با توجه به شرایط دشوار زنان افغانستان و عدم دسترسی به خدمات صحی کافی، امراض و عفونتهای تناسلی نزد زنان و دختران نیز افزایش مییابد. عفونتهای واژینال در زنان و دختران چگونه به وجود میآید؟ مردان چندهمسر چگونه سبب انتقال و گسترش بیماریهای عفونتی میشود و زنان و دختران چگونه از آن پیشگیری کنند؟ در گفتوگو با داکتر نسا محمدی، متخصص امراض زنانه در مورد انواع عفونتهای واژینال در زنان و دختران، عوامل و نقش مردان چندهمسر در انتقال عفونتهای تناسلی از یک زن به زنان دیگر پرداختهایم.
نیمرخ: عفونتهای واژینال چیست و در زنان چگونه به وجود میآید؟
نسا محمدی: اگر بخواهیم در مورد انواع عفونتهای تناسلی در زنان صحبت کنیم، اول از همه باید بگویم خارش، سوزش، ترشحات و بوی بد در ناحیه دستگاه تناسلی زنان از علایم بسیار شایع عفونتهای واژینال در زنان و دختران است.
در زنان انواع عفونت داریم؛ یک سری از عفونتهای واژینال است که به دلیل ارتباط غیرایمن جنسی با فرد دیگری اتفاق میافتد، عفونتهایی استند که از اثر رعایت نکردن بهداشت در دختران به وجود میآید و عفونتهایی که براساس تغیرات هورمونهای زنانه به وجود میآید. شماری از این عفونتها علایمی را بروز میدهد که براساس آن میتوان نوع عفونت را تشخیص داد و شماری از آنها هیچ علایمی را از خود بروز نمیدهند که تشخیص و تداوی آن را پیچیدهتر میکند.
برخی از دختران قبل از ازدواج از بیماریهای عفونتی رنج میبرند و در مواردی به خاطر تابوپنداری بیماریهای دستگاه تناسلی در زنان آنان از مراجعه نزد داکتر خودداری میکنند. اگر در این باره بگویید که این عفونتها در دختران چگونه به وجود میآید و چطور باید از ابتلا به این بیماریهای عفونتی پیشگیری کرد؟
اولین عفونتی که دختران قبل از ازدواج و زنان نیز خیلی با آن درگیر استند عفونت قارچی در واژن است که به آن کاندیدیازیس(Candidiasis) نیز میگویند. دلیل اصلی آن وجود قارچ یا مخمری است که در ناحیه تناسلی زنان و دختران رشد میکند و سبب ایجاد آن نوعی از قارچی با همین نام است که در دستگاه تناسلی زنان و دختران رشد کرده و سبب ایجاد عفونت میشود.
بیشترین میزان عفونتی را که دختران قبل از ازدواج تجربه میکنند نیز همین عفونت قارچی است. باید یادآوری کنم که تعداد کمی از این قارچها در بدن ما زندگی میکنند، اما با شستشوهای بیمورد دستگاه تناسلی با محلولهای خوشبوکننده، شستشوی زیاد ناحیه تناسلی با صابون و شامپو و مرطوب نگهداشتن واژن سبب میشود که باکتریهای مفید در دستگاه تناسلی از بین رفته و قارچها رشد کنند. در برخی موارد زنان و دخترانی که در هنگام قاعدگی به لوازم بهداشتی دسترسی نداشته باشند و از خود مراقبت نکنند هم سبب عفونتهای قارچی میشود.
برای پیشگیری از آن زنان و دختران باید هنگام قاعدگی از نوار بهداشتی استفاده کنند و در روزهای اول قاعدگی باید هر دو ساعت نوار بهداشتی شان را تبدیل کنند و در روزهای دوم تا چهارم قاعدگی بین هر چهار یا شش ساعت آن را تبدیل کنند. زنان و دخترانی که به نوار بهداشتی دسترسی ندارند باید از پارچه و لباس زیر نخی استفاده کنند. زنان و دخترانی که از فشارخون و قند بالا در خون رنج میبرند نیز باید متوجه باشند که اگر دچار بیماریهای عفونتی میشوند بیماری آنان به راحتی قابل درمان نیستند. من تأکید میکنم که زنان و دختران باید دستگاه تناسلی شان را به طور مداوم خشک نگهدارند زیرا رطوبت در این ناحیه نیز سبب رشد باکتریها و قارچها میشود.
موضوع مهم اینکه امراض زنانه و بیماریهای عفونتی را هر زنی در زندگی خود تجربه میکند و در تشخیص و تداوی آن هیچ شرم و ننگی نیست! از زنان و دختران میخواهم که در صورت بروز هر نوع علایم بیماریهای عفونتی نزد داکتر مراجعه کنند. مردان خانواده نیز در این راستا مسئولیت دارند باید در این مورد آگاهی داشته باشند و برای تشخیص و تداوی بیماریهای عفونتی از زنان و دختران حمایت کنند.
