گفتوگوی آنلاین از طريق برنامه زوم توسط داكتر عزيزاحمد بارز، دیپلومات پيشين و فعال حقوق بشر، از آكسفورد انگلستان راهاندازی شده بود. این برنامه شام دیروز ساعت شش و نیم تا هشت و نیم شب به وقت کابل همزمان از طریق راديو وتلويزيون خاور در كابل و قندز؛ راديو نوروز در هرات؛ راديوهای پامير، آمو و بانوان در بدخشان؛ راديو شبنم در قندز؛ راديو ماه نو در تخار و صفحه فیسبوک هفتهنامه نیمرخ و صفحههای فیسبوک شخصی اعضای این گفتوگو به گونه زنده نشر شد.
سحر صامت از سويدن مسؤولیت گردانندهگی این گفتوگو را به عهده داشت.
اعضای پنل این برنامه، زينب همام، فعال مدنی از شهر لندن انگلستان؛ دكتر نيلوفر ابراهيمی نماینده مردم در مجلس نمایندهگان از کابل؛ منيژه رامزی، استاد دانشگاه كابل؛ فاطمه روشنيان، مدير مسؤول هفتهنامه نيمرخ؛ فريحه ايثار، فعال اجتماعی و حقوق بشر؛ سانگه صديقی، فعال مدنی و حقوقدان از کشور هلند و فرشته حسينی، سردبير روزنامه راه مدنيت از کابل در مورد پروسه صلح، نقش، انتظارها و نگرانیهای زنان از روند گفتوگوهای صلح باهم بحث کردند و در بخش دوم برنامه، پس از سخنرانی اعضای پنل، بینندگان و شنوندگان این گفتوگو نیز پرسشهای شان را مطرح نمودند و توسط اعضای پنل پاسخ داده شد.
داکتر عزیزاحمد بارز، حامی این برنامه در نخست گفت: این گفتوگوی آنلاین که همه اعضای پنل، زنان افغانستانی از داخل و خارج از کشور در آن شرکت کردهاند؛ به سه هدف عمده راهاندازی شده است.
- حمایت زنان از قوانین دموکراتیک کشور که در آن حقوق و آزادیهای زنان به رسمیت شناخته شده است.
- اعمال فشار بر جوانب دخیل در پروسه صلح و دادخواهی برای حفظ حقوق زنان و ارزشهای نوینی که مردم افغانستان برای آنها قربانی دادهاند.
- همه اعضای پنل زن هستند تا اینکه سخن زنان افغانستان توسط خود زنان گفته شود.
زینب همام، با توجه به طولانی بودن روند تأمین صلح گفت: نقش زنان در جامعه دیگر غیرقابلانکار است. حتا طالبان هم پی بردهاند که اگر زن و فرزند شان نیاز به پزشک و معلم داشته باشند، پس به پزشک زن و معلم زن نیاز است. اما تأمین صلح به معنای واقعی آن که طالبان تمامی نقشها و مؤثریت حضور زنان در اجتماع را بپذیرند زمانبر خواهد بود.
او افزود که با توجه به وضعیت فعلی افغانستان، مردم نباید صلح را صرف وابسته به توافق سیاسی میان حکومت و طالبان بدانند بلکه هر فرد جامعه به گونهی انفرادی و جمعی برای تأمین صلح در کشور تلاش کنند.
داکتر نیلوفر ابراهیمی، عضو مجلس نمایندهگان کشور بر محور عوامل جنگ جاری در کشور بحث کرد و گفت: جنگ افغانستان جنبههای منطقهای و فرامنطقهای دارد، از همین رو، ریشهکن شدن جنگ نیاز به همکاری منطقهای و جهانی دارد. ولی گروه طالبان که این روزها در حال مذاکره با دولت برای رسیدن به توافق صلح هستند، دیگر قدرت نادیده گرفتن زنان را ندارند.
خانم ابراهیمی گفت: حضور زنان به عنوان عضم تیم مذاکره کننده و خبرنگار در دور اول مذاکرات در دوحه نشان داد که طالبان دیگر قدرت نادیده گرفتن زنان را ندارند.
منیژه رامزی، استاد دانشگاه کابل است. او که در این اواخر در سمپوزیمهای صلح در ولایتها و پایتخت کشور شرکت کرده و بیشتر سخنانش مبتنی بر برداشتها از سخن مستقیم زنان و دختران جوان دانشگاهی بود. خانم رامزی گفت: انتظار ما به عنوان شهروند و زنان افغانستان این است که گفتوگوهای فعلی منتج به صلح شود. اما صلحی که مردم را نسبت به آینده امیدوار بسازد؛ چون زنان از تکرار تاریخ دوره امارت طالبان میهراسند و زندهگی پس از صلح را در خطر میبینند. به همین خاطر، انتظار اساسی ما از جوانب دخیل در پروسه و مذاکرات صلح این است که حقوق و آزادیهای زنان افغانستان به معامله گرفته نشود.
فاطمه روشنیان، مدیر مسؤول هفتهنامه نیمرخ به تأمین صلح عدالتمحور تأکید ورزید و گفت: گفتوگوهای فعلی باید صلحی را در پی داشته باشد که در آن آزادی رسانهها، آزادی زنان، برابری شهروندی و حقوق قربانیان جنگ رعایت شود.
خانم روشنیان گفت: طالبان به عنوان یک گروه تروریستی با حقوق و فعالیتهای رسانهای و مدنی زنان مشکل دارند؛ ما هیچ انتظاری از گروه طالبان نداریم. اما دیگر جوانب دخیل در پروسه باید از حقوق زنان و ارزشهای دموکراتیک دفاع کنند.
