مردم افغانستان سومین زمستان خود را زیر سایهی گروه تروریستی طالبان با افزایش چشمگیر بیماریهای تنفسی در کنار آمار بالای فقر و نبود دسترسی به امکانات صحی در حالی میگذرانند که بیماریهای تنفسی و سوءتغذیه به ویژه در میان زنان و اطفال بیشتر از هر زمانی افزایش یافته است.
سازمان جهانی صحت در گزارش تازهای گفته است که در جریان دو هفتهی اخیر ماه جنوری سال جاری میلادی در افغانستان، ۸۴ هزار بیماری حاد تنفسی به ثبت رسیده و از این میان تعداد ۳۸۳ تن به خاطر عدم دسترسی به موقع به خدمات درمانی، جان باختهاند.
در گزارش این سازمان آمده است که از ۱ تا ۲۷ جنوری ۱۶۰ هزار و ۷۵۷ مورد بیماری عفونت حاد تنفسی در ۳۴ ولایت افغانستان به ثبت رسیده است، این سازمان گفته است که کودکان زیر پنج سال و زنان از جملهی جانباختگان این بیماری هستند.
بر اساس گزارش این سازمان میانگین آمار ثبت شدهی فعلی این بیماری نسبت به زمان مشابه در سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ بیشتر است، که ۶۲.۹ درصد این مبتلایان را کودکان زیر پنج سال تشکیل میدهند و در مجموع ۴۹.۳ درصد مبتلایان زنان و دختران هستند.
در گزارش این سازمان آمده است که در سال ۲۰۲۳ دو هزار و ۷۹۸ تن در سراسر افغانستان در نتیجهی ابتلا به بیماریهای حاد تنفسی جان باختهاند و در حال حاضر ۹.۵ میلیون تن در کشور در مناطقی زندگی میکنند که به خدمات صحی دسترسی ندارند.
در کنار عوامل دیگر، آلودگی بیش از حد هوا یکی از اصلیترین عامل امراض تنفسی در افغانستان است و شهر کابل همواره در میان ۱۰ شهر آلوده جهان قرار دارد و درسال ۲۰۲۲، افغانستان رتبهی چهارم را در میان آلودهترین کشورهای جهان داشت.
سازمان جهانی صحت قبلا نیز گفته بود که افغانستان با یک بحران انسانی پایدار دستوپنجه نرم میکند و شهروندان این کشور یک سیستم صحی بیثبات را تحمل میکنند و با گرسنگی شدید غذایی نیز روبهرو هستند. این سازمان خاطرنشان کرده بود که سوءتغذیه، شیوع مکرر بیماریها، خشکسالی شدید و حوادث طبیعی بر وخامت نظام صحی در افغانستان افزوده و افزایش موانع طالبان و عدم دسترسی به مراقبتهای صحی، بر بحران صحی افزوده است.
این همه در حالی است که با قدرت گرفتن گروه طالبان فقر و بیکاری به گونهی بیسابقه افزایش یافته است. مردم در خرید مواد عذایی و مواد سوختی با مشکل مواجه هستند که به افزایش سوءتغذی و دیگر بیماریهای شایع منجر شده است.
سوءتغذیه یکی از مواردی است که با تسلط این گروه به شدت افزایش یافته است، این بیماری بیشتر در میان کودکان و زنان دیده میشود و بر اساس آمار کمیته بینالمللی صلیب سرخ، از سال ۲۰۲۱ که در چهار ماه پایانی آن طالبان آمدند، تا پایان سال ۲۰۲۲ آمار مبتلایان به سوءتغذی ۹۰ درصد افزایش یافته است. این نهاد همچنان تأکید کرده که سوءتغذیه یکی از عوامل اصلی بیماریهای تنفسی است.
آمار برنامه غذایی جهان (WFP) نشان میدهد که در سال ۲۰۲۳ میلادی در افغانستان ۲.۳ میلیون کودک و ۸۴٠ هزار زن به سوءتغذی مبتلا شدهاند.