زنان بعد از ازدواج با خطر ابتلای کدام نوع عفونتها روبرو میشوند و چندهمسری مردان چه نقشی در پخش و گسترش این عفونتها دارد؟
در بدن زنان و به طور مشخص در دستگاه تناسلی زنان خیلی از باکتریهای مفید نیز وجود دارد که سبب سلامت بدن زنان میشود. اگر این باکتریهای مفید را با شستشوهای بیمورد، استفاده از برخی محلولهای خوشبوکننده و شستن لباس زیر با انواع شویندهها از بین میرود.
از سویی هم تغییرات هورمونهای زنانه، بارداری و شیردهی، روابط جنسی مکرر و ناسالم با مردانی که همزمان با چند زن رابطه جنسی دارند و مصرف برخی از آنتی بیوتیکها نیز سبب از بین رفتن باکتریهای مفید و طبیعی شده و زن مستعد گرفتن عفونت در دستگاه تناسلی میشود.
شایعترین اختلالی که زنان به طور میانگین و در طول زندگی با آن روبرو میشوند التهاب یا عفونت واژن است که به آن واژینت(Vaginitis) میگویند و علایمی که دارد ترشحات، سوزش و خارش دارد و همچنان بوی شدید و نامطبوع از علایم شایع آن است.
همچنان بخوانید
به این بیماری عفونتهای ناشی از مقاربت جنسی نیز میگویند که از اثر چندهمسری مردان با روابط جنسی مکرر و ناسالم، عفونت از یک زن به زن دیگر منتقل میشود و در افغانستان میان زنان بسیار رایج است.
یکی از عفونتهای دیگری که در ناحیهی تناسلی زنان اتفاق میافتد عفونت باکتریایی واژن است که از باکتری لاکتا باسیلوس(Lactobacillus) در دستگاه تناسلی زنان به وجود میآید. این باکتری به طور طبیعی در بدن هر زن وجود دارد اما یک سری شرایط سبب ایجاد عفونت میشود. گرچند تاهنوز مشخص نشده است که چه عواملی سبب رشد آن میشود اما کمبود و یا رشد بیش از حد آن، سبب بروز علایم و اختلال در دستگاه تناسلی میشود و علایمی چون ترشحات غلیظ سفیدرنگ و یا آب روان و لغزنده دارد. این بیماری سوزش و خارش ندارد ولی ممکن است زنان مبتلا به آن بوی بسیار بدی شبیه بوی ماهی گندیده را احساس کنند.
یک عفونت دیگری که در بدن زنان است به نام تریکوموناس(Trichomonas) یاد میشود و از عفونتهایی است که به شکل بسیار ساده و پایه هر زنی با آن مواجه میشود و از طریق تماس جنسی به زنان منتقل میشود. یک انگل یا پارازیتی به اسم تریکوموناس سبب به وجود آمدنش میشود. علایمی آن سرخی در دستگاه خارجی تناسلی، خارش، ترشحات زرد و خاکستری یا سبز رنگ و بوی نامطبوع و درد هنگام ادرار است.
عفونت دیگری که از اثر تماسهای جنسی در زنان به وجود میآید کلامیدیا(Chlamydia) است که بسیار خطرناک و آزار دهنده است. این بیماری ممکن است در برخی از زنان علایمی چون ترشحات غیرطبیعی داشته باشد و در برخی از زنان هیچ علایمی را از خود بروز نمیدهد و دهانهی رحم زنان را هدف قرار داده و سبب نازایی در زنان میشود. گاهی تشخیص آن به سادگی میسر نیست و از این رو اکثر داکتران به زنان نازا داروهای تحریک تخمکها را تجویز میکنند.
از عفونتهای دیگری که زنان بعد از ازدواج در ناحیه تناسلی خود تجربه میکنند سوزاک است که در افغانستان آن را با اختلال در تکرر ادرار اشتباه میگیرند. این بیماری در زنان سبب درد و خارش هنگام رابطه جنسی و ادرار میشود و ممکن است همزمان با بیماری کلامیدیا اتفاق بیافتد. سوزاک سبب نازایی در زنان میشود.
یک بیماری دیگر به نام «درد مزمن ناحیه تناسلی» در زنان به وجود میآید که بدون هیچ علایمی سبب یک درد و ناراحتی و التهاب در ناحیه دستگاه تناسلی زنان میشود. این بیماری گاهی علایمی مانند سایر عفونتهای واژینال دارد اما گاهی هیچ نوع علایمی را از خود بروز نمیدهد و تنها راهی که زنان میتوانند با آن مقابله کنند حفظ باکتریهای مفید در دستگاه تناسلی است. این عفونتها در زنان از اثر استفاده از خوشبوکنندههای واژن، تعویض نکردن به موقع نوار بهداشتی، استفاده از تامپون، شستن لباس زیر با وایتکس و غیره به وجود میآید که سبب خشکی پوست ناحیه تناسلی میشود. از این رو زنان باید در استفاده از مواد شوینده هنگام شستشوی لباس زیر محتاط باشند.
