بیست و هفتم حوت در افغانستان به‌عنوان روز ملی خبرنگار شناخته می‌شد که رسانه‌ها، خبرنگاران و حکومت از آن گرامی‌داشت به‌عمل می‌آوردند و از کارکردهای خبرنگاران تقدیر و ستایش میکردند.
پس از تحولات سیاسی در افغانستان و سلطهٔ طالبان، از این روز تنها نامش باقی مانده‌است و شمار محدودی از رسانه‌ها و نهادهای رسانهای از آن تجلیل میکنند، اما به‌دلیل محدودیت‌های فزاینده بر خبرنگاران و رسانه‌ها، اکنون رسانه‌ها و خبرنگاران حتی نمیتوانند در مورد چالش‌های خود آزادانه صحبت کنند.
سه سال گذشته با حضور طالبان در افغانستان و صدور فرمان‌های محدود کننده بر زنان، خبرنگاران زن نیز روز به روز در حال حذف شدن هستند. علاوه بر محدودیت‌های وضع شده با قطع شدن کمک‌های خارجی که بخشی از آن رسانه‌های افغانستان را تحت پوشش قرار می‌داد، خبرنگاران زیادی متأثر و از کار برکنار شدند.
شماری از خبرنگاران زن در گفت‌وگو با نیمرخ، از نبود فرصت‌های کاری، امتیازات ناکافی، تبعیض جنسیتی، عدم دسترسی به اطلاعات، سانسور و محدودیت‌های شدید طالبان بر زنان خبرنگار شاکی‌اند.
شمسیه (اسم مستعار) خبرنگار 28 ساله در یکی از رسانه‌های خصوصی در کابل در گفت‌وگویی با خبرنگار نیمرخ گفت: به‌تازگی از کار بی‌کار شده و علاوه بر شرایط دشوار اقتصادی در وضعیت روانی مناسبی قرار ندارد. او میگوید: «یک سال برای پیدا کردن کار تلاش کرده بودم و سرانجام در یک رسانهٔ خصوصی استخدام شدم، اما هنوز شش ماه نشده بود که دوباره بی‌کار شدم.»
شمسیه که دانشجوی ژورنالیزم در دانشگاه کابل بود، با مسدود شدن دروازهٔ دانشگاه‌ها به روی دختران نتوانست دیپلم‌اش را بگیرد، به‌همین دلیل در رسانه‌های افغانستان فرصت کار برای او مهیا نبود و نیست.
ماری (اسم مستعار) خبرنگار سی ساله در یکی از آژانس‌های خبری از نبود فرصت‌های برابر و تبعیض جنسیتی در رسانه‌های افغانستان شاکی است. او میگوید: مزدش نسبت به یک خبرنگار مرد که حجم کار هر دو مساوی است، کم‌تر است.
او میگوید: «به مزدی که برایم تعیین کرده بودند قناعت کرده بودم، اما بعداً متوجه شدم که معاش یک هم‌کار دیگرم بلندتر از من بود، درحالی‌که هر دو گزارش‌گر هستیم. وقتی از بخش منابع بشری پرسیدم، گفت: چون به‌دلیل محدودیت‌های طالبان زنان کار با کیفیت نمیتوانند، ما هم مجبوریم امتیاز کم‌تری به شما بدهیم.»
از سوی دیگر، تهیهٔ محتوا و مطالب در رسانه‌ها از هنگام تعیین سوژه تا تحقیق، تهیه و تولید محصول رسانهای از هفت خوان رستم رسانه و طالبان باید بگذرد؛ زیرا خبرنگار و رسانه در برابر نشر هر کلمه و جملهٔ آن باید به طالبان پاسخ‌گو باشد.
ماری میگوید: «درحالی‌که گروه طالبان را هیچ کشوری به‌عنوان امارت اسلامی به‌رسمیت نشناخته‌است، اما خبرنگاران در تولید محتوای خود باید از رژیم این گروه به‌عنوان امارت اسلامی یاد کند. در غیر آن‌صورت باید به کارمندان وزارت اطلاعات و فرهنگ یا استخبارات طالبان پاسخ‌گو باشد.»
از طرفی دیگر مسئولان وزارتخانه‌ها و سایر ادارات طالبان با خبرنگاران زن ارتباط نمیگیرند و به آنان اطلاعات نمیدهند. ماری نیز هنگام گردآوری اطلاعات از سایر هم‌کارانش کمک میگرفت تا در عوض او با مسئولان طالبان تماس و اطلاعات بگیرد.
او گفت: «سه سخنگو و شش مسئول ادارات دولتی طالبان شمارهٔ تلفنم را در بلاک لیست انداختند. تا دیگر نتوانم از آن‌ها اطلاعات یا تماس بگیرم.»
محیط کاری رسانه‌ها در افغانستان به دو بخش زنانه و مردانه تقسیم شده‌است و مأموران امربه معروف و نهی از منکر طالبان هرازگاهی با بازدیدهای سر زده، محیط کاری آنان را بررسی کرده و به خبرنگاران و سایر کارمندان رسانهای زن تذکر حجاب میدهند.
با این حال مرکز خبرنگاران افغانستان در گزارشی به مناسبت 27 حوت روز ملی خبرنگار از افزایش نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها در کشور خبرداده‌است.
این نهاد گفته‌است که در سال جاری سرکوب آزادی رسانه‌ها در سایهٔ سیاست رسانهای مبهم طالبان با شدت و گستردگی بیشتری پیگیری شده و در یک سال گذشته، حداقل ۱۷۲ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران شامل ۱۲۲ مورد تهدید، از جمله توقف فعالیت ۲۲ رسانه ناشی از اعمال محدودیت‌های تازهٔ طالبان و بازداشت ۵۰ خبرنگاردر این مرکز ثبت شده‌است.
پیش‌تر خانهٔ آزادی بیان به‌مناسبت هشتم مارچ روز جهانی هم‌بستگی زنان اعلام کرده بود که با بازگشت طالبان به قدرت، 86 درصد خبرنگاران زن بی‌کار شده‌اند ویا دیگر اجازه ندارند که آزادانه در رسانه‌ها فعالیت کنند.
به گزارش خانهٔ آزادی بیان، در سه سال گذشته خبرنگاران زن، بازداشت، شکنجه و وادار به سکوت شده‌اند و اکنون با ترس، مشکلات اقتصادی و آسیب‌های روحی دست و پنجه نرم میکنند.
امسال از روز ملی خبرنگار در حالی تجلیل میشود که بر اساس گزارش‌ها، ۱۰ تن از خبرنگاران بازداشت شده عبارتند از: حمید فرهادی خبرنگار روزنامهٔ اطلاعات روز، مهدی انصاری خبرنگار آژانس خبری افغان و همچنان جمشید محمدی خبرنگار پیشین تلویزیون نورین و رادیو پلیس، بدون ارتکاب هیچ جرمی تنها به‌دلیل اطلاع رسانی، در زندان‌های گروه تروریستی طالبان به‌سر می‌برند و زنان خبرنگار نیز به گونهای سیستماتیک خانه‌نشین میشوند.
