دکتر مرسل داودی 31 ساله، پژوهشگر و استاد علوم کامپیوتر است که در رشتهی کمپیوتر ساینس در دانشگاه کابل و تا فوق دکترا درهمین رشته در بخش هوش مصنوعی در جاپان تحصیل کرده است. او اخیراً به خاطر فعالیتهای موثرش در تکنالوژی جایزهی سالانهی سازمان لوران یونیسکو را در بخش ساینس، تکنالوژی، انجینری و ریاضیات (STEM ) به دست آورده است.
مرسل یکی از زنانیست که برای پرکردن شکاف جنسیتی و حضور موثر زنان در تکنالوژی تقلا میکند. او به نیمرخ میگوید که در عصر طالبان و محدودیتهای کاری و تحصیلی، زنان و دختران میتوانند با استفاده از تکنالوژی به مبارزهی این محدودیتها بروند. در این گزارش به چالشها و فرصتهای زندگی او به عنوان یک دختر افغانستانی و چگونگی عبور دختران امروزی از محدودیت آموزش و تحصیل از زیر سلطهی گروه تروریستی طالبان در افغانستان پرداختهایم.
کودکی مرسل و عبور از چالشهای مهاجرت تا بازگشت به وطن
زندگی او از کودکی تا اکنون با مهاجرت گره خورده و با فراز و فرودهایی همراه بوده است. اما شاید یکی از معدود زنانی باشد که از طرف خانوادهاش حمایت و پشتیبانی شده تا به اهداف و آرزوهایش برسد و در کنار مسؤولیت مادری و تربیت فرزندان همچنان به فراگیری تحصیل ادامه داده و موفق به دستیابی به دستآوردها و جایزهای بینالمللی درحوزهی کاریاش شده است.
در رژیم قبلی طالبان و عصری که جنگهای داخلی و تنظیمی درکابل به شدت در جریان بود و غبار جنگ و راکتهای ویرانگر قلب آسمان کابل را میشکافت، مردی هراسان و سرگردان به دنبال راهی برای منتقل کردن همسرش به شفاخانه برای زایمان بود. از میان دود و باروت همسرش را تا زایشگاه رساند و به این ترتیب مرسل داودی از پدر و مادر با دانشآموخته (مادر فارمسیست و پدر مهندس) در زایشگاهی در شهر کابل به دنیا آمد.
مرسل دوساله بود که خانوادهاش مجبور به مهاجرت شدند. او مکتب را در پنج سالگی در یکی از مکتبهای که توسط «افغانستانیها» برای(افغانستانیها) در ایران تأسیس شده بود شروع کرد زمانی که مانند امروز دروازههای مکاتب و دانشگاهها به روی دختران در افغانستان بسته بود. او در زندگی خود الگویی نداشت و برای خودش تلاش کرد تا به آنچه که میخواهد برسد.
همزمان با سرنگونی رژیم سابق طالبان در افغانستان و بازگشایی دروازههای مکاتب و دانشگاهها به روی دختران، خانوادهی مرسل دوباره به وطن برگشتند. مرسل وارد صنف نهم مکتب در لیسه عالی زرغونه شد و پس از فراغت به دانشگاه کابل راه یافت. او در دانشگاه رشتهی کمپیوتر ساینس را فرا گرفت. مرسل بعد از فراغت از دانشگاه در سال 2011 به عنوان استاد در پوهنتون پولیتخنیک کابل شروع به کار و تحقیق کرد.
دستآوردهای تحصیلی وکاری
در سال 2016 میلادی او دورهی ماستری خود را در دانشگاه تخنیکی برلین، جرمنی به پایان رساند و برای کار به افغانستان بازگشت و در گروه امنیت سایبری در کنار شغل استادی خود در دانشگاه پولیتخنیک کابل در مرکز IT Competence Center به عنوان عضو تیم امنیت سایبری کار میکرد.
مرسل داودی برای ادامهی تحصیل در مقطع دکترا، در سال 2018 میلادی با هدف ارتقای تخصص خود وارد مرحلهی دیگری از زندگیاش داشت و تحصیلات دکترای او توسط بورسیهای از وزارت معارف، فرهنگ، ورزش، علم و فناوری جاپان (MEXT) حمایت میشد. در زمان فراگیری تحصیلات دکتورای خود در جاپان، به عنوان دستیار پژوهشی در دانشگاه ریوکیو نیز کار میکرد.
همزمان با سقوط کشور به دست طالبان او مشغول دفاع دکترای خود بود و با شرایط پیشامده نتوانست به افغانستان برگردد. اما برای ادامهی کار و تحقیق در اکتبر سال ۲۰۲۱ به عنوان محقق فوق دکترا در دانشگاه آوینیون فرانسه پذیرفته شد.
دکتر مرسل داودی علاوه بر فعالیتهای آکادمیک، فرصتهای داوطلبانه و قابل توجهی نیز داشته است. او اکنون او یکی از اعضای هیأت رهبری در «زنان در تکنالوژی فصل افغانستان» است که یک بخش از زنان در تکنالوژی جهانی (women in tech global) میباشد.
این سازمان به طور فعال در توانمندسازی زنان و دختران افغانستانی در زمینههای STEM با سازماندهی و سمینارهای رایگان و ارایه حمایتهای آموزشی رایگان فعالیت میکنند. او همچنان به عنوان مشاور زنان محقق افغان (Afghan Women Scholar) برنامهای متمرکز بر کمک به محققان زن افغانستان که با خطرات و چالشها در فعالیتهای علمی خود مواجه هستند، کار میکند.