عفونت دیگری که در زنان داریم با درد بسیار شدید و زخم زشت همراه است و مخصوصا بخاطر درد آن زنان خیلی نگران اند ویروسی به نام تبخال تناسلی یا هیرپی سمپلیکس است که از طریق تماس جنسی غیرایمن وارد بدن زنان میشود. این عفونت در اندامهای داخلی واژن اتفاق میافتد و زخمهایش ترشحاتی دارد که گاهی زخمها به راحتی دیده میشود و گاهی نه.
خطرناکترین عفونت ویروسی در بدن زنان نیز زگیل تناسلی HPV یا (Herpes Simplex Virus) است و علایم چون ترشحات، سوزش، خارش و در اندامهای داخلی یا خارجی تناسلی به شکل یک خال گوشتی گلپی مانند مشاهده میشود؛ شدت این بیماری حتا سبب سرطان رحم در زنان میشود.
چرا برخی زنان که از عفونتهای واژینال رنج میبرند دچار نازایی میشوند؟ آیا نازایی ناشی از عفونتهای واژینال قابل درمان است؟
چندهمسری مردان و ارتباط غیرایمن و همزمان با چند زن و همچنان در نظر نگرفتن بهداشت هنگام رابطه جنسی سبب گسترش بیماریهای عفونتی و واژینال میان زنان میشود که با انتقال ویروسها و باکتریهای مضر به زنان رحم آنان آسیب میبیند. دهانهی رحم التهابی شده و وجود ویروسهای مضر سبب تضعیف تخمکها میشود. نازایی ناشی از بیماریهای واژینال در صورتی قابل درمان است که به موقع تشخیص شود و اگر این بیماریها تشدید یافته باشد درمان آن نیز پیچیده و در مواردی ناممکن میشود.
باید یادآوری کنم که ما در افغانستان امکانات کافی برای تشخیص و تداوی انواع امراض زنانه نداریم. در کنار این بیماریهای عفونتی، بیماری دیگری چون هیپاتیت یا ایدز در زنان وجود دارد که عامل انتقال آن مردان استند که بدون هیچ علایمی در زنان به وجود میآید و میان زنان بسیار شایع است. ما بخاطر نداشتن امکانات کافی آمار مشخصی از ابتلایان به بیماریهای ایدز را نداریم.
زنان و دختران برای جلوگیری از ابتلا به بیماری عفونتی و مقاربتی و ویروسها در اندام تناسلی باید چه کنند؟
تمام مواردی را که در بالا گفتم سبب از بین رفتن باکتریهای مفید در دستگاه تناسلی میشود باید زنان و دختران از آن آگاهی داشته باشند. شماری از این عوامل غیر قابل کنترل است مانند بارداری و شیردهی و تغییرات هورمونها و روابط جنسی؛ اما زنان میتوانند از محلولهای خوشبوکننده و دیگر شویندهها در ناحیه تناسلی استفاده نکنند، از لباس زیر مناسب استفاده کنند. متاسفانه زنان در جلوگیری از روابط جنسی غیرایمن نیز هیچ نقشی ندارند؛ چون عامل انتقال آن مردان و شریک جنسی زنان اند. اما میتوانند برای جلوگیری از ابتلا به عفونتهای مقاربتی از کاندوم استفاده کنند.
برای تداوی بیماریهای عفونتی نخست باید عفونتها شناسایی شود که قارچی است یا باکتریایی و یا ویروسی. زیرا برای تداوی هرکدام آن داروهای مختلفی وجود دارد. قبل از درمان آن باید به زنان مراقبتهای بهداشتی آموزش داده شود. من به زنان و دختران توصیه میکنم که هنگام حمام رفتن، دستگاه تناسلی را با صابون و شامپو شستشو نکنند و هنگام قاعدگی باید بهداشت را رعایت کنند و در صورت حساسیت با نوار بهداشتی از پارچههای نخی استفاده کنند. از موادهای کیمیاوی موبر و همچنان ژیلت که برای رفع موهای زاید بدن استفاده میشود در صورت حساسیت باید اجتناب کنند. برخی از زنان برای جلوگیری از بارداری از قرصهای ضد بارداری استفاده میکنند که استفادهی بیش از حد آن نیز سبب بیماریهای عفونتی میشود. افرادی که دچار دیابت هستند به آنها توصیه میکنم که هنگام درمان عفونتهای واژینال قند خون شان را پایین نگهدارند و دختران هنگام قاعدگی بهداشت فردی شان را رعایت کنند.
نیمرخ: از فرصتی که برای خوانندگان نیمرخ جهت آگاهی و پیشگیری از عفونتهای واژینال در زنان و دختران دادهاید سپاسگزاریم.
نسا محمدی: من هم از شما تشکر میکنم، امیدوارم این مصاحبه بتواند زنان و دختران را به اهمیت تشخیص و پیشگیری از امراض زنانه کمک کند و آنان به سلامت دستگاه تناسلی شان توجه نموده و اهمیت بدهند و همچنان مردان خانواده را از وجود چنین عفونتها و نقش شان در پخش و گسترش آن آگاه بسازد.
