کارزار آگاهیدهی در بارهی بهداشت قاعدگی زنان و دختران، قبل از سلطهی طالبان شکل گرفته بود که تأثیرات مثبتی داشت. در شماری از مکاتب دخترانه در سطح شهرکابل و شماری از روستاها کارزار آگاهیدهی بهداشت قاعدگی برگزار میشد. کمترین پیامد این کارزارها، آگاه شدن خانمها به ویژه دختران که نخستین تجربههای قاعدگی را سپری میکردند، از پریود و رسیدگی به آن بود. اما اکنون با گذشت 21 ماه از سلطهی طالبان، نه تنها آگاهیدهی درمورد بهداشت زنان از بین رفته، بلکه زنان در اکثر مناطق روستایی حتا بدون محرم اجازهی مراجعه کردن به کلینیک را ندارند.
قاعدگی یا پریود حالت طبیعی است که زنان هر ماه با آن دچار میشوند. در جامعهی افغانستان برخورد با قاعدگی هنوز غیر عادی است. نام گرفتن از قاعدگی و پریود حتا برای زنان نیز دشوار است، چه رسد به مردان. هنگام که زنان دچار پریود میشوند با مشکلات جدی در جامعه مواجه هستند.
خرید لوازم بهداشتی یکی از مشکلات جدی برای زنان است. وقت زن یا دختری برای خرید لوازم بهداشتی به فروشگاه یا داروخانه میرود، حتا از گرفتن نام نوار بهداشتی خود داری میکند. اکثر زنان فقط با دست به سوی نوار بهداشتی اشاره میکنند. برخورد فروشندهها و داروخانهها نیز متفاوت است.
مردان در بسیاری از فرهنگها و جوامع شرمساری و تنفر از دورهی قاعدگی زنان دارند. این تنفر و شرمساری ریشه در باورهای غلط و سوء تفاهم آنان در بارهی قاعدگی زنان دارد. در افغانستان این نوع تنفر و شرمساری عامتر است. در حالی که این مرحله یک حالت طبیعی برای زنان است و باید به آن با احترام برخورد شود. دورهی قاعدگی به عنوان یک حالت طبیعی و عادی باید در جامعه آموزش داده شود تا چنین رفتارهای نادرست و برداشتهای غلط از میان برود. زیرا برخورد نادرست با این حالت، میتواند منجر به مشکلات بهداشتی برای زنان شود که سلامت آنان تهدید خواهد کرد.
زنی میانسالی که برای خریدن نوار بهداشتی به یکی از دواخانههای شهرک اتفاق آمده بود با اشاره به طاقچهی نوار بهداشتی، گفت: «دو بسته از اینها بدهید!» داروفروش یکبار اطرافش را نگاه کرد و سپس به جای بستهبندی نوار بهداشتی در خریطه برای مشتری، میگوید:: «دستکولت را پیش کن» و بستههای نوار را در کیفش انداخت.
بدین ترتیب زنان هنگام تهیهی نوار بهداشتی و مراقبت از دوران قاعدگی شان هنوز هم با سنتهای دست و پاگیر و تابوی قاعدگی در جامعه روبرو اند. اما در روستاها این امر، تابوی ناشکن است که با وجود کارزارهای آگاهیدهی هنوز هم زنان نمیتوانند از لوازم بهداشتی و مراقبتهای صحی بهرهمند شوند.
در کنار تهیهی لوازم بهداشتی هنگام قاعدگی در زنان، مراقبتهای صحی ازدوران قاعدگی نیز ضروری است. بر اساس تجارب پزشکان، عدم رعایت بهداشت هنگام قاعدگی سبب بیماریهای عفونتی و در مواردی منجر به نازایی در زنان میشود.
در این مورد از معصومه ریاح، یک تن از پرستاران زن در یکی از کلینیکهای خصوصی ولایت پرسیدم. او به نیمرخ میگوید: زنان و دختران درکنار عدم دسترسی به لوازم بهداشتی در مورد مراقبت از خود هنگام پریود نیز چیزی نمیدانند و با استفادهی مکرر از پارچههای غیر صحی، دوران قاعدگی شان را سپری میکنند.
معصومه میگوید: «بعضی از زنانی که به خاطر کیستهای تخمدان و یا عفونتهای رحمی نزد داکتر مراجعه میکنند، هنوز هم حاضر به استفاده از نوار بهداشتی نیستند. آنها میگویند هر ماه توان خرید لوازم بهداشتی یا پد را ندارند.»
معصومه تأکید میکند که تلاشهای پرستاران برای آگاهیدهی از قاعدگی یا پریود در زنان کافی نیست و دختران باید قبل از رسیدن به سن بلوغ در مکتب و یا درخانواده، باید از روند قاعدگی در بدن شان آگاه شوند.
زهرا لیا قابلهی در یکی از کلینیکهای دولتی در ولایت غور میگوید که زنان و دختران غور از عدم دسترسی به امکانات صحی رنج برده و در نا آگاهی از عدم رعایت بهداشت قاعدگی به سر میبرند.
زهرا به نیمرخ گفت که پرستاران و قابلهها در شرایط دشوار کنونی، فقط میتوانند برای کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان تلاش کنند، اما برنامهای برای آگاهیدهی زنان در مورد سلامت شان هنگام قاعدگی ندارند.
به گفتهی زهرا در بسیاری از موارد، زنان حتا نمیخواهند در مورد قاعدگی و دیگر بیماریهای زنانه با داکتر شان صحبت کنند. آنها فقط بدنبال داروی تسکین دهنده هستند.
به گفتهی زهرا و معصومه، زنان در روستاها به هیچ نوع امکانات صحی برای مراقبت از دوران قاعدگی شان دسترسی ندارند. استفاده از پارچه به جای پد یا نوار بهداشتی مرسوم است و زنان حتا از پوشیدن لباس زیر آگاهی ندارند.
با این وجود گروه تروریستی طالبان آگاهیدهی از بهداشت زنان در رسانههای را ممنوع کردند. حدود دو هفته قبل یکی از خبرنگاران زن به شرط حفظ هویتش به نیمرخ گفته بود که طالبان میگویند: «صحبت کردن در مورد بهداشت زنان منجر به ترویج فحشا میشود. هر زنی که مشکلی داشت، نزد داکتر میرود و لازم نیست که شما در تلویزیونها جار بزنید.»
در 28 می سال 2021 برای نخستین بار وزارت معارف جمهوریت در هماهنگی با صندوق حمایت از کودکان یا یونیسیف از روز جهانی بهداشت قاعدگی تجلیل کردند. رنگینه حمیدی وزیر معارف وقت از درج بهداشت قاعدگی در نصاب آموزشی معارف خبر داده بود. قرار بود همه ساله به هدف آگاهی به دختران از این روز تجلیل شود. اما با سلطهی دوبارهی گروه تروریستی طالبان نه تنها این موضوع درج نصاب تعلیمی نشد، بلکه دختران از حق آموزش محروم شدند و سخن گفتن در بارهی بهداشت زنان و دورهی قاعدگی ممنوع شد.
دیدگاهها 2
بمردم به زنان سرزمین خو، هر زنی یو افغانستانی باشه قهرمانه
صنم. ع
رنج ما را پایانی نیست. وضعیت زنان در روستاها رقت انگیز است کاش میتونستم برای شان کاری کنم خدا لعنت کند گروه وحشی را که جلو آگاهی و پیشرفت مردمم را گرفت