تکنالوژی و زمینهی آموزش و کار برای زنان و دختران در عصر طالبان
داکتر مرسل داودی زمانی که تحصیلات دورهی ابتدایی خود را شروع کرده بود، موانع و مشکلات زیادی سد راه او وسایر دختران افغانستان بود.در دورهی اول رژیم طالبان همانند امروز زنان و دختران حق درس و تعلیم و حق کار را نداشتند. با این تفاوت که در دورهی کنونی طالبان، زنان و دختران با استفاده از تکنالوژی میتوانند در برابر محدودیتهای تحصیلی و کاری بایستند.
با تغییر رژیم گرچند موانع تحصیلی تا حدودی از سر راه دختران برداشته شد، اما با فاصلهی زمانی پنج سال محرومیت زنان از آموزش و کار، سبب شد که به گفتهی بانو مرسل سطح فرهنگ مردم پایین بیاید بسیاری ازخانوادهها در روستاها و مناطق دور دست و حتا در کابل مانع تحصیل دختران میشدند.
چالشهای بزرگتر ازدواجهای دختران افغانستان بود که بیشتر یا زیر سن بودند یا اجباری و یا هم در سنینی که باید تحصیلات خود را ادامه میدادند و بعد از ازدواج فرصتی برای ادامهی تحصیل نداشتند. شرایطی که یکبار دیگر زنان افغانستان با سلطهی دوبارهی طالبان با آن مواجه شدند. داکتر مرسل باهمهی این موانع و شرایط دشوار مهاجرت مبارزه کرد و تا مقطع فوق دکترا به تحصیلاتش ادامه داد.
به گفتهی دکتر مرسل یکی از فرصتهای که امروز میتواند دختران و زنان را به آینده امیدوار نگهدارد، دسترسی به تکنالوژی است که در مواردی زمینهی کار و آموزش را برای زنان و دختران فراهم کرده است. گرچند شدت فقر در اکثر مناطق روستایی، نبود برق و انترنت کافی در افغانستان هنوز هم چالشی است که دسترسی به تکنالوژی را محدود کرده است. اما همچنان جای امیدواری است که زنان و دختران با استفاده از تکنالوژی فرصتی کار و آموزش بیابند.
فراهم کردن زمینهی آموزش آنلاین تکنالوژی برای دختران
«ما در (زنان در تکنالوژی) ویبینارهای آموزشی رایگان برگزار میکنیم در یکی از ویبینارهای به صورت مشرح در مورد اینکه چگونه آنها میتوانند از کورسها و مطالب آموزشی آنلاین استفاده کنند و حتا سرتیفیکیت بینالمللی بگیرند صحبت نمودهایم. اگر آنها بتوانند مهارتهای خود را بالا ببرند میتوانند به صورت آنلاین از راه دور و یا فری لنسر شامل وظیفه در هر گوشه از دنیا شوند و درآمد داشته باشند.»
مهاجرت اجباری مرسل و فرصت دستیابی به جایزهی سالانهی لورال یونسکو
داکتر مرسل میگوید: «من دقیقاً دفاع دکتورایم در زمانی بود که رژیم تغییر کرد. نمیدانستم آیندهام در افغانستان چگونه خواهد بود، آیا میتوانم به اهدافی که دارم دست یابم؟ آیا میتوانم حداقل به وظیفهام منحیث استاد دانشگاه ادامه دهم یا نه؟ در آن زمان برای افغانستان و دختران افغانستانی، هفتهها گریه کردم، چون؛ چارهی دیگری نداشتم.»
مرسل داودی از استادان دانشگاهها و سایر همکارانش در نشستی که با آنها داشته، خواسته بود که از حق تحصیل دختران حمایت کنند.فرصتی که هرگز برای استادان دانشگاهها داده نشد و مشورهی هیچ کسی در مورد اهمیت تحصیل دختران خواسته نشد. تنها با فرمانی از سوی رهبر نامریی طالبان دروازههای مکاتب و دانشگاهها برای همیشه به روی دختران بسته شد.
مرسل داودی هنوزهم به دانشجویانش فکر میکند که با اشتیاق زیادی منتظر فراغت شان از دانشگاه بودند. او پس از سقوط کشور به دست طالبان مجبور به مهاجرت اجباری برای دستیابی به دستآوردهایی دیگر شد. او که به کشورهای دیگر چون فرانسه و جرمنی سفر کرد میگوید:اگر در افغانستان و زیر سلطهی طالبان باز میگشت، نه تنها به هیچ دستآوردی دست نمییافت بلکه مانند؛ سایر زنان و دختران مجبور به خانه نشینی میشد.
او در پیامی به زنان افغانستان میگوید: «من میخواهم به زنان سرزمینم پیامی برسانم که ما میتوانیم به آرزوهایمان برسیم! با و جود شرایط چالشبرانگیزی که با آن روبهرو هستیم، هرگز نباید از رویاها و آرزوهای خود دست بکشیم. روزهای روشنتر در راه هستند. طالبان مانند دورهی گذشته دیر یا زود رفتنی هستند.»
مرسل داودی به تازگی به خاطر تلاشهایش برای فراهمسازی زمینهی آموزش دختران از طریق تکنالوژی و سایر فعالیتهایش به عنوان یک زن در تکنالوژی نوین جایزهی سالانهی بنیاد لورال و یونسکو را به دست آرود. بنیاد لورآل و یونسکو سالانه پنج زن دانشمند و فوقالعاده در رشتههای ساینس را از پنج قارهی جهان معرفی میکند که دستآوردهای عالی و جهانی داشتهاند.
در بیست و پنجمین مراسم جایزه بینالمللی L’Oréal-UNESCO برای «زنان در علم» جایزهی سالانه به سه پژوهشگر اهدا شد که شجاعت، استقامت و تعهدشان به علم، الگوساز برای جهانیان پنداشته میشود.
