتظار دارند که محدودیت‌های وضع شده بر زنان و دختران به‌ویژه محدودیت‌های آموزش آنان در این نشست‌ها مورد بررسی جدی قرار بگیرد و این محدودیت‌ها برداشته شود.

در حقیقت این نشست‌ها چه در خارج و چه در داخل و یا هرجای دنیا برگزار شود، باید صدای افغانستانی‌ها به‌ویژه زنان در آن رسانیده شود. چه ریچارد بنت آن‌ها را بیان کند و یا هر مقام سیاسی دیگر در جهان. هر کسی که به‌عنوان نمایندهٔ سیاسی یا اجتماعی در این نشست‌ها شرکت می‌کند باید مشکلات افغانستان را در نظر گرفته و به مهم‌ترین درخواست زنان که همانا گرفتن حقوق اساسی‌شان از گروه حاکم فعلی یعنی طالبان است بپردازند و بر لغو محدودیت‌ها تلاش نمایند.

طالبان پس از تسلط مجدد بر افغانستان، در کنار سایر محدودیت‌ها، زنان و دختران افغانستان را از آموزش بالاتر از صنف ششم و کار در بیشتر اداره‌های دولتی و تمام نهادهای غیردولتی منع کرده‌است. اما ادعای آنان همواره این است که حقوق زنان در افغانستان در چهارچوب شریعت اسلام تأمین می شود.

پنجاه‌وهشتمین نشست شورای حقوق بشر ملل متحد با بیانیۀ آنتونیو گوترش، سرمنشی ملل متحد آغاز شد و به‌دنبال آن، ولکر تورک کمیسر عالی شورای حقوق بشر، فیلیمون یانگ، رئیس مجمع عمومی ملل متحد و ایگنازیو کاسیس، وزیر خارجۀ سویس سخنرانی کردند. بر اساس اعلامیۀ مطبوعاتی این نشست، بحث‌های کلیدی در جریان روزهای اول، یعنی از ۲۴ تا ۲۶ فوریه انجام شد که نمایندگان ۱۰۰ کشور در آن حضور داشتند.