خیاطی یکی از شغلهای آزاد در میان مردان و زنان است که به خاطر تأمین مصارف خانوادهها و یا هم به عنوان کسب و کار به راه انداخته میشود. اما در اینجا در شهر نیلی مرکز ولایت دایکندی نیز شغل خیاطی میان زنان و مردان و اکثرا جوانان به تازگی رونق یافته است و در این میان زنانی هستند که از بیکاری و تنگدستی ناچار شدهاند که خیاطی کنند.
گل ورق بانوی سی و هشت ساله و سرپرست خانوادهی سه نفری است که سه سال قبل به دلیل فقر و تنگدستی ناچار شده است، از وطمهی ولسوالی خدیر به شهر نیلی پناه بیاورد. او در گفتوگو با هفتهنامهی نیمرخ گفت: مدتی زیادی را در شهر سرگردان و بیخانمان بودم، اما هیج کسی حاضر نشده برای من و دو فرزندم کمک کند. ناچار شدم با کمترین درامد در یکی از خیاطیهای شهرنیلی مشغول شوم و روزانه خیاطی کنم: «سه سال پیش از فقر و بیکاری و گرسنگی ناچار شدم که به نیلی بیایم درآنجا دعوای حقوقی داشتیم، بعد از فوت شوهرم هیج دارایی و زمینی برای ما باقی نماند، به خاطر آیندهی دو دختر خود ناچار شدم که به یک طرف بروم؛ اما به نیلی آمدم. زندگی برای زنان بیسرپرست مثل من در روستاها جهنم است نه کسی کمک میکند و نه کسی است که صدای ما را به دولت برساند. اگر خودما خود را به جایی نرسانیم از گرسنگی بمیریم هم دولت خبر نمیشود. در نیلی هم بسیار دنبال کار و کمک گشتم، اما هیچ کسی کمکم نکرد تا اینکه در یک غرفهی خیاطی با حقوق ماهانه 1500 افغانی مشغول به کار شدم اوایل بسیار برایم سخت بود، اما کم کم عادت کردم به همین اندازه درامد.»
گل ورق طی سه سال شاگردی در خیاطی فقط توانسته خود و دخترانش را از گرسنگی نجات بدهد، اما به تازگی از طرف یک موسسه تموانمندسازی زنان مورد حمایت قرار گرفته و به او یک ماشین خیاطی داده است تا برای خودش کار کند. وی اکنون امیدوار است که مصارف مکتب دو دخترش را تأمین کند و خودکفا شود.
معصومه حیدری بانوی جوان دیگریست که در شهرک جدید نیلی یک دکان خیاطی و رخت فروشی پر جنب و جوشی دارد. وی دانشآموختهی علوم طبیعی دیپارتمنت ریاضی از دانشگاه بامیان است. اما بعد از سرگردانیهای زیادی پشت دروازههای ادارات دولتی موفق نشده است که در بستهای دولتی استخدام شود. او درگفتوگو با هفتهنامهی نیمرخ میگوید: از سر ناچاری تصمیم گرفته است که یک شغل شخصی ایجاد کند. «درسال 1395 وقتی از دانشگاه فارغ شدم به امید یک کادر جوان و تأثیرگذار بر جامعهی علمی به خانه برگشتم، اما متأسفانه به خاطر استخدام در بستهای دولتی پشت دروازههای ادارات بسیار سرگردان شدم. در هر ادارهی دولتی و غیر دولتی درخواست دادم، اما با آنکه واجد شرایط بودم در هیچ جای استخدام نشدم، بنابراین تصمیم گرفتم به هر قیمتی که شده برای خودم شغل ایجاد کنم و همین شد که با مبلغ 70 هزار افغانی پول قرض چندین پایه چرخ و ماشین خیاطی خریدم و به خیاطی شروع کردم.» او میگوید: در اوایل حضورش در بازار کار بسیار انگشت نما شده بود و برای خیلی از مردان جامعه مایهی تعجب بود، اما اکنون این روند برای آنان عادی شده است و زنان زیادی اکنون دکان خیاطی دارند و خیاطی میکنند.
معصومه حیدری خیاطی را از خانه شروع نموده است و دردوران دانشجوییاش در ولایت بامیان برای تأمین مصارف تحصیلیاش در آنجا نیز خیاطی نموده است. بینظیر حسینی بانوی دیگریست که درکنار فروش صنایع دستی و دیگر لباسهای مدرن، خیاطی میکنند. او میگوید: به دلیل فروش کم محصولات صنایع دستی ناچار شده است که خیاطی هم کند. چون درآمد کم او از صنایع دستی پاسخگوی نیازمندیهای او و خانوادهاش نبوده است. «خیاطی را خیلی کم بلد بودم وقتی صنایع دستی فروش نداشت مجبور شدم به خیاطی شروع کردم گرچند درآمد خوبی نداشت، ولی حالا رونق یافته و روزبهروز درحال بهتر شدن است.»
در کنار این بانوان، دهها زن دیگر در شهر و روستاها مشغول خیاطیاند. معمولن زنان که از دوران سیاه طالبان و دیگر جنگهای داخلی از درس و تحصیل بازماندهاند و یا زنان و دختران برای کار در ادارات دولتی گماشته نشدهاند، به شغل شخصی مانند خیاطی، آرایشگری و صنایع دستی رو میآورند. با این حال فاطمه اکبری معاون امور اقتصادی و اجتماعی ولایت دایکندی میگوید: قرار است سال آینده یک مارکیت زنانه در شهر نیلی اعمار شود. «یکی از وعدههای رییس جمهور افغانستان به زنان دایکندی اعمار یک مارکیت زنانه بود که خوشبختانه زمین آن خریداری شده و قرار است سال آینده اعمار شود.»
نبود بازار به صنایع دستی زنان و مکان مناسب برای تجارت یکی از چالشهای اساسی سد راه زنان تجارتپیشه و شاغل در بازار میباشد. زنان خیاط و تجارتپیشه در گفتوگو با هفتهنامهی نیمرخ میگویند: امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا دکانهای شان به مدت پنح ماه بسته بود، اما مالکان مارکیت به آنان ترحم نکرده و از دکانهای قفل شدهی شان هم کرایه گرفتهاند. آنان سالانه نزدیک به شصت هزار افغانی کرایه دکان میدهند، اما اکثر اوقات کرایه دکان از درآمد آنها بیشتر است.