بر اساس گزارشها در حال حاضر از دستکم ۴۰۰ واحد اداری در کشور تنها ۹۰ ولسوالی مرکز صحی فعال دارند و در بیش از ۳۰۰ ولسوالی هیچ متخصص زن وجود ندارد و بیشتر از ۱۳ میلیون نفر به مراکز صحی دسترسی ندارند. سازمان جهانی صحت قبلا گزارش داده بود که تنها در اوایل سال ۲۰۲۲ حدود دو هزار مرکز کوچک و بزرگ بهداشت و درمان در سراسر افغانستان به دلیل نداشتن بودجه و کادر درمانی تعطیل شدند.
در همین حال، گزارش کمیتهی بینالمللی صلیب سرخ نشان میدهد که از مجموع ۷۰ شفاخانهی بزرگ در سراسر افغانستان، بیشتر از ۲۸ شفاخانه در حال حاضر بودجه و امکان ارائه خدمات ندارند.
میزان سطح بهداشت در افغانستان
وبسایت اینسایدر در آخرین تحقیق خود که در مورد سطح بهداشت منتشر کرده، آورده است که افغانستان در رتبهی هفتم فهرست ۲۵ کشور با پایینترین سطح بهداشت قرار دارد.
بر اساس رتبهبندی این وبسایت، بنگلادش رتبه اول، هند رتبه دوم، پاکستان رتبه سوم و افغانستان در جایگاه هفتم این فهرست قرار دارد. در گزارش این وبسایت آمده است که به چندین دلیل، از جمله یکی هم به دلیل نبود توالت عمومی در شهرهای بزرگ افغانستان، این کشور در رتبهی هفتم عدم دسترس به بهداشت جهانی قرار دارد. گفته میشود که فقط ۴۲ درصد مردم این کشور به آب آشامیدنی پاک و ۲۷ درصد مردم به امکانات بهداشتی دسترسی دارند و به همین دلیل میزان شیوع اسهال در میان مردم زیاد است.
این تحقیق بر اساس مقالاتی از شش منبع معتبر، ۲۵ کشور را در فهرست کشورهایی با بیشترین سطح آلودگی قرار داده که معیارهای بهداشت و سلامت از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
ساکنان کشورهایی که در این فهرست قرار گرفتهاند بابت آلودهکردن محیط زیست، جریمه و مجازات نمیشوند.
بنگلادش با جمعیت ۱۶۱ میلیونی به دلیل آلودگی هوا ناشی از گردوغبار و دود موترها، کارخانهها و کورههای بلند آجرپزی، به صدر فهرست صعود کرده است.
هند دومین کشور آلوده در این فهرست است. بر اساس تحقیقات انجام شده، مردم این کشور زبالههای خود را به رودخانهها میریزند و در کنار جادهها و کانالها قضای حاجت میکنند و هیچ تلاشی برای تغییر این وضعیت انجام نمیشود.
پاکستان نیز به دلیل استفاده گسترده از اجاق گاز، دود ناشی از کورههای آجرپزی و وسایل نقلیه و سوزاندن زبالهها، در رتبهی سوم این فهرست قرار گرفته است.
بر اساس یافتههای این وبسایت، سالانه ۸۵ هزار کودک در افغانستان بهدلیل بیماریهایی مانند اسهال جان خود را از دست میدهند. علاوه بر این، نبود سرویس بهداشتی مناسب در اماکن عمومی و برخی مشکلات دیگر، این کشور را به رتبهی هفتم این فهرست رسانده است.
با این حال، گزارش سازمان جهانی صحت که در ماه اپریل ۲۰۲۳ به نشر رسیده نشان میدهد که بهدلیل آلودگی هوا در افغانستان، حدود ۱۳.۳ درصد از جمعیت این کشور به بیماری عفونت حاد تنفسی مبتلا شدهاند که ۴۵ درصد آنان را کودکان تشکیل میدهند.
اینهمه در حالی است که گروه تروریستی طالبان، هر روز محدودیتهای بیشتری را بر مردم به خصوص زنان وضع میکند، اما جامعۀ بینالملل و سازمانهای حمایت از حقوق بشر هنوز هیچ اقدام عملیای در این زمینه روی دست نگرفتهاند.