او افزود: حکومت به عنوان نماینده مردم باید برای برآورده شدن خواستها و انتظارهای مردم به ویژه زنان از گفتوگوهای صلح فشار بیاورند. چون در ظاهر امر جوانب دخیل در پروسه صلح افغانستان مسایل مثل حقوق زنان، انتخاب مذهب خاصی برای قرار دادن به عنوان مبنای مذاکره و غیره چالشهای پیشبرد گفتوگوها مطرح میشود؛ اما حقیقت این است که دولت و طالبان به دور از حضور مردم در پیش جامعه جهانی و همکاران بینالمللی افغانستان به ویژه امریکا بر سر نوعیت نظام، درصدی تقسیم قدرت، قوانین و زیربنای حقوقی دولت پس از صلح و آینده قوای مسلح طالبان و نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان چانهزنی دارند.
فريحه ايثار، فعال اجتماعی و حقوق بشر از زیر پا گذاشته شدن حقوق برخی از اقشار جامعه در پروسه صلح ابراز نگرانی کرد. خانم ایثار گفت: موفقیت پروسه در این است که گفتوگوها به یک صلحی منجر شود که حقوق زنان، ارزشها و دستآوردهای نزده سال اخیر و حقوق تمامی مذاهب و اقشار جامعه در نظر گرفته شود. اینکه روند مذاکره مبتنی بر یک مذهب و عقیده خاصی باشد، با توجه به تکثر مذهبی که در افغانستان وجود دارد، حقوق دیگر مذاهب زیر پا گذاشته میشود و این برای مردم افغانستان مایه نگرانی است.
خانم ایثار تأکید کرد که برآورده شدن خواستها و رفع نگرانیهای زنان و کل مردم افغانستان از پروسه صلح نیاز به یک دادخواهی بینالمللی دارد. باید زنان با انسجام درست در سطح بینالمللی برای دفاع از ارزشهای دموکراتیک و دستآوردهای دو دهه اخیر تلاش کنند و جناحهای درگیر جنگ و دخیل در پروسه صلح، هیأت مذاکره کننده، ایالات متحده و اتحادیه اروپا را وادار بسازیم تا از حقوق زنان و دستآوردهای مردم افغانستان دفاع کنند.
سانگه صديقی، فعال مدنی و حقوقدان از کشور هلند با بررسی تجربه صلح در کشورهای مختلف گفت: فعلن نفس مطرح کردن خواستهای زنان در گفتوگوها مهم است؛ اینکه در ابتدا زنان خواستها و نگرانیهای خود را در گفتوگوها مطرح کنند و برای جلب قناعت طرفها بر حفظ حقوق زنان و ارزشهای مردم پافشاری کنند.
او افزود که به عنوان یک حقوقدان برای او ساختار دولت مهم است. چون بعد سیاسی و اقتصادی دولت زیاد مورد توجه نیست، اما مسایل حقوق بشری و حقوق زنان بیشتر مورد بررسی قرار میگیرد. بنابراین زنان باید بر حفظ نظام تأکید بورزند چون قانون اساسی افغانستان که نظام فعلی بربنیاد آن تشکیل شده، مادههایی دارد که حقوق زنان را به رسمیت شناخته، از حضور سیاسی زنان حمایت میکند و تبعیض جنسیتی را ممنوع دانسته است.
به گفته او، زنان باید در پروسه صلح دخیل باشند و تمرکز شان براین باشد که زنان فقط دنبال صلح سیاسی نیستند بلکه صلح اجتماعی نیز باید تأمین شود؛ چون صلح سیاسی تقسیم قدرت است و زنان در آن نادیده گرفته خواهد شد، همچنین عدالت برای قربانیان جنگ نیز تأمین نخواهد شد و اگر این مسایل در نظر گرفته نشود، «من فکر میکنم صلح مردانه به درد زنان افغانستان نمیخورد.»
و فرشته حسينی، سردبير روزنامه راه مدنيت در این گفتوگو بر آزادی رسانهها در افغانستان اشاره کرد و گفت برگشت افغانستان و وضعیت زنان به دوره سیاه امارت طالبان اگرچند یک نگرانی مردم از جنگ و صلح کنونی هست، اما امیدواری ما این است که در عصر رسانهها امکان چنین بازگشتی وجود ندارد.
این فعالان حقوق بشر و حامیان حقوق زنان در حالی به گفتوگوها و تلاشها جهت حفظ حقوق زنان و ارزشهای حقوق بشری و دستآوردهای دموکراتیک تلاش میکنند که بیش از یک ماه است گفتوگوهای صلح میان هیأتهای مذاکره کننده دولت و گروه طالبان در دوحه، پایتخت قطر جریان دارد. وزارت خارجه ایالات متحده امریکا بارها در برداشتن بنبستهای روند مذاکرات صلح همکاری کرده است. دولت نیز در همزمان با روند گفتوگوها در پی اجماع منطقهای است تا افغانستان قربانی تنشهای منطقهای و جهانی نشود؛ اما معلوم نیست که این جنگ چهل ساله افغانستان با امضای یک توافقنامه سیاسی میان دولت و گروه طالبان ختم خواهد شد؟ ویا مذاکرات جاری در دوحه راه را برای دورهای بعدی مذاکره و توافق نهایی باز خواهد کرد یا نه؟
