سقوط نظام جمهوریت توسط گروه تروریستی طالبان، آثار ویرانگری بر جامعۀ رسانهییِ افغانستان به ویژه خبرنگارانِ زن بهجا گذاشته است. طالبان با وضعِ محدودیتهای فراوان بر خبرنگارانِ زن زیر عنوان «رعایت ارزشهای اسلامی»، در واقعیتِ امر به شکنجۀ روحی و تضعیفِ ظرفیتهایِ آنان دست زدهاند.
در این میان، زنان خبرنگار در ولایت هرات برای ادامۀ کارشان در زمینۀ اطلاعرسانی، با دشواریها و محدودیتهایی فراتر از تصورشان روبهرو شدهاند. بهنحوی که آنها در این ولایت پس از سالها کسب تجربه در سایۀ آزادی بیان و اطلاعرسانی فارغ از سانسور، اکنون با گروهِ متحجری روبهرو هستند که حتا حضور فزیکیِ آنان در کنفرانسهای خبری و انجام کارهای میدانی در عرصۀ اطلاعرسانی را برنمیتابند، چه رسد به اینکه اجازۀ پوششِ اخبار در تضاد با سیاستها و منافعشان را به خبرنگارانِ زن قایل شوند.
پرستو تابان (مستعار)، یک خبرنگار زن در ولایت هرات، در گفتوگو با نیمرخ از وضعیتِ نگرانکنندۀ خبرنگارانِ زن در این شهر پس از روی کار آمدنِ گروه تروریستی طالبان سخن میگوید. او با ابراز ناامیدی شدید، ادامۀ نقشآفرینی زنان در پوشش رویدادهای خبری و گردش آزاد اطلاعات را «ناممکن» توصیف میکند.
پرستو در اینباره میگوید: طالبان بر بنیاد عقاید جاهلانۀشان، حضور زن در عرصۀ عمومی را به هر شکلی که باشد، گناه و فتنه میشمارند؛ اما من به اقتضای شغلِ خبرنگاریام باید برای تهیۀ خبر و گزارش از خانه بیرون شوم. اما بارها اتفاق افتاده که به شکلِ توهینآمیز از حضور در کنفرانسهای خبری و برنامههایی که نیاز به پوشش رسانهیی داشتهاند، منع شدهام.
پرستو میافزاید: این وضعیت درحالی است که رسانهیی که من برایش کار میکنم نیز نمیتواند بهخوبی مشکلات و محدودیتهایِ مرا در سایۀ رژیم طالبانی درک کند. گاهی بهدلیل فشارهایی که برای تهیۀ گزارش از سوی اداره بر من وارد میشود، ناچارم که از خبرنگارانِ مردِ همکارم خواهش کنم که مواد و معلوماتِ تهیۀ خبر و گزارش را برای من بفرستند. ولی این راه نیز در اکثرِ موارد نتیجه نمیدهد؛ معمولاً موادِ خبری خیلی دیر به دستم میرسد و من هر بار زیر فشار و استرسِ ناشی از آن خُرد میشوم.
از سوی دیگر، صغرا ابراهیمی (مستعار) یکی دیگر از خبرنگارانِ زن در ولایت هرات، در صحبت با نیمرخ تصریح میکند: خبرنگاران زن در این ولایت یا اجازۀ حضور به کنفرانسها و رویدادهای خبری را نمییابند و یا هم در صورت راهیابی به این محافل، به علت تعصب و تنگنظری طالبان، چانس و اجازۀ پوشش خبری را در قیاس با مردانِ خبرنگار بهدست نمیآورند.
صغرا به گونۀ نمونه، به برگزاری جشن انگور در ولایت هرات در تاریخ 16 اگست اشاره میکند: «به من گفته شد که تنها زمانی میتوانم گزارشم را تهیه کنم که محفل به پایان رسیده و مقاماتِ طالبان آنجا را ترک کرده باشند، که مسلماً در آنزمان هیچ موضوعی برای پوشش خبری باقی نمیماند!»
او با یأس و دلسردیِ تمام میگوید: حتا زمانی که گزارش اجتماعی دارم، اکثر مردم در خیابانها از مصاحبه با من پرهیز میکنند، زیرا میترسند به جرمِ گفتوگو با یک خانمِ خبرنگار مورد تنبیه و مؤاخذۀ طالبان قرار گیرند.
مریم محمدی (مستعار) یکی دیگر از خبرنگارانِ زن در ولایت هرات است که از تبعیض رسانهیی و برخورد ناعادلانۀ مسؤولانِ رسانهها در برابر زنانِ خبرنگار شکایت میکند. او میگوید که مسؤولانِ رسانهها از جذب و استخدامِ خبرنگارانِ زن خودداری کرده و حتا در صورت استخدام، اجازۀ کار میدانی به آنها را نمیدهند.
در همین راستا، پرستو تابان یک خبرنگار زنِ دیگر نیز به نیمرخ میگوید: تبعیض میان خبرنگاران زن و مرد بهصورتِ چشمگیر وجود دارد. خبرنگارانِ مرد میتوانند بهراحتی اطلاعات را از یک ادارۀ حکومتی دریافت کنند، در صورتیکه اگر یک خبرنگار خانم به همان اداره مراجعه کند، احتمال دارد که حتا اجازۀ ورود به آن مکان را نیز نیابد.
شیرین الکوزی (مستعار) خبرنگارِ فعال در شهر هرات خاطرنشان میسازد: زمانیکه زنان بهسختی و فقط به قیمتِ قبولِ توهین و تحقیر از سوی طالبان بتوانند اجازۀ ورود به کنفرانسهای خبری را کسب کنند، به لحاظ منطقی و روانی نمیتوانند نقشِ پویا و روبهرشدی در عرصۀ اطلاعرسانی داشته باشند.
خانم الکوزی ضمن اعلام نگرانی دربارۀ آیندۀ خبرنگارانِ زن در ولایت هرات، میگوید: استعداد و ظرفیتِ زنانِ خبرنگار در ساختارهای طالبانیِ ایجاد شده در هرات کاملاً رو به تحلیل و سقوط است؛ چنانکه در حال حاضر حتا یک خانم خبرنگار که در عرصۀ اطلاعرسانی به کارِ میدانی در هرات بپردازد، وجود ندارد و تا کنون هیچ نهـادی نیز برای تغییرِ این وضع به سود زنان کاری نکرده است. وضعیت زنانِ خبرنگار در ولایت هرات درحالی دشوار و رقتبار توصیف میشود که هیچ اطمینان و امیدواریِ روشنی وجود ندارد که در سایر ولایات افغانستان، خبرنگارانِ زن با وضعیتِ بهتری مواجه باشند